Kirish Analitik qism

Donachali to‘siqli filtrlar. Oqova suvlarni tozalash jarayonida ko‘p miqdordagi suvni tozalashga to ‘g‘ri keladi. Ularni tozalash uchun yuqori bosim kerak bo‘lmaydigan filtrlar qo‘llaniladi. Shu maqsadda to'rsimon elementli (mikrofiltrlar va barabanli to‘rlar) va filtrlovchi donachali qatlamli filtrlar ishlatiladi.
Donachali to ‘siqli filtr ostki qisn-ida suvni chiqarib yuborish uchun drenaj moslamasi bo‘lgan rezeivuar bo‘ladi. Drenajga tayanch mato qatlamlari, so‘ngra filtrlc-'chi material taxlanadi. G'ovak muhitning muhim xossasi uuing kovakliligi va nisbiy yuzasi hisoblanadi. Kovaklilik g‘ovak mUhit strukturasiga bogMiq
bo‘lib, faqat donacha o ‘lchami bilan emas, ularning shakli va taxlamiga ham bog‘liq. Agar kovaklilik e va jism bilan band bo‘lgan hajm V0 bilan ifodalansa, u holda e + K0= 1 bo‘ladi. s = 0 bo‘lganda g‘ovak muhiti silliq jismga, s = 1 bo‘lganda esa maksimal g'ovakli jismga aylanadi. Qatlamning solishtirma yuzasi faqat kovaklilik bilan aniqlanib qolmay, alohida donachalarning g‘ovakliligi bilan ham aniqlanadi. Bunda donacha shakli ham hisobga olinadi. Qatlamning solishtirma
hajmiy yuzasi quyidagicha hisoblanadi:

bu yerda, a — filtrlovchi qatlamning solishtirma hajmiy yuzasi m2/ m3; lf/ — donacha shakli koeffitsiyenti; de — donachaning ekvivalent diametri, m.

Zarrachalarni suvdan ajratib olish mexanizmi quyidagichadir: 1) suzish, bunda zarrachalar faqat mexanik usul da ajratib olinadi; 2) gravitatsion cho‘ktirish; 3) inersion tutib olish; 4) kimyoviy adsorbsiya; 5) fizik adsorbsiya; 6) adgeziya; 7) koagulatsion cho‘ktirish; 8) biologik o ‘stirish. Ba’zan bu usullar birga ishlatiladi va filtrlash jarayoni quyidagi uch bosqichdan iborat b o‘ladi: 1) modda yuzasiga qatlam hosil qiluvchi zarrachalarning o'tishi; 2) yuzaga jnahkamlanishi va 3) yuzadan ajralishi. Muallaq zarrachalar ikki usulda filtrlanadi: 1) donacha yuzasida
hosil boMadigan iflosliklar (cho‘kma) pardasi orqali; 2) iflosliklar (cho‘kma) pardasini hosil qilmasdan. Birinchi holatda oMchami material g‘ovaklaridan katta boMgan zarrachalar tutib qolinadi, so‘ngra filtrlovchi material hisoblangan iflosliklar qatlami hosil boMadi. Bu jarayon yuqori tezlik talab qilmaydigan sekin filtrlarga xosdir. Ikkinchi holatda iflosliklar zarrachalari filtrlovchi material
donachalarida adgeziya kuchlari tufayli tutib qolinadi. Bunday jarayon tezkor filtrlarga xosdir. Adgeziya kuchi kattaligi donacha shakli va yirikligiga, yuzaning g‘adir-budurligiga, uning kimyoviy tarkibiga, oqim tezligiga, suyuqlik harorati va aralashmalar xossalariga bogMiq. Filtrlash kinetikasi va moddiy balans quyidagi tenglamalar bilan ifodalanadi:

— dc/dx = be — aq — dq/dx —— vdc/dx

Bu tenglamalarni yechishda jarayonning umumiy tenglamasi
hosil boMadi: