Kirish. Asosiy qisim. Mikroorganizmlarning qishloq xo’jaligidagi ahamiyati

Xususiyatlari, asosiy xususiyatlari. Bakteriyalar yadroga ega bo'lmagan mikroorganizmlar (prokaryotlar). Ular bizning hayotimizda hamma joyda mavjud. Ular domenlarda yashaydilar. Sayyoramizdagi hayot bakteriyalardan boshlanganini hamma biladi. Ular bizning hayotimiz davomida shu kungacha bizga hamroh bo'lib, bizga yordam berishadi va bizni o'ldirishadi. Bakteriyalar bizning dunyomizdagi moddalar aylanishida faol ishtirok etadilar. Ushbu mikroorganizmlar tufayli atmosferadagi muvozanat saqlanadi karbonat angidrid, masalan. Ammo bakteriyalar ko'p odamlarning o'limiga sabab bo'ldi. Axir epidemik kasalliklar ham bakteriyalar sabab bo'ladi. Shifokorlar vabo, tif, chechak bilan kurashishga muvaffaq bo'lishdi. Biror kishi bakteriyalarning salbiy ta'sirini engdi va o'z kuchini o'z foydasiga yo'naltirishda davom etmoqda. Biotexnologiya tufayli biz turli xil foydali bakteriyalarni yaxshi maqsadlarda ishlatishimiz mumkin.
Turli hasharotlar bilan qishloq xo‘jalik ekinlari va hosilning nobud bo‘lishi dolzarb muammolardan hisoblanadi. Yuqorida aytib o‘tilganidek, hasharotlarga qarshi kurash uchun turli-tuman agroximikatlar qo‘llaniladi. Lekin hasharotlarning ham tabiiy kushandasi bor – Bacillus thuriengensis bakteriyasi. Bu bakteriya turi hasharotlarning tabiiy qalqoni – xitinni teshish yoki ularga zararli ta'sir etuvchi moddalar – toksinlar hosil qilish xususiyatiga ega. Bacillus thuriengensis bakteriyasi asosida biopreparatlar taklif etilgan. Ulardan qishloq xo‘jaligida kimyoviy vositalar o‘rnida qo‘llash mumkin.
Qishloq xo‘jaligida biologik dehqonchilik ishlarini qo‘llash, birinchidan, daromadning oshishiga katta yordam beradi. Chunki qimmat mineral o‘g‘itlar, stimulyatorlar o‘rniga arzon biologik o‘g‘itlar yoki biostimulyatorlardan foydalanish mumkin. Ikkinchidan, ekologik toza. Qishloq xo‘jaligida qo‘llanayotgan mineral o‘g‘itlar va agroximikatlar ro‘yxatiga bir qarasak, tasavvurimiz yana kengayadi.
Tuproqda mavjud bo'lgan mikroflora uning unumdorligiga, natijada qishloq xo'jaligi ekinlari hosildorligini oshirishga bevosita ta'sir qiladi. O'sish va rivojlanish jarayonida tuproq mikroorganizmlari tuproqlarning tuzilishini yaxshilaydi, ularda ozuqa moddalarini to'playdi, turli xil organik va noorganik birikmalarni, masalan, azot va fosforni mineralizatsiya qiladi, oxir-oqibat ularni o'simlik tomonidan oson o'zlashtiriladigan oziq-ovqat mahsulotlariga aylantiradi.
Tuproq mikroflorasining faolligini rag'batlantirish uchun turli xil bakterial o'g'itlar qo'llaniladi, ular o'simliklarning rizosferasini foydali mikroorganizmlar bilan boyitadi.
O'simliklar o'sishi va rivojlanishini tartibga soluvchi bir qator birikmalarni (fitohormonlar, bioregulyatorlar) sintez qiladi. Bularga auksinlar, gibberellinlar, sitokininlar kiradi. Mevalarning pishishi etilen tomonidan rag'batlantiriladi. Ushbu bioregulyatorlar qishloq xo'jaligida qo'llaniladi. So'nggi yillarda kashf etilgan yangi bioregulyatorlar orasida peptidlar bor, ulardan qishloq xo'jaligida foydalanish istiqbollari mavjud.
Biologik (bakterial) o'g'itlar tuproqni bog'langan azot bilan boyitish uchun ishlatiladi. Nitragin va azotobakterin, tugun bakteriyalari va azotobakterlarning hujayralari keng qo'llaniladi, ularga stabilizatorlar (melas, tiokarbamid) va to'ldiruvchi (bentonit, tuproq) qo'shiladi. Azotobakterin tuproqni nafaqat azot, balki vitaminlar va fitohormonlar, gibberellinlar va geteroauksinlar bilan ham boyitadi. Bacillusmegateriumdan olingan fosfobakterin fosforning murakkab organik birikmalarini o'simliklar tomonidan oson o'zlashtiriladigan oddiylarga aylantiradi.