Kirish glaballashuv tushunchasi Glaballshuv davri Jahon iqtisodiyoti globallashuvining harakatlantiruvchi kuchlari va omillari Xulosa Kirish

GLABALLASHUV SHAROITIDA MAMLAKATNING RAQOBATBARDOSHLIGINI OSHIRISH YO’LLARI
REJA:
KIRISH
1.Glaballashuv tushunchasi
2.Glaballshuv davri
3.Jahon iqtisodiyoti globallashuvining harakatlantiruvchi kuchlari va omillari
4.
Xulosa
Kirish
Jahon iqtisodiyoti rivojlanishining zamonaviy tendensiyalarini hisobga olgan holda Prezident Sh.Mirziyoyev dunyo shiddat bilan o‘zgarib borayotganini, agar bu borada ishlar boshlanmasa, mamlakat orqada qolishini, shuning uchun bizning strategik maqsadimiz YIM tarkibidagi raqamli iqtisodiyot ulushini 30 foizga yetkazish ekanligini ta’kidladi. Ishlab chiqilgan dasturni muvaffaqiyatli amalga oshirish kelajakda raqamli iqtisodiyot YIM o‘sishining asosiy omiliga aylantirishni ta’minlaydi va milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshiradi. Dasturning amalga oshirilishi korrupsiyani ham keskin kamaytiradi. Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlari, Yaponiya, Janubiy Koreya va Xitoy iqtisodiyotini isloh qilish tajribasi shuni ko‘rsatadiki, innovatsion sanoatning rivojlanishi mamlakatlarning iqtisodiy xavfsizligini, barqaror iqtisodiy o‘sishini va aholi farovonligini oshirishni ta’minlaydi. Ma’lumki, mamlakatimiz boy tabiiy resurslarga ega. Ularning rivojlanish darajasi va ishlatilayotgan resurslarning samaradorlik koeffitsiyenti shuni ko‘rsatadiki, sanoat sohasida barqaror iqtisodiy o‘sishni ta’minlash, YIM o‘sishidagi ulushini oshirish uchun ishlatilishi kerak bo‘lgan zaxiralar mavjud.
Akademik Aganbegyanning so‘zlariga ko‘ra, bilimlar iqtisodiyoti nafaqat iqtisodiyot va ijtimoiy sohaning, balki butun mamlakat hayoti o‘sishining katalizatoridir. Bilimlar iqtisodiyoti odatda fan, ta’lim, axborot texnologiyalari, biotexnologiya va sog‘liqni saqlashni o‘z ichiga oladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, ushbu katalizatorlarning Rossiya YIMni yaratishdagi ulushi taxminan 15 foizni tashkil etadi: 1 foiz – fan, 5 foizdan kam – ta’lim, 4,9 foiz – sog‘liqni saqlash, 5 foiz – axborot texnologiyalari, deyarli 0 foizga yaqin – biotexnologiya. Gʻarbiy Yevropada bilim iqtisodiyotining ulushi 35 foizni tashkil qiladi, chunki YIMni yaratadigan sog‘liqni saqlash tizimi 10,2 foiz, ta’lim – 8, fan – 2,5 va eng katta farq axborot texnologiyalari ulushida – 15-20 foiz. Taqqoslash uchun: Hindiston har yili 55 milliard dollarlik matematik dasturlarni eksport qiladi, bu Rossiyaning gaz eksporti bilan bir xil, bu qora metall eksportining umumiy hajmidan ko‘pdir.
So‘nggi bir necha o‘n yilliklar davomida ajoyib natijalarga erishgan Yaponiya, Janubiy Koreya, Xitoy, Singapur va Janubi-Sharqiy Osiyoning boshqa davlatlari o‘zlarining o‘sishini asosan inson kapitali sifatining, birinchi navbatda, uning ta’lim darajasining oshishi hisobiga ta’minladilar. Inson kapitali sifatini oshirishda innovatsion iqtisodiyot ehtiyojlarini hisobga olgan holda ta’lim sifati va yuqori malakali kadrlar tayyorlash hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lib, ushbu sohada katta zaxiralar ishlatilmay qolmoqda. Mamlakatimiz ishlab chiqarish sanoatida innovatsion texnologiyalardan foydalana oladigan malakali mutaxassislar yetishmayapti. Innovatsion rivojlanish yo‘liga kirish uchun oliy ta’lim sohasidagi davlat dasturini ommalashtirish va to‘siqlarni kamaytirish zarur; oliy ta’limga xususiy sektor va sanoatni jalb qilish muhim, shundagina iqtisodiyot o‘z malakalari uchun zarur bo‘lgan mutaxassislarni qabul qila boshlaydi. Shunday qilib, Janubiy Koreyaning YIMdagi axborot texnologiyalarining ulushi 9 foizni, Yaponiyada – 5,5 foizni, Xitoy va Hindistonda – 4,7 foizni, O‘zbekistonda esa atigi 2,2 foizni tashkil etadi. Axborot-kommunikatsiya rivojlanish indeksida O‘zbekiston 176 mamlakat orasida 95-o‘rinni egallab turibdi. MDH mamlakatlarida Internetga ulanishning o‘rtacha tezligi biznikiga qaraganda 10 baravar yuqori. Mamlakat iqtisodiy o‘sishining barqaror yuqori sur’atlarini ta’minlashning yana bir omili bu hududlarning tabiiy va iqtisodiy salohiyatidan samarali foydalanish imkoniyatidir. O‘zbekiston uchun o‘sishning muhim zaxiralari kichik va xususiy tadbirkorlik sohasida to‘plangan. Kichik biznesni ishlab chiqarish faoliyatiga yo‘naltirish, daromad va mehnat unumdorligi jihatidan yanada samarali ish o‘rinlarini yaratish, ayniqsa, qishloq joylarda, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini chuqur qayta ishlash, biznesning muhim qismini yashirin iqtisodiyotdan olib chiqish – bu eksport salohiyatining o‘sishini, ichki talabning oshishini ta’minlaydi, investitsiya uchun qo‘shimcha imkoniyatlar ochadi. Jahon iqtisodiyotining globallashuvi sharoitida mamlakatlar iqtisodiyoti o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik kuchaymoqda, xalqaro iqtisodiy munosabatlarning milliy iqtisodiyotga ta’siri kengaymoqda. Hech bir davlat iqtisodiy faoliyatning baynalminallashuvi, xatti-harakatlar normalari va jahon iqtisodiy faoliyatining asosiy ishtirokchilarining rivojlanish ustuvorliklarini hisobga olmagan holda o‘zining uzoq muddatli rivojlanish strategiyasini shakllantirishi va amalga oshirishi mumkin emas. Xalqaro iqtisodiy integratsiya xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashishini, savdo erkinligi va milliy iqtisodiyotning ochiqlik darajasi oshishini, ilmiy-texnik taraqqiyotning globallashuvini, tovarlar, xizmatlar, resurslar, kapital, ishchi kuchi harakati to‘siqlarini bartaraf etishni ta’minlaydi. Respublikada raqamli iqtisodiyotni faol rivojlantirish, barcha sohalarda, avvalambor, davlat boshqaruvi, ta’lim, sog‘liqni saqlash va qishloq xo‘jaligida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy etish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Xususan, elektron hukumat tizimini takomillashtirishni, dasturiy mahsulotlar va axborot texnologiyalarining ichki bozorini yanada rivojlantirishni, respublikaning barcha hududlarida IT-parklarni tashkil qilishni va ushbu sohani malakali kadrlar bilan ta’minlashni nazarda tutuvchi 220 dan ortiq ustuvor loyihani amalga oshirish boshlandi. Bundan tashqari, 40 dan ortiq axborot tizimlari bilan birlashtirilgan geoportalni ishga tushirish, jamoat transporti va kommunal infratuzilmasi uchun axborot boshqaruv tizimini yaratish, keyinchalik ushbu tajribani boshqa mintaqalarga tarqatish bilan ijtimoiy sohani raqamlashtirishni nazarda tutadigan “Raqamli Toshkent” kompleks dasturi amalga oshirilmoqda.
2020-2022-yillarda mintaqalar va sanoat tarmoqlarini raqamli o‘zgartirish doirasida quyidagilar ko‘zda tutilgan:
— aholi punktlarining Internetga ulanish darajasini 78 foizdan 95 foizgacha, shu jumladan, keng polosali ulanish portlarini 2,5 milliongacha oshirish, 20 ming kilometr optik tolali aloqa liniyalarini yotqizish va uyali aloqa tarmoqlarini rivojlantirish;
— hududlarni ijtimoiy va iqtisodiy rivojlantirishning turli yo‘nalishlarida 400 dan ortiq axborot tizimlari, elektron xizmatlar va boshqa dasturiy mahsulotlarni joriy etish;