Kirish i-bap. Pedagog-tarbiyachí shaxsini shakllantirish va tarbiyachining kasbiy mahorati tarbiyachining kasbiy kompetentsiyasi Pedagog-tarbiyachi ish faoliyatida kasbiy mahoratining ro’li ii-bob

I BOB. PEDAGOG-TARBIYACHÍ SHAKLLANTIRISH VA TARBIYACHINING KASBIY MAHORATI
1.1 Tarbiyachining kasbiy kompetentsiyasi
O’zbekiston Respublikasida amalga oshiriladigan katta islohotlarga, eng avvalo, odamlarning o’z ishlariga masuliyat bilan qarashga, kundalik mehnat faoliyatida mamlakat rivojlanishiga hissa bo'lib qo'shiladigan yaxhsi ishlarni qila olishlariga aloqador. Jamiyatta pedagog (o'qituvchi, tarbiyachi ) birinchidan, yuksalib kelayotgan avlodni tarbiyalash, ikkinchidan zahmatkash xalqimizga atroflicha bilim berish kabi solih va mas'uliyatli vazifalarni bajaradi. Maktabgacha pedagogika fani - bu kelajak avlod uchun meroslar etib qoldiriladigan boylik dir. Bu boyliktiń qadr-qimmati g'oyat ulug', u odamni ma'naviy jihatdan boy etib, qalbin baxtga, ilahiy nurga to'ldiradi. Dunyoda nimadir odam yo'qlar, uning ustozi bo'lmasa. U hukumat rahbarima, ulug' olimba, shifokorma, aholi mehrin qozongan navisandama yoki qo'li gul qo'l ustama, barchasining o’z ustozi va turmush yo'lini munavvar yo'lboshlovchisi bo'ladi.
Ustozding eng ulug' burchidir - xalqqa nafi tiyetug’in, zakiy, qobiliyatli, zehnli shogirdlar tayorlash dir.
Tarbiyachi yosh avlodni xalqimizning munosib farzandlari etib tarbiyalash kabi zarurli va masulyatli vazifani bajaradi. Tarbiyachining siyosiy yetukligi bolalarni tarbiyalash sifati uchun aholi va jamiyat oldidagi o’z mas'uliyatin ongg’ariwga ta'lim - tarbiya ishlarini hal etishga ijodiy qatnashga o’z mahoratini doimo faollashtirilib borish va hamkasblarding ichidagi qad ko'tarishine ko'maklashishiga yordam beradi. Tarbiyachi o'zi yashab turishgan o'lka hayotini bilishi biror kishiga yaqin odamlart va jamiyat omillarin tushunishi uchun ijtimoiy aktiv bo'lishi zurur.
Respublikamiz ma'muriyati pedagoglar faoliyatin yuqori baholashmoqda. Shuni aytish zurur, O’zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I. Karimov (1996 -yil 9-yanvardagi ) farmonina yarasha «1-oktyabr Maktabgacha ta'lim xodimlari - o'qituvchi tarbiyachilar kuni» deb yozma xabar qilindi. Bu voqea mamlakatimizni o'qituvchilarni jamiyatta tutgan o'rni qanchalik yuqoriligidan dalolat beradi. Yosh avlodni barkamol etib tarbiyalashda erishgan yutuqlari uchun, pedagog ishidagi ijodiy mehnatlari uchun, ilg'or tajribalardi umumlashtirishda erishgan yutuqlari uchun o'qituvchi, tarbiyachilar «Metodist o'qituvchi», «Katta o'qituvchi», «Metodist - tarbiyachi», «Aholi maorifi ag’lasi» va shekilli sharafli unvonlar bilan taqdirlanadi. Maktabgacha ta'lim xodimlari orasidan respublika bo'yicha deputatlar saylanishida ularga bo'lgan teran hurmatti bildiradi. O’zbekiston Respublikasining Prezidenti Sh. M. Mirziyoyev tashabbusi bilan respublikamizda pedagog xodimlarning oylik maoshlari yildan-yilga oshirilib, turmush shart-sharoitlari yaxshilanib ismir. Pedagog xodimlar malakasini oshirishlik ilmiy -metodik markazlari kengaytirilib ismir, ularning siyosiy tayyorgarligina taqozo kucheytirilmekte, har 4-yilda takroriy tayorlashdan o'tishlari uchun shart-sharoitlar yaratilib ismir. Ularning inson va jamiyat rivojlanishidagi hissasi va ta'sirini, faqatgina yoshlarimiz, balki butun xalqimiz kelajagini hal qildilik o'qituvchi va tarbiyachilar mehnatin hech narsa bilan o'lshep, solishtirib bo'lmaydi» degan edilar.
Mamlakatimizning kelajagi, g’arezsiz O'zbekstanniń rivoji, ta'lim sohasinda olib borilayotgan islohotlarning daromadi ko'p jihatdan tarbiyachi -o'qitishi gina, uning darajasiga, tayyorgarligina, fidoyiligiga, yosh avlodqa ta'lim berish va barkamol inson darajasida tarbiyalab, er yetkazmoqlikga qiyosan shijoatiga aloqador.
Shuni aytish zurur, ta'lim muassasalarida tarbiyalik jarayon bevosita o'qituvchi tomonidan tashkil etiladi va olib boriladi. Yangichasiga ijtimoiy sharoitda ta'lim -tarbiyadan nazarda tutilib etilayotgan maqsadlarga erishish, o'quvchilarning dars va darsdan tashqari har xil tarbiyalik xizmatlari tashkil etish, ularni bilimli, odobli, ishonchńi, patriot, mehnat sevishchilik, barkamol inson etib o'stirish va kasbgane yo'nalishroq o'qituvchilar zimmasiga yuklatilgan, O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I. A. Karimov o'qituvchi dagi tarbiyachilik qobiliyatining asosiy ma'nosini o'shanaqa ta'riflaydi : «Tarbiyachi - ustoz bo'lmoq uchun, boshqalarniń zakiy -xiradini o'stirish, bilim ziyasinan bahramand, haqiqiy vatan sevishchi, haqiqiy fuqaro etib yetishtirmoq uchun, eng avvalo, tarbiyachining o'zi ana o'shanaqa yuqori talablarga javob berishi, zurur va ulug' fazilatlardi egallashi zurur».
Tarbiyachi kompetentsiyasi. “Kompetenciya” tushunchasi ta'lim sohasina psixologik izlanishlar sababdan kirib kelgan. Ushbuning sababidan kompetenciya “milliylikke tan bo'lmagan vaziyatlar, har qanday hollarda mutaxassisning o'zini qanday tutishi, aloqaqa muqaddimasi, bolalar bilan o'zaro munosabatlarda yangi yo'l tutishi, aniq bo'lmagan vazifalarni bajarishda, ziddiyatlarga tafsilotlardan foydalanishda, murakkab jarayonlarda harakatlanish rejasine sazovorlik”ti bildiradi.
Kasbiy kompetenciya - mutaxassis tomonidan kasbiy ishga layoqatlilikti amalga oshirishlik uchun zarur bo'lgan bilim, ko'nikma va malakalarding egallaniwi va ularni amalda a'lo darajada qo'llay olishi dir.
Ijtimoiy kompetenciya - ijtimoiy munosabatlarda faollik ko'rsatish ko'nikma, malakalariga sazovorlik, kasbiy faoliyatda subyektler bilan aloqaqa kirishe olish.
Maxsus kompetenciya-kasbiy -pedagogik ishga layoqatlilikti tashkil etishga tayyorgarlik ko'rish, kasbiy -pedagogik vazifalarni oqilona yechish, faoliyati natijalarin real baholash, bu kompetenciya vaholanki psixologik, metodik, informatsion, kreativ, innovatsion va kommunikativ kompetenciya ko'zga tashlanadi. Ular o'zida quyidagi mundarijani bildiradi :
Psixologik kompetenciya-pedagogik jarayonte salomat psixologik muhitti yarata olish, talabalar va ta'lim jarayonining boshqa ishtrokchilari bilan ijobiy aloqani tashkil etish, turli salbiy psixologik ziddiyatlarni o'z vaqtida onglay olish va jo’nge sola olish ;
Metodik kompetenciya- pedagogik jarayonti metodik jihatdan oqilona tashkil etish, ta'lim yoki tarbiyalik ishga layoqatlilik shakllarin to'g'ri belgilash, metod va vositalarni maqsadga yarasha tanglay olish, metodlarni samarodor qo'llay olish, vositalarni muvaffaqiyatli qo'llash ;
Informacion kompetenciya - axborot muhitida zarurli, kerakli, foydali ma'lumotlarni izlash, yig'ishtirmoq, saralash, ishlov berish va ulardan maqsadli, o'rinli, samarodor foydalanish ;
Kreativ kompetenciya - pedagogik ishga layoqatlilikke tanqidiy, ijodiy yondoshuv, o'zining ijodiy malakalariga iyeligin ko'rsata olish ;
Innovatsion kompetenciya - pedagogik jarayonti takomillashtirish, ta'lim sifatini yaxshilash, tarbiya jarayonining samaradorligin oshirishga tegishli yangi g'oyalarni ilgarigi súriw, ularni amaliyotqa samarodor tatbiq ;
kommunikativ kompetenciya - ta'lim jarayonining borlik ishtrokchilari, xususan, talabalar bilan samimiy aloqata bo'lmoq, ularni tinglay bilishlik, ularga ijobiy ta'sir ko'rsata olish.
Yakka-yolg'iz kompetenciya - ketma-ket turda kasbiy o'sishga erishish, malaka darajisini oshirib borish, kasbiy faoliyatda o’z ichki imkoniyatlarin ko'rinadigan qilish.
Texnologik kompetenciya - kasbiy -pedagogik bilim va ko'nikmalarni bayitatug’in ilg'or texnologiyalarni o'zlashtirish, zamonaviy vosita, texnika va texnologiyalardan foydalana olish.
Ekstremal kompetenciya - mahzun vaziyatlar (tabiiyg’iy ofatlar, texnologik jarayon ishdan chiqqan ) ham, pedagogik raqobatlar yuzaga kelib oqilona qaror qabul qilish, to'g'ri harakatlanish malakasine molik.
Kasbiy -pedagogik kompetenciyani ega bo'lishda o’z ustida ishlash, o’z -o'zini rivojlantirish zarurli ahamiyatga ega. O’z -o'zini rivojlantirish vazifalari o'zini o'zi tahlil qilish va o'zini o'zi baholash qirg'oqlari aniqlangadi. O’z ustida ishlash - pedagogtiń ketma-ket turda o'zining kasbiy bilim va ko'nikma va yakka-yolg'iz sifatlarini rivojlandirip borish yo'lida taqribiy harakatlardi tashkil etadi.
O’z ustida ishlash quyidagilarda ko'rinadi :
- kasiplik bilim va ko'nikmalarni rivojlandirip borish ;
- o’z ishiga sifatlash ko’z tiyrasdan va ijodiy yondoshuv ;
- kasiplik va ijodiy hamkorlikke erishish ;
- shaqqanliliq qobiliyatini rivojlantirish ;
- jaman odatlardi jo’nge solib borish ; ijobiy qobiliyatlardi o'zlashtirish.
Demak, o’z faoliyatin endi gina e'tiboran etilayotgan o'qituvchilar va barqaror izlanishda bo'lgan tajribali o'qituvchilar ham tarbiyachilik uqibina o'rin yaratuvchi quyidagi jarayonlardi bilishi zurur :
- har qanday pedagogik hollarda o'quvchining ichki va sirtqi dunyosin to'g'ri tushinish malakasi ;
- pedagogik holatlarni to'g'ri xirad qilish uchun tavajjuhti yig'ishtirmoq ;
- tarbiyalanuvchilarga ishonch va talabchanlik ;
- tarbiyalik holatni atroflicha puxta baholay olish qobiliyati ;
- har xil pedagogik bilimlardan o'zi uchun eng muhimin ajrata olish qobiliyati ;
- ziddiyatlikli hollarda ikkilanmasdan to'g'ri qaror qabul qilish ;
- tarbiyada ta'sir etishlikding turli usullarinian foydalana olish qobiliyati ;
- fikr va o'ylarlarning so'z bilan, mimika va pantomimik harakatlar bilan o'quvchi ongini aniq jetkize olish ;
- dars va darsdan tashqari faoliyatda o'quvchilar bilan kommunikativ aloqa o'rnata olish qobiliyati ;
- o'quvchilar ongida xolilik va tashabbuskorlikti, o’z fikr mulohazalarini qo'rqmasdan bayon qilish ko'nikmalarini tarbiyalash ;
- qiyin hollarda o'quvchilarga yordam bera olish ; tarbiyalik ilojlarni o'tkazishda o'quvchilar jamoasi bilan doimo maslahatlashish ;
- o'tkazilib etilayotgan tarbiyalik ilojlar maydonigan bolalarning fikrlarin o'rganish ;
- o’z -o'zini boshqaruviniń turli shakllarinan unumdor foydalanish ;
- har bitta bolalarning yashirin ijobiy fazilatlarini ko'ra olish va takomillashtirish ;
- bolalarning ijtimoiy kelib chikishiga qaray toifalarga ajratmaslik, mushtarak munosabatte bo'lmoq.
Tegishli ma'lumotli, kasb tayyorgarligi bor va yuqori axloqiy fazilatlarga ega bo'lgan shaxslar pedagoglik faoliyati bilan shug'ullanish huquqiga ega deyiladi «Ta'lim to'g'risida»gi Qonunning 5-statyasinda.
Pedagog -tarbiyachi bolalarga kundalik turmushta, raqslarda, mashg'ulotlarda, yaktangi mehnat faoliyatida va ular bilan bo'lg'usi muomalada ta'sir ko'rsatadiki. U har bitta bolani sinchiklab o'rganishi, uning yakka-yolg'iz xususiyatlarin, qobiliyatlarini bilishi, pedagogik odobliligini ko'rinadigan etishi, bolalarning manaz qulqin, ish natijalarin muhaqqaq baholashishi zurur, ularga o'z vaqtida yordam ko'rsata olishi, oiladagi sharoiti bilan qiziqishliki zarur. Xozirgi zamon tarbiyachisiniń asosiy fazilatlaridan biri o’z kasbgane sadoqatliligi, mafkuralik aqidasi o’z kasbgan o'pishi va bu kasbgane bo'lgan cheksiz sadoqati o'qituvchi - tarbiyachi boshqa kasb egalarigan ajratib turadi.
Pedagog -tarbiyachi shaxsiga qo'yiladigan zarurli talablaridan biri bu, u o’z predmetini, uning metodikasini teran o'zlashtirgan bo'lishi zarur. Bu pedagog -tarbiyachining obro'sini ulgurjidi. Tarbiyachi kasbgane tan bo'lgan zarurli fazilatlaridan, talablaridan biri bolalarni sevish ularning hayoti bilan qiziqishlik har bitta shaxsti hurmat etishdan iborat. Bolani yaxshi ko'rgan butun kuch va bilimini bolalarni kelajagi ulug' vatanga sodiq fuqaro etib tarbiyalashga yo'nalishlay oladigan odam gina haqiqiy tarbiyachi pedagog bo'llara oladi. Bolalarni sevish - pedagogding murakkab mehnatin joziba bitta tomoni shuurladi.
Tarbiyachining bolalarga munosabati pedagogikada tarbiyalanuvchi shaxsqa hurmat, unga talabchanlik bilan bitta satrda turadi. Bu munosabat balada pedagogqa qiyosan ishonchdi uyg'otadi, o'qituvchiga bolalarni aniq ma'naviy tarbiyachisi bo'lmoqga imkoniyat beradi.
Tarbiyachi maktabgacha yoshtagi bolalarga biror kishiga yaqin odamlart, jamiyat hodisalari, kattalarning mehnati haqida boshlang'ich bilim va tushunchalar beradi, ularga madaniy axloq, o’z tengdoshlari va kattalar bilan madaniyatningli múnasibette bo'lmoq odatlarini sińdiredi, yaxshilik, haqiqatgo’ylik, adolat, botirlik, kamtarinlik, kattalarga hurmat menen qarash, biror kishiga yaqin odamlartka qiziqishlik, kuzatuvchanlik, o'simlik va hayvonlarga g'amxo'rlik menen qarash, mehnat sevishchilik, kattalar mehnatilarini oshirap extiyot bo'lw kabi axloqiy sifatlar tarbiyalaydi.
Aholi san'ati, musiqa, yalla, adabiyot, tasvirlash san'atini bilishlik, san'atga sevgi tarbiyachin madaniyatningli etadi, bolalar bilan yuritadigan ishida yordam beradi. Pedagog kerakli bilim, malaka va ko'nikmalarni ma'lumki bitta izma-izlik bilan egallab barsa gina bolalarni tarbiyalash va ularga ta'lim berish ishida yaxshi natijalarga erishadi. Tarbiyachi o’z kasbganing chevar ustasi bo'lmoq uchun maxsus tayyorgarlik ko'rishi zurur. U quyidagi shartlarga rioya etishi zurur :
1. Pedagog yosh avlodni tarbiyalash uchun yuqori ma'lumotli, kerakli bilimlarni egallab, kerakli adabiyotlarni tanglay oladigan, ilmiy adabiyotlar bilan ishlay oladigan, ilg'or tajribali pedagoglarning tajribasin o'rganib, o’z ishiga qollana oladigan bo'lishi ;
2. Pedagog bolalarni kuzata oladigan, ularning manaz qulqi, is-harakati sabablarin to'g'ri tahlil etib, unga ijobiy ta'sir etishlikchi vositalarni tova olishi ;
3. Yosh avlodni kerakli bilim, malaka, ko'nikmalardan voqif qilish uchun pedagogtiń nutqi to'g'ri, aniq, mantiqlik, ixcham bo'lishi zurur. Ta'lim berishda texnik vositalardan samarodor foydalana olishi zurur. Bolalar bilim, malaka, ko'nikmalarni yaxshi o'zlashtirib olishlari uchun ularni faollashtirilib so'rovlardan yug'rilishi zurur ;
4. Tarbiyachi o'ziga yuklangan vazifani bajarish uchun bolalarda o'sha faoliyatiga qiyosan qiziqishlik uyg'ota olish, ularning tavajjuhini tortib, faolligin oshirishlik, bolalarning manaz qulqin, ichki hislarini muhaqqaq baholay olishi ;
5. Har bitta xizmeti uchun kerakli materiallarni avvaldan tayorlab qo'yishi ;
6. Kun rejimini to'g'ri tashkillashtire bilishi, bolalar jamoasine u yerdagi har bitta a'zoni e'tiborga olgan holda boshchilik qila bilishlik ;
7. Bolalarning ruhiyaliq va fizik sharoitin aniqlay bilishi va buni bolalar bilan ro'yobga oshirilarlik ta'lim -tarbiyalik ishlarinda e'tiborga olishi ;
8. Tarbiyachi ota-onalar bilan uzliksiz turda suhbatIar, uchrashishlar o'tkazib, axborot almashtirib turishi ;
9. Pedagog bolalarga qiyosan xayriya munosabatte bo'lishi, har bitta bola uchun qulay sharoit yaratilishi, g'amgin bo'lsa kewlin ulgurji olishi ;
10. Kun tartibinde olib borgan ta'lim -tarbiya ishini tahlil qila bilishi va uni yanada yaxshilash yo'llarini tova olishi zurur. Eng muhimi - tarbiyachi bolalarga ishonch bilan qarashi, ularning mehnat sevishshiligi, mustaqilligi, tashabbuskorlari to'g'ri nutqi va g’arezsiz ishga layoqatlilik etuvlari uchun imkoniyat yaratilishi zurur. Buni bolalar yuqori baholaydi.
1. 2 Pedagog -tarbiyachi ish xizmetinde kasbiy xossalarining ro’li
Tarbiyachi maktabgacha ta'limda o’z ish xizmetin to'g'ri olib borishi uchun quyidagi kasbiy hususiyatlarga rioya etishi zurur :
1. Bolalarning sog'lomligin qo'riqlash va mahkamlash, bolaning individualligini saqlash, qo'llab-quvvatlash va rivojlantirish.
2. Bolalarning ota-onalari bilan o'zaro munosabatlar, bolalarni tarbiyalash va rivojlantirishda maslahat va taqribiy yordam berish. Bolalarning yakka-yolg'iz rivoji va axloqiy shakllanishi uchun qulay shart-sharoitlarni yaratishga yordam beradi, ularni tarbiyalash tizimiga kerakli o'zgarishlar kiritadi.
3. Bolalar shaxsini, ularning moyilligini, ishtiyoqlarini, individual qobiliyatlarini o'rganishdi ro'yobga oshirani, ularning bilim motivaciyasiniń qad ko'tarishine, ularning ta'lim mustaqilligin shakllantirishga, bolalar faoliyatin tashkil etishding turli shakllarinda vakolatlarini va qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi.
4. Bolalarning bolalar bag’shasina moslashish vaqtida o'zini tutishin xodag’alaydi, oson va tez moslashish uchun qulay shart-sharoitlar yaratani.
5. Har bitta bola uchun qulay muhit va axloqiy -psixologik atmosferani yaratani. Bolalar aloqasin rivojlantirishga yordam beradi. Bu bolaga to'dadagi bolalar, tarbiyachilar jamoasi, ota-onalar (ularning o'rnini bosadigan shaxslar ) bilan aloqata bo'lgan muammolarni yechishda yordam beradi.
6. Bolalarning individual va yoshqa aloqador ishtiyoqlariga yarasha, u to'dading, bolalar bag’shasi tarbiyalaniwshilariniń hayotiy faoliyatin yaxshilaydi. Bolalarning huquqlari va erkinliklarini hurmat etadi.
7. Maktabgacha ta'lim muassasasining binolarinda va bolalar yurmoqlik o'rinlarida bolalarning hayoti va sog'lig'i qo'riqlash bo'yicha ko'tsatishlar talablarina qat'iyan yarasha turda to'da bolalarina tegishli nazoratni ro'yobga oshirani.
8. U maktabgacha ta'limding o'ziga xos xususiyatlari va to'da umrining ichki tartib-qoidalarinia yarasha asosiy umumiy ta'lim dasturini o'zlashtirishga qaratilgan har xil raqs choralarin, bolalar va kattalarning g’arezsiz va yaktangi faoliyatin joybarlastiradi va tashkil etadi.
9. U musiqa direktori va jismoniy tarbiyasi o'qituvchi jo'rligidalikte dam olishlarni tayyorlaydi, bolalarning bo'sh vaqtlarini mundarijali zardakizedi.
10. U bolalar bag’shasiniń yillik rejasine yarasha to'dading rivojlanayotgan predmet -fazoliktegi muhiti, bo'sh vaqtlarini o'tkazish, bolalarning ishlari ko’rgizbelerin, turli darajadagi tanlovlarda va boshqa ilojlarda bolalarni ishtirok etishni joybarlastiradi.
11. Maktabgacha ta'lim muassasasinde o'qish jarayoni davomida o'quvchilarning hayoti, sog'lig'i va xavfsizligin himoyalashni ta'minlaydi.
12. Bolalarning sog'lig'i, rivoji va tarbiyasi bo'yicha kuzatuvlar olib boradi, shu jumladan elektron tashqi ko'rinishlardan foydalanadi. Bolalar o'rtasida salomat turmush tarzin aktiv turda tushuntirish.
13. Maktabgacha ta'lim muassasasi tarbiyalaniwshilari guruhi bilan o'qish -tarbiyalik ishlar yo'nalishlamasin ishlab chiqadi.
14. U o’z guruhindagi har bitta bolaga hurmat va g'amxo'rlik bilan munasibette bo'ladi, bolalar va ularning ota-onalari bilan muomala qilmoqlikda o'zini tutishi va tarbiyalik taktikasinda ko'rinadi.
15. Zamonaviy innovatsion texnologiyalar va metodlardan foydalanadi, ularni o'qish va ta'lim xizmetinde samarodor qo'llashni ro'yobga oshirani.
16. Maktabgacha ta'lim muassasasinde ishlangan tarbiyalaniwshilardiń kunlik rejimi va o'qish rejasin qat'iyan bajaradi.
17. To'da dagi yagona o'qish -tarbiya jarayoni doirasida tarbiyachi yordamchisi, kichik tarbiyachi faoliyatin yarashalashtiradi.
18. Pedagogik, uslubiy kengashlarding ishlarinda, uslubiy ishlarniń boshqa shakllarinda, ota-onalar yig'ilishlarinda, dam olish, tarbiyalik va boshqa ilojlarda, maktabgacha ta'lim muassasasining ta'lim dasturinda nazarda tutilgan ishlarda, ota-onalarga (ularni almashtiratug’in shaxslarga ) uslubiy va maslahat ko'magin tashkil etish va o'tkazishda qatnashadi.
19. O'zining ish o'rninida, to'da xonalarida va yurmoqlik o'rninida tartibti saqlaydi. Bolalar bag’shasi mulkigan, uslubiy adabiyotlardan va risolalardan ehtiyotkorlik bilan va to'g'ri foydalanadi.
20. Maktabgacha ta'lim muassasasining tiblik xizmatinie bolalar, ota-onalar salomatligi sharoiti dagi o'zgarishlar to'g'risida - rejalashtirilgan profilaktik emlashlar to'g'risida o'z vaqtida ma'lum qiladi.
21. Ota-onalar uchun tematik stendlar tarkibin, to'da dizayni va ta'tilqa mo'ljallangan ma'lumot stendlerin vaqti -vaqti bilan yangilab turadi.
• trener va tarbiyachilarding o’z tarbiyalaniwshilarina tarbiyalik va ruhiyaliq (ertak, hikoya, hadis, hikmatlar va nafarlar fikrlarin aytish qirg'oqlari ) ta'sir o'tkaze olishga tegishli xislatlari
• tarbiyachi va tarbiyachilarding o’z atrofdag’ilarina, ayniqsa o’z tarbiyalaniwshilarina namuna bo'la olishi, ya'ni “Ibrat -namuna turmush mektebi” tizimidagi matumotlar bilan musallah holda mashg'ulotlar o'tkaze olguniga tegishli xislatlari.
Maktabgacha ta'limdegi tarbiyachi va tarbiyachilarding yakka-yolg'iz xislatlariga ularning bolalar jamoasindegi vazifalari, ularning ish faoliyatidagi fidoyiligi, bola sevishshiligi, bolaning istiqbolina ishtiyoqlari bilan aniqlangadi. Umuman olganda, maktabgacha ta'limda ishga layoqatlilik yurituvchi tarbiyachi va tarbiyachilar quyidagi kabi psixo-fiziologiyaliq xossalarga
da ega bo'lishi zurur : mustahkam sog'lik, salomat fikrlilik, fizik quvvatlililik, shijoat, matonatlik, ishchanlik, irodali bo'lmoqga qiziqishlik ham boshqa. Shuning bilan birga, ular konstruktiv, onalitikaliq va ijodiy fikrlashlarga da loyiq bo'lishlari zurur. Ularga konstruktiv fikrlash ishni oqilona rivojlantirish va odil tashkil etish uchun zurur bo'lsa, onalitikaliq fikrlash bolaning mehnat va rasm chizish ko'nikmalarini hosil qilishini nazorat qilish va ular natijalarin tahlil qilish uchun zurur bo'ladi va nihoyat ijodiy fikrlash - bu kasbiy ishga layoqatlilik jarayonidagi har qanday topshiriq yoki vazifani g’arezsiz yechish hamda ularning kelajaklarini ko'ra bilishlikda juda zurur bo'ladi. Bulardan tashqari bu jarayonda tarbiyachi va tarbiyachilarding gapirish madaniyatningi ham farqli ahamiyat kasb etadi. O'sha sababli da ular o’z gapirish madaniyatinia ham talabchan bo'lishi zurur. Ularga qo'yilgan talabni quyidagicha onglatsaq bo'ladi :
• Tarbiyachi va tarbiyachining xushfe'l, joziba, bolalarni o'ziga tortuvchi ohangnda so'zlay olishi zurur ;
• Tarbiyachi va tarbiyachining o’z ovozin xohlagan vaqtda va holatda boshqara olishi, rostlay olishi va o’z ovozina xushfe'llik hissi va ta'sirchanlik hissin bera olishi zurur ;
Maktabgacha ta'limdegi tarbiyachi va tarbiyachilar o’zining kasbiy uqibina qo'yilgan talablarga rioya qilsa, quyidagi kabi yutuqlarga erisha oladi :
• bolalar bilan ishlashda ularning tarbiyasi va rivojlanishiga qayg'uradi, hamda ularga ishonmoqlik qirg'oqlari bolalarning faollik va ijodiy qirralarini ko'ra oladi. Bunda bolalarni qiyofasine olish qobiliyati ularning pedagogik uqibina g'oyat zarurli sifatli ko'rsatkich dir ;
• olar muassislik faoliyati qirg'oqlari bolalarda mashqga qiziqishlikti, jamoalik ishlarni tashkil etishda bolalarga ijobiy -jamoalik ta'sir etishlikdi, bolalarda qiziqqanlik va tashabbuskorlik hamda mas'ullik hislarini shakllantire oladi. Bunday holatda ularning o'zidagi bor energiyani boshqalarga o'tkaza olishi va o’z bilim, ko'nikma, malakalarini toliq ishga solib bolalarga ta'sir o'tkazishi g'oyat zarurli dir ;
• olardiń bolalar jamoasinde ishlashine bo'lgan moyilligi, ishtiyoqi, uqibi va fidoyiligi sababli gina bolalar jamoasining ma'naviy jihatdan bilimliligi ta'minlanadi, bolalardagi ijodiy ishga layoqatlilik va tashabbuskorlikqa ijobiy turtish bo'ladi ;
• olardiń o’z -o'zini baholay olishi va o'sha asosda o'zini boshqarishi o’z tarbiyalaniwshilardagi sabir toqatlilik, tanqiddi to'g'ri qabul qilish, o’z -o'ziga talabchanlik, chegaralilik, mehnatdan botirlilik kabi insoniy hususiyatlardi shakllantirishga tamal bo'lishi mumkin ;
• olardiń bolalar bilan ishlashdegi muomalada kirishsheńligi va bolalarga bo'lgan samimiyligi hamda mulayimligi bolalardagi borlik bilan aloqa qila olishligini, bolalarning tezda o’z do'stlari bilan til yutuqa olishligini, xoli aloqa qila olishligini, fahmlilikti, mehribonlikti, o'zaro hamkor bo'lmoqni va shekillilarni shakllantirishga samarodor ma'naviy tamal bo'llara oladi ; ularning borlik yangilikti tez onglay olishi va bitta ishga layoqatlilik turidan ikkinchisiga, bitta ish turidan ikkinchisiga tez zardae olishi bolalardagi quyidagi insoniy taraflardi shakllantirishga namunali -ma'naviy tamal bo'llara oladi : bolalarda do'stlarining his iztirobiga qaray shakllana boradi ; o'tkir zehnli va beadab bo'ladi ; o’z e'tibori va tavajjuhini darhol biror narsaqa qarata oladi hamda u haqida fikr yurita oladi ; har qanday holatda va sharoitda ham o’z hislarini boshqaruvini ro'yobga oshira oladi ; barqarorlik va matonatlik, ya'ni bolalar o'zini idora etib, tezlik bilan o'zini bosa oladi ; hissiy munosabatlarni yig'ilay uai, ya'ni xoholab kulmaydi, baqirib gapirmaydi, qo'pol muomala etmaydi, bittaewdi kamsitpeydi, bittaewdiń nerviga tiymeydi va xullas ular o'zaro munosabatlarda ma'naviyligi yaxshi tomonga qaray yo'nalishlanadi.
Maktabgacha ta'lim muassasasi tarbiyachisiniń innovatsion madaniyatiniing asosiy tuzilmalik komponentlariga pedagogtiń metodologiyaliq madaniyatningi, uning axborot madaniyatningi, innovatsion faoliyatin kiritishlik mumkin, sababi ushbu tushunchalar va mundarijasi tuzilmasi tahlili ularning o'zaro aloqadorg’in ko'rsatadiki. Bu aloqadorlik ularning pedagogik kasbiy amaliyotining motivacion, intellektuallik va boshqa sohalarin tasniflashi ; tarbiyachi o’z kasbiy malakaliligi asli va uni amalga oshirishlik saviyasi sifatida innovatsiyalarning ahamiyatini anglab yetishlikding ko'rsatkichi bo'lishinida xizmet etadi.
II-BAP. PEDAGOG-TARBIYASHÍG’A QOYÍLATUG’ÍN TALAPLAR
2. 1. Tarbiyachining pedagogik qobiliyati
Qobiliyat -bu bo'lak uquv dir. Qobiliyatqa erishish da, erispewde da mumkin. Pedagogik qobiliyatke erishish pedagogtiń muayyan yakka-yolg'iz hususiyati bilan ro'yobga chiqadi. Pedagogik qobiliyat a'lo darajada pedagogik faoliyatning rivoji in, pedagogik texnikani egallashdi, shuning bilan birga, pedagog shaxsi, uning tajribasi, fuqarolik va kasbiy mavqesini bildiradi.
Pedagogik qobiliyat kategoriya sifatida o'zining ilmiy asoslarinia ega. So'nggi yillardagi ilmiy daxllar bu sharoitga qiyosan quyidagicha yakun etishga imkoniyat beradi : pedagogik qobiliyat kasbiy faoliyatdagi individuallikning yoqdi ko'rinishi sifatida tushuniladi.
Pedagogik qobiliyat kategoriyasi kasbiy mananliq nuqtai-nazaridan inson induviduallig’in xarakterlaydi. “Tarbiya va o'qitishda yuqori darajaga erishish va uni doimo rivojlandirip pedagog imkonini taminlaydigan san'at bo'lib, tolabaga mehir qo'ygan va o’z kasbgan yaxshi ko'rgan, har bitta pedagogtiń ishlaydigan ishi. O’z ishiniing chevar ustasi bo'lgan pedagog -bu a'lo darajada madaniyatningli, o’z fanini teran bilarlik, fanning yoki san'atding tegishli sohalarin tahlil etarlik, tarbiyalash va o'qitish uslubshunosliksini takomillashgan egallagan mutaxasis hisoblanadi”.
Bu ta'rifti yaxshi tushunib, uning mohiyat mazmunini tahlil etadigan bo'lsak, bu ta'rifte pedagogik qobiliyat tushunchasi mazmuninia kiruvchi quyidagi masalalarni ajratish mumkin bo'ladi :
1. Umumiy madaniyatningtiń yuqori saviyasi hamda bilimli va xirad ziyraklikning yuqori ko'rsatkichi.
2. O'zining o'qiyotgan faniga tegishli bilim egasi.
3. Pedagogika, umumiy va pedagogik-psixologiya kabi fanlar sohasidagi bilimlar bilan musallah, ulardan o'qitish va tarbiyalash ishlari tajribasinde xoli va ustalik bilan foydalana bilishlik.
4. O'qish -tarbiyalik ishlar metodikasini egallagan bo'lishi.
Pedagog juda a'lo darajadagi madaniyatningqa ega bo'lgan shaxs. U juda ko'p narsani bilishi zurur. Xozirgi zamonda o'zi o'qiyotgan fan sohasidagi yutuqlardan yangiliklardan voqif dir bo'lishi zurur. Tarbiyalaniwshilardi har kuni mashg'ulotlarni o'rgatib borishi uchun o'zi uzliksiz o'qib, o'rganib o’z bilimlarini to'ldirib teranlestirip borishi zurur.
Pedagog, pedagogik chevarlikning asosiysi o’z ustida o’z betinshe o'qish dir. O’zbekiston mustaqillikka erishgannen so'ng ta'lim -tarbiya sohasida, milliy axloq odoblilikti takroriy tiklash bo'yicha, milliy urf odatlar dasturlarni o'rni o'rniga qo'yish milliy qadriyatlarni yanada rivojlantirish xususida ulug' islohotlar bo'lgani hammaga belgili. Davlatning ulug' kelajagi, albatta, yoshlarni teran bilim va pokiza odob axloqli qalb egasi ekanligin yoddan badiiy asarw zurur.
O’zbekiston birinchi Prezidenti I. A. Karimov o’zining satr so'zlashlari va badiiy asarlarida tolim tarbiya masalalariga to'xtalar ekan, eng avvalo, pedagogik kasbgane etibor berib, bu mashaqqatli va sharafli ekanligin jamiyatimizda tolim berish tizimini zamon talablari asosida yangilash munosib avlodni shakllantirishdi xizmet menen bog'lab, uning o'zida ana o'sha xossalar bo'lishini yoritib turadi. Pedagogik qobiliyat - tug'ma yoki nasilden nasilge o'tuvchi xossa emas, balki izlanish ijodiy mehnat yemishi dir. Bu ko'pukladli pedagogik xizmette ijodiy mehnat yotani.
Agar pedagogtiń kasbiy qobiliyat dasturiga taqribiy tiyrasa, u jag’idayda birinchi o'ringa uning integral chevarligi iborat. Pedagogik qobiliyatke berilgan ta'riflar shuncha ko'p bo'lishiga qaramay, ularda mahoratiniing tomonlari albatta onglatiladi.
Qobiliyat - bu yuqori va yuksalib boradigan tarbiya va o'qitish san'atidan iborat. Pedagog o’z ishiniing ustasi, o’z fanini teran bilishlikchi, fan va san'atding mos sohalari bilan yaxshi tanis, amalda umumiy va yoshlar psixologiyasini yaxshi tushinishchi, o'qitish va tarbiyalash metodikasini atroflicha bilishlikchi hamda yuqori madaniyatningqa ega bo'lgan mutaxassis dir. Bo'lajak mutaxassislarding mahoratini oshirishda ma'ruza darslarining o'rni qanchalikk zarur bo'lsa, seminar mashg'ulotlarining o'rni ham shunchalik zarurli dir.
Pedagogik qobiliyat - bu tarbiyachining o'shanaqa yakka-yolg'iz (bolaparvarlikgi, hamkorshiligi, oliyjanobligi, mehribonligi va t. b) va kasbiy (sohibkorligi, zukkoligi, jonbozligi, ijodkorligi va t. b) fazilatlarini belgilarlik xossaki, u o’z fanini teran va atroflicha bilishlikda, psixologik va metodik tayyorliktan, yoshlarni o'rgatish, tarbiyalash va rivojlantirishning optimal yo'llarini qidirib topib taqribiy faoliyatda tatbiq qilinadi.
Pedagogik qobiliyattiń asosiy tuzilmalik bo'limlari. Pedagog mashxur lekin juda mashaqqatli kasb. Yaxshi bo'lmoq uchun pedagogik nazariyani egallashding o'zi gina yetarli emas. Sababi pedagogik nazariyada bolalarni o'qitish va tarbiyalash haqida umumiy qonun qoidalar, umumlashtirilgan uslubiy g'oyalar aytiladi, yosh individual xususiyatlarin e'tiborga olish aytiladi.
Maktabgacha ta'lim hayoti kichik pedagogik jarayon bo'lib juda har xil dir. Pedagogik nazariyaga mos kelmaydigan vaziyatlar uchrab turadi. Bu esa pedagogtan keng tajriybeni, puxta taqribiy tayyorlikti, yuqori pedagogik qobiliyat va ijodiyti taqazo etadi. O'sha sababli xozirgi kun tarbiyachisi pedagogik ishga layoqatlilikke qobiliyat, ijodkor, ishbilarmon ; milliy madaniyatning va umuminsoniy qadriyatlarni, dunyoviy bilimlarni egallagan, diniy ilm-fanlardan da xabardor, ma'naviy barkamol ;. O'zbekstanniń g’arezsiz mamlakat sifatida rivojlanishiga ishonarlik, vatan sevishchilik burchidirn to'g'ri onglagan, ishonchli fuqaro ;
Ixtisoslikke tegishli bilimlarni, psixologik, pedagogik bilim va qobiliyatti, shuning bilan birga nazariylik ilm-fanlardi egallagan ;. Pedagog kasbgan va bolalarni yaxshi ko'radigan, har bitta bola o'lkayip, yaxshi inson bo'lishiga muhaqqaq kewlinen ishonarlik, ularning shaxs sifatida rivojlanib, inson sifatida yetilishishine ko'maklesetug’in;.
Xoli va ijodiy fikrley oladigan, talabchan, adolatli, odobli bo'lishi darkor. Mamlakatimiz aholi ta'limi sohasida o'rtaga qo'yayotgan vazifalarni bajarish ko'p jihatdan pedagogqa aloqador. Xozirgi kunda ta'lim tarbiyadan nazarda tutilayotgan maqsadlarga erishish, pedagoglarning har xil faoliyatin tashkil etish, ularni bilimli, odobli, ishonchli, mehnat sevlargich, hurfikrli, ongli barkamol inson etib o'stirish pedagoglar zimmasiga yuklatilgan.
A. S. Makarenko tarbiyachi ishlarini ko'rib chiqib aytadi, tarbiyachi faoliyati, asosan, mohiyati bilan muassislik faoliyati da hisoblanadi. Demak, tarbiyachi qobiliyati boshqa narsa emas, balki bolalar hayotini tashkil qiluvchi qobiliyat dir. Tarbiyachi qobiliyati -o'quvchining samarodor rivojlanishiga ta'sir etishlikchi pedagogik holatlarni yarata bilishlikda ko'rinadi. Qobiliyatte nazariya va amaliyot uzviyligi ko‘rinish oladi.
Tarbiyachi qobiliyati -bu xolos yetarli nazariylik bilimlarni egallash gina emas, balki tarbiya qonuniylari, bolalar jamoalari hayotini tashkil etish qonuniylaridan kelib chiqib borlik vosita, usul va metodlarni hayotga, ijodiy qollana bilishlik dir. Tarbiyachi qobiliyati mazmuniniing asli bilim va unga asoslangan ko'nikmalar dir. Tarbiyachining zarurli ko'nikmalariga turli pedagogik hollarda bolalar dunyosinda yuz berayotgan turli jarayonlardi to'g'ri qabul qilish ko'nikmasi, holatni tanlovga qiyosan xotimani amalda qollanatug’in « Matlab -vosita -xotima» munosabatlarini tahlil qila olish ko'nikmasi, tavajjuhti tez yo'nalishlay olish va biridan ikkinchisiga tez o'zgare olish ko'nikmasi, bolalar bilan o'ylarnay olish ko'nikmasi, ko'plab pedagogik hollardan muhimin ajratib olish ko'nikmasin, turli jihatdan holatlarni baholay olish ko'nikmasi, murakkab omillardan muhimin ko'ra bilishlik ko'nikmasi, mushtarak holatda turli ta'sir usullarinian foydalana bilishlik ko'nikmasi, o'zining ichki hisini va fikrini so'z, mimika, harakatlar qirg'oqlari jetkize olish ko'nikmasi.
2. 2 Pedagog -tarbiyachining bolalar bilan faoliyat yuritishinda gapirish madaniyatiniing ahamiyati
Gapirish madaniyatningi — ijtimoiy madaniyatningti, inson jamiyati madaniyatini aks ettirishchi bitta oyna dir. Gapirish madaniyatningi adebiy tildiń har ikkita shakli — yozma va ogzaki shakli uchun zarur dir. Gapirish madaniyatinia e'tibor yolg'iz tarbiyachilardan emas, balki har bitta fuqarodan ongli turda o'zlashtirish taqozo etiladigan insoniy fazilatlardan biri dir. Uni egallash har bitta tarbiyachining va shaxstiń madaniy saviyasi va bilimiga aloqador. Tarbiyachi pedagogik qobiliyatinda gapirish madaniyatningi, uning faqatgina ma'naviy va axloqiy jihatdan boyligin, balki bilimini, o'ylashin, ilmiy dunyoqarashin, fikr va nazorat qilish yuritishlikini belgilarlik me'yor dir. Tarbiyachining gapirish madaniyatningi yakbora shakllanib cho'qqisina yetarlik jarayon emas, u pedagogik qobiliyat menen, kasb faoliyati davomida, tajribali ustozlar tashviqoti sababdan yillar davomida rivojlanib baraberedi.
Tarbiyachining nutqi qobiliyati madaniy, kasbiy, pedagogik taqozolar asosida shakllanib boradi. Uni rivojlantirish xolos tarbiyachining irodaliligiga aloqador, o'sha qobiliyat sababli tarbiyachining gapirish madaniyatningi ham shakllanib boradi.
Mashqda tarbiyachi o’z ovozinan vosita sifatida yug'rilishi mumkin. Asta, tinch ovoz bolaga yaxshilash ta'sir etishlikini pedagog bilishi zarur. Bolaga qattiqroq va qat'iy sevlarroq mumkin, biroq bunda so'z ohangi bolaga tinchlandiratug’in ta'sir etishliki zurur.
Quyidagi tarbiyachining gapirish madaniyatinia tan bo'lgan vositalarni pedagog -tarbiyachi umitpawi zurur :
1. Gapirish madaniyatningi tarbiyachining ma'naviy -axloqiy kamoloti tuzilmalik bo'lagi dir. Sababi gapirish, millatimiz erishgan madaniyatning darajisini ko'rsatuvchi, o’z ona tilimizga ishonchdi ko'rsatuvchi oyna va ishonchli dalil dir.
2. Gapirish madaniyatningi tarbiyachilarni ma'naviy va madaniy saviyasi bilan hamda ko'rkam adabiyotqa aloqador tildi bilishi bilan boshqa kasb egalarigan ma'lumki manoda ajratib turadi.
3. Gapirish madaniyatiniing sońi maqsadi hurfikr egasi bo'lgan barkamol avlodni qanday kasb egasi bo'lib yetishishidan qat'iy nazar ma'naviy jihatdan tarbiyalash.
4. Gapirish madaniyatningi — bu, avvalo, tarbiyachilarda gapirish ko'nikma va gapirish malakalardi paydo qiladi. Bu ko'nikma pedagogik faoliyatda rivojlanib boradi, maxsus mehnat va mashg'ulotlar o'rniga malaka oshiriladi hamda erishilgan yutuqlar sababli qobiliyat va tajriybe shakllanadi.
5. Gapirish madaniyatinia o'zbek ko'rkam adabiyotiga aloqador tilin takomillashgan egallash asosida erisiledi. Uning uchun tarbiyachi ko'rkam adabiyotqa aloqador til qonuniylarini bilishi, ko'rkam adabiyot insholarini barqaror o'qib borishi, ashulalar yod olishi va uni ko'rkamlep tahsil oly olishi, radio va televideniye eshittirishlarini kuzatib borishi zurur.
6. Gapirish madaniyatini egallashding yana bitta ko'rinishi gapirishga taqlid qilish bo'lib, yosh tarbiyachilar o'zigan yaxshilash, chiroyliroq, ma'noli va ta'sirchan gapirish so'zlaydigan ustoz -tarbiyachilarding gapirish san'atiga havas menen qarashi va taqlid qilishi asosida o'rganishi mumkin.
Tarbiyachining pedagogik faoliyatida gapirish texnikasin egallash zarurli ahamiyatga ega. Sababi, gapirish vositasida o'qituvchi bolaning ichki -hislarini uyg'otadi, o'quvchilar bilan ongli aloqani ta'minlaydi, ta'lim -tarbiyaga tegishli ma'lumotlarni onalitikaliq ravishda o'ylarlaydi. Uning uchun bo'lajak o'qituvchi, avvalo, gapirish sirlarini, uning o'quvchilar bilan bo'lg'usi aloqada ta'sir kuchin puxta bilishi zurur.
JUWMAQLAW
Yakun etib aytganda tarbiyachilarding jamiyatta tutgan o'rni g'oyat katta dir. Sababi ular kelajagimiz egalari bo'lgan bolalarga dastlabki bilim va ko'nikmalarni shakllantiriladi. Ushbuning sababinen xozirgi kunda maktabgacha ta'lim tizimiga farqli e'tibor berilmoqda. Biz bo'lajak tarbiyachilar hozir yosh avlodqa qanday darajada bilim ko'nikmalarni shakllantirsek kelajakda ular o’z o'rnini topishda shuncha qiynalmaydi.
Bugun yangichasiga tus olgan, zamon talablari darajasida rekonstruksiyalangan, eng so'nggi rusumdagi o'qish uskunalari bilan jihozlangan maktabgacha ta'lim orzu emas haqiqat dir.
Mamlakatimiz ravnaqliki va islohotlarning daromadi ko'p jihatdan xalqning bilim saviyasi va dunyoqarashina aloqador. Shaxstiń ta'lim -tarbiya sohasidagi faolligi, uning aniq fuqarolik munosabati, demokratik o'zgarishlarga intilishshańligi belgilangan maqsadlarga tezroq erishishding zarurli omili dir. Prezidentimiz ta'kidlagani kabi, «Ta'lim -tarbiya - shuur yemishi, lekin ayni vaqtda shuur saviyasi va uning rivojida belgilarlik omil dir. Binobarin, ta'lim -tarbiya tizimini o'zgartpesten turib ongni o'zgartirib bo'lmaydi. Ongni, o'ylashni o'zgartpesten turib bo'lsa biz ko'zlagan yuqori matlab - ozod va abat jamiyatti yuzaga keltirib bo'lmaydi». Chindan ham o’z kelajaginie biyparwa bo'lmagan millat, farovon kunlarin uning egalari bo'lgan yosh avlod rivojida ko'rgan millat ta'lim - tarbiyaga farqli e'tibor qaratani.
Mustaqillik yillarida Prezidentimiz boshlamasi bilan avvalo ertańgi kun egalari bo'lgan yosh avlod rivoji, ta'lim -tarbiyasina mas'ul bo'lgan ustoz va tarbiyachilar kasbgane bo'lgan munosabat o'zgardi. Jamiyatta bu sharafli va o’z navbatida g'oyat mas'uliyatli kasb egalariga qiyosan yuqori hurmat va e'tibor mamlakat siyosati darajasiga ko'tarilgan.
Mamlakatimiz ta'lim tizimida uzoqni go’zlep olib borilayotgan islohotlar bugun faqatgina jamoatchiligimiz, balki butun jahonda ham katta e'tibor bilan tan olinmoqda.
Bugungi kunda yangi ta'lim tizimsi faoliyatin takomillashtirish va barqarorlashtirish hamda fuqarolarning bilim olish huquqlarini ta'minlashlikda rivojlangan xorijiy mamlakatlarining tajribasi bilan bitta vaqtda Sharq mutafakkir ajdodlarimizding bebaho meroslaridan ham foydalanishni taqozo etiladi.