BILIMLARNI TEKSHIRISH VA BAHOLASH . Bilimlarni tekshirish va baholash muayyan didaktik talablarga javob berishi kerak. Tekshirish va nazorat qilish sistemali, doimiy tarzda bo`lishi shart. Bu talabga rioya etilmasa, ta`lim oluvchilarning o`qishga nisbatan munosabati yomonlashadi, bilimlarning sifatiga salbiy ta`sir qiladi. Bilimlarni baholash individual xarakterga egadir. Har bir ta`lim oluvchi uning qaysi bilimlari, ko`nikma va malakalari baholanayotganini bilishi kerak. Ta`lim beruvchining savollariga va vazifalariga javob berishga tayyorlik holati bilimlarni tekshirish va baholash o`quv jarayonining muhim bir bo`lagiga, uning tarkibiy qismiga aylangan taqdirdagina ro`y beradi.
BILIMLARNI, KO`NIKMA VA MALAKALARNI NAZORAT QILISH VA BAHOLASH TAMOYILLARI .Bilimlarni, ko`nikma va malakalarni nazorat qilish va baholashda o`quv maqsadlariga asoslanganlik; haqiqiylik; haqqoniylik; ishonchlilik qulaylik kabi asosiy tamoyillar baholash tizimi samaradorligining poydevori hisoblanadi. 1. O`quv maqsadlariga asoslanganlik. Samarali baholashning asosiy tamoyili o`quv maqsadlariga asoslanganlik hisoblanadi. Baholashning sifati o`quv maqsadlariga to`g`ridan–to`g`ri bog`liqdir. O`quv maqsadlari baholash mazmunini aniqlab beradi. O`quv maqsadlarining qo`yilish darajasiga qarab, baholashning shakli va usullari tanlanadi. Shuningdek, o`quv maqsadlariga erishish uchun bajarilgan faoliyat natijasi, baholash mezonlarini aniqlashda muhim ahamiyatga ega.
XULOSA
Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki , o‘quvchilar bilimini tekshirish bolalar tomonidan o‘zlashtirilgan bilimni sifatini aniqlash, ularni o‘quv dasturida belgilangan materiallarni izchil va puxta o‘zlashtirib olishga da’vat etish vositasidir. O‘qituvchi bilimlarni tekshirish orqali o‘quvchining o‘quv materialini qanday idrok etib tushunganligini, qanday fikr yuritayotganligini, dasturda belgilangan o‘quv materiallarni qay darajada o‘zlashtirib olganligini aniqlaydi hamda keyingi o‘quv materiallarni o‘rganish, ta’lim sifatini yaxshilash yo‘llarini belgilaydi. Shu bilan birga o‘quvchilarning bilimlarni o‘zlashtirishini o‘rganish va tekshirish ularning o‘qishga bo‘lgan munosabatini, tirishqoqligini, o‘ziga talabchanligini, bilimga, fanga bo’lgan qiziqishini bilishga imkon beradi. Shuningdek, bolalarning xotirasi, bililish qobiliyatlarining qaydarajada usganligi, ularning mustaqil ishlashga ko‘nikma va malakalarini qay darajada egallaganliklari aniqlanadi. Tekshirish vaqtida o‘quv materiallari esga olinadi va o‘quvchilarni sezish, idrok qilish, fikrlash qobiliyatlari ham usib boradi.Bu jarayonda o‘quvchilar keng fikr yuritishga, o‘quv materiallarni asoslashga, mulohaza yuritish, isbotlashga o‘rganadilar.
O‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarni tekshirishning yana bir muhim tomoni shundaki, ana shu jarayonda o‘quvchilarning bilimlari va bajargan ishlaridagikamchiliklarsezilibqoladivanihoyatmazkurkamchiliklarnibartarafetish choralaribelgilanadi.
Bilimlarni tekshirish va baholash darsning barcha qismlariga singib ketadi. Shunday ekan, u o‘quvchi bilimidagi kamchiliklarni to‘ldirishga, o‘rganilayotgan masalaning asl mohiyatini anglashga yorda beradi va o‘rganilayotgan materialni tushunishga keng imkoniyat yaratadi.
O‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarni tekshirish va baholash jarayonida o‘qituvchi ayrim o‘quvchilarga va butun sinf jamoasiga izchil ta’sir tadi, individual ishni sinf jamoasi ishi bilan qo‘shib olib boradi.. tajribali o‘qituvchilar o‘quvchi bilimini baholash jarayonida sinf jamoasi fikriga suyanadilar va o‘quvchilarga tarbiyaviy ta’sir etadilar. Bunda o‘qituvchi sinf o‘quvchilari diqqatini faollashtiradi, o‘rtoqlarining javobiga mas’uliyat bilan qarashga o‘rgatadi. Shuningdek, o‘z bilimlarini mustahkamlashga, o‘z bilimiga tanqidiy qarashga odatlantiradi. Bu esa o‘quvchini o‘z vaqtida vijdonli, rostguy bo‘lishga o‘rgatadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
To`xtaxadjaeva M. Pedagogika. - T.: O`zbekiston Faylasuflari Milliy jamiyati, 2010.66-78b.
Yoʻldoshev, Qozoqboy. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000.
