Kirish I bob Satira va yumor haqida ma’lumot

Sobiq Said Ahmadning hajviy hikoyasidir. Hikoya SSSR davrining obro'parastlik g'oyalarini qoralaydi. Oddiy paxtakorning turli xil kolxoz raislari, mehmonlar bilan uchrashuvga chiqishi uni paxta terishdan ko'ra shuhratparastlikka berilib ketishiga sabab bo'ladi.
Said Ahmadning yana bir achchiq, alamli kulgudan yiroq hajviy, sof yumoristik hikoyasi “Sobiq” deb nomlanai, Bunda yozuvchi voqeani hikoya qahramonining o’z tilidan hikoya qilarkan, jamiyatimizda, halol kishilarning hatti harakatlarida paydo bo’layotgan dabdababozlik, nozarur yumushlarga chalg’ib, kulguli vaziyatlarga tushub qolish kabi nuqsonlar ustidan yengil kuladi. Katta maqsadlar yo’lida intilayotgan yaxshi bir mehnatkash insonni asrash avaylash uning kucidan oqilona foydalanish, har bir odam o’z o’rnida bo’lib, o’z vazifasini sidqidildan bajarish kabi masalalar hajviy yo’sinda tasvirlangan vaziyatlar orqali anglatiladi. Turg’unlik zamonlarida sho’rolar davrida har narsani mafkuranga bog’lash odat tusiga kirgan edi. Hikoya qahamoni ham paxta terishda jonbozlik ko’rsatib, hech kutilmaganda dabdababozlikning nishoniga aylanadi. Eng ilg’or paxtakor deb, asosiy ishini yig’ishtirib, turli kerak-nokerak majlis, kengash, yig’ilishlarga borishga majbur bo’ladi. Muallif o’z oldiga ayni shu narsani maqsad qilib qo’ygan edi. Manfaat uchun har maqomga yo’rg’alovchilardan kulish kitobxonni shu xildagi hatti-harakatlardan tiyib turadi. “Sobiq” hikoyasida esa qahramon o’z hatti-harakati, qilg’iligi bilan emas, balki tushib qolgan vaziyati tufayli kulguga duchor etilgan. Chunki boshqalardan ko’proq paxtaa terib ilg’or bo’lganigi uning aybi emas. Lekin u yashayotgan sharoit, jamiyat tartibi shundayki, tuppa- tuzuk odam o’zi istamagan va hohlamagan holda illatlar girdobiga tushishi ham kulgiga mahkum bo’lishi mumkin. Bor yo’g’i bir necha kungina paxta terib mavsumning qolgan vaqtini faqat turli- tuman yig’ilishlarda faxriy mehmon bo’lib qatnashish bilan o’tkazib yuborgan mexanizator yigit tushib qolgan vaziyatdan kulasiz.Lekin bu kulgu hamdardlik kulgusi. Chunki qahromonning o’zi ham vaziyat iskanjasida qurbon. Bu- bizning sobiq jamiyatimiz uchun oddiy holat edi. Shunin uchun ham hikoyadagi kulgining zahri illati odamga emas, balki illatning o’ziga qaratilgan. Satirik va yumoristik asarlarda kulgu uyg’otadigan badiiy vaziyat yaratish uchun mubolag’a, kichraytirish, kuchaytirish singari tasvir vositalridan keng foydalaniladi. Hayotda “Sobiq” hikoyasidagisingari bur mashhur mexanizatorga o’shancha keraksiz yuk ehtimol ortib ko’yishmas. Ammo ko’p jihatdan shunga yaqin keladigan holatlar borligi ayon.

1^ O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev «O‘zbek mumtoz va zamonaviy adabiyotini xalqaro miqyosda o‘rganish va targ‘ib qilishning dolzarb masalalari» mavzusidagi xalqaro konferensiya nutqidan

2^ Gulnoza Sayfiddinova NamDU filologiya fakulteti 1-kurs magistranti maqolasidan