Kirisiw II. Tiykargi bo’lim

Kirisiw
II.Tiykargi bo’lim
2.1.Sirtqi sawda tu’sinigi ha’m onin’ ahmiyeti
2.2.O’zbekistannin’sirtqi siyasatindag’i konsepciyasi
2.3.O’zbekistannin’ sirtqi sawdasi
2.4. Sawda sistemasında pul siyasati
III.Juwmaqlawshi bo’lim
IV.Paydalang’an adebiyatlar

Kirisiw
Sırtqı sawda — bir mámlekettiń basqa mámleket yamasa mámleketler menen júrgizetuǵın sawdası. Mámleketten tovarlar shiģariw hám mámleketke tovarlar kirgiziw importtan dúziledi. Eksport hám import jıyındısı mámlekettiń Sırtqı sawda aylanbasın quraydı. Mámleketler ortasında sawda satiqti rawajlanıwı óz-ara payda alıw imkaniyatın beredi. Sırtqı sawda mámleketleraro ekonomikaliq munasábetlerdiń eń ápiwayı hám eń ayyemgi, forması bolıp tabıladı. Egipet, Greciya hám Rim qul iyelewshilik basqarıwprincpıı dáwirinde-aq basqa mámleketler menen óz-ara sawdasotiq munasábetlerin ámelge asırǵan. Insaniyat tariyxında birinshi ret Shıǵıs hám Batıs dúnyasın bir-biri menen baylanıstırǵan Ullı Jipek jolı mamleketler ara sawdanı jolǵa qoydı. Bul jol házirgi Ózbekstan aymaǵında jaylasqan qalalarda sawda sаtiqtiñ keń jayıwına alıp kelgen edi.Sirtqi sawdanin’ rawajlanıwına Ullı geografiyalıq ashılıwlarinan keyin jańateńiz jollarıniń ashılıwı kúshli dúmpish boldı. Ásirese, sanaat, mashinalasqan islep shıǵarıw. xalıq aralıq xojalıq baylanısların jáne de rawajlantirib jiberdi.Jańa tarmaqlar, islep shıǵarıw. túrleriniń payda bolıwı, miynet ońimdarlıǵınıń asıwı islep shıǵarılǵan ónimlerdiń ishki tutınıwdan tısqarı bólegin sırt ellerge shıǵarıw hám satıw imkaniyatın berdi. Usı waqıtta kópshilik mámleketlerde shiyki onim resurslarına mútajlik keskin asdı. Nátiyjede sırtqı aldı sotdi háreketlerin ámelge asırıwdı birlestiretuģin xalıq aralıq bazar payda boldı. Sırtqı sawdanıń rawajlanıwı tiykarında xalıq aralıq miynet bólistiriwi hám D.Rikardo tiykarlab bergen salıstırıw ústinlik qaǵıydası jatadı. Bul tikardaǵi kóre bólek sharayatlardıń bar ekenligi, atap aytqanda, qolay geografiyalıqjaylasıw, kem ushraytuǵın tábiy resurslar ayırım mámleketlerge tavar hám xızmetlerdiń ayırım túrlerinde arnawlı bir ústemshilikler beredi. Mámleket óziniń salıstırıw ústinliginen paydalanıp ayırım tavar túrlerin islep shıǵarıwga qánigeliklesedi, ónimlerin basqa mámleketlerge de satıw maqsetinde úlken muǵdarda hám joqarı sapada islep shıǵarıwga háreket etedi. Bunday tavar hám xızmetlerdi uzlarida islep shıǵarmaytuǵın basqa mámleketler, islep shıǵarǵanda da olarǵa ketetuǵın tolemlerdi salıstırǵanda joqarılıǵın esapqa alıp, sırtdan tavar hám xızmetlerdi kirgiziw jolin usinadi.