Kitab Elxan muellim indd

Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü və işğalın ağır nəticələri
95
www.elkhan-suleymanov.az
üçün  xüsusi  kateqoriyalı  öhdəliklər  xarakteri  daşıyır.  Bu 
öhdəliklərin pozulması bütövlükdə dünya birliyi dövlətlərinin 
ümumi maraqlarının pozulması ilə müşayiət edilir. Odur ki, bu 
öhdəliklər bütün tərəflər qarşısında olan öhdəliklərdir və dün-
ya  dövlətləri  bu  öhdəlikləri  pozmuş  dövləti  məsuliyyətə  cəlb 
etmək hüququna malikdirlər. 
Beləliklə,  Ermənistanın  Azərbaycana  qarşı  silahlı  təcavüz 
etməsi,  Xocalı  şəhərində  soyqırım  cinayətləri  törətməsi,  işğal 
edilmiş ərazilərdə etnik təmizləmə siyasəti həyata keçirməsi bu 
dövlətin  tək Azərbaycan  qarşısında  deyil,  bütövlükdə  dünya 
birliyi  dövlətləri  qarşısında  beynəlxalq-hüquqi  məsuliyyətini 
doğurmuşdur. 
Eyni  zamanda  təcavüz  və  işğal  nəticəsində  Azərbaycana 
konkret  maddi  və  mənəvi  zərər  vurulmuşdur  və  bu  zərərə 
görə  işğalçı  dövlət  kimi  Ermənistan  Azərbaycan  qarşısın-
da  məsuliyyət  daşıyır.  Qeyd  edildiyi  kimi,  Ermənistanın 
Azərbaycana  qarşı  təcavüzü  nəticəsində  Azərbaycan  torpaq-
larının  20%-i  işğal  edilmiş  və  bir  milyona  yaxın  insan  qaçqın 
və  məcburi  köçkün  olmuş, Azərbaycanın  əhalisinə,  ərazisinə, 
iqtisadiyyatına, mədəniyətinə, ekologiyasına, bitki və heyvanat 
aləminə  böyük  miqdarda  maddi  və  mənəvi  zərər  vurulmuş-
dur. Yuxarıda göstərildiyi kimi, ilkin hesablamalara görə işğal 
nəticəsində Azərbaycana vurulmuş maddi zərərin ümumi miq-
darı 431,536 milyard (dörd yüz otuz bir milyard beş yüz otuz 
altı milyon) ABŞ dolları təşkil edir.
Aydındır ki, Ermənistanın Azərbaycana vurduğu maddi və 
mənəvi  zərər  belə  zərərin  tam  həcmdə  ödənilməsi  zərurətini 
yaradır.  Belə  ki,  beynəlxalq  hüquqa  görə  məsuliyyət  daşıyan 
dövlət özünün hüquqazidd əməli ilə digər dövlətə vurmuş ol-
duğu ziyanı tam həcmdə ödəməlidir. 
Qeyd  edilməlidir  ki,  müasir  beynəlxalq  hüquqda  zərərin 
ödənilməsinin  müəyyən  formaları  mövcüddur.  Bu  formalar 
bir tərəfdən zərərin tam ödənilməsi vəzifəsini, digər tərəfdən 
isə belə ödəmənin həyata keçirilməsi üsullarını əks etdirir. Bu 
məsələlər  tam  aydınlığı  ilə  BMT  Baş Assambleyasının  12  de-

---