Kitabın adı: Aqrar sahədə mülki müdafiə

Nüfuzedici radiasiya- nüvə partlayışı anında qəza partlayış 
yerindən ətrafa yayılan, gözə görünməyən 

- şüalar və neytron 
selindən ibarətdir. 
Nüfuzedici  radiasiyanın  təsiri  ondan  ibarətdir  ki,  qamma-
şüalar və neytronlar canlı toxumaların molekullarını ionlaşdırır. 
Bu isə insan və heyvan orqanizmində maddələr mübadiləsinin 
pozulmasına, hüceyrələrin və müxtəlif üzvlərin həyat fəaliyyə-
tinin  dəyişməsinə,  yoluxucu xəstəliklərə qarşı orqanizmin mü-
barizə  qabiliyyətinin  zəifləməsinə  səbəb  olur.  Şüa  alan  adam 
bunu  hiss  etmir.  Xəstəliyin  əlamətləri  müəyyən  müddətdən 

---

 
51 
sonra  aşkara  çıxır,  xəstəliyin  gedişi  orqanizmin  aldığı  şüanın 
dozasından asılı olur. 
Nüfuzedici radiasiyanın təsiri udulan doza ilə qiymətləndi-
rilir  və
 
Qrey  (Qr),  rentgen  (R),  rad  ölçü  vahidləri  ilə  ölçülür:    
1 qr=100 rad;  1 qr=0,95 rad. 
Udulan dozanın miqdarından asılı olaraq adamlar şüa xəs-
təliyinə tutulurlar: 
I yüngül dərəcəli D = 100...200 rad        (1-2 Qr); 
II orta dərəcəli D = 200...400 rad           (2-4 Qr); 
ağır dərəcəli D = 400...600 rad               (4-6 Qr); 
çox ağır dərəcəli D>600 rad                   (6 Qr). 
Müxtəlif  sıx  və  qalın  materiallardan  keçərkən  nüfuzedici 
radiasiyanın təsiri zəifləyir. Məsələn, poladın - 2,7 sm, betonun 
- 10 sm, torpağın - 14 sm, suyun - 23 sm, ağacın - 30 sm qalın-
lığı  nüfuzedici radiasiyanı  2 dəfə zəiflədir  (bunlara  yarımzəif-
lətmə  qatı  deyilir).  Nüfuzedici  radiasiyadan  mühafizə  məhz 
materialların bu xüsusiyyətinə əsaslanır. Belə ki,  radiasiya do-
zasını üstü örtülmüş xəndək 40 dəfə, mühafizə üçün uyğunlaş-
dırılmış zirzəmi 400 dəfə zəiflədir. Neytron seli tərkibində hid-
rogen  olan  maddələrdə  (suda,  parafində,  betonda)  daha  çox 
zəifləyir.