Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz nis batan jarima qo‘llash mumkin emas. Jarima hisoblashdan ko‘ra mijozlarni tartibga soladigan boshqa samarali (masalan, garovni undirish, ataylab to‘lamagan qarzdorni sudga berish, “qora ro‘yxatga” kiritish kabi) usullar bo‘lsa, ana shu usuldan fo ydalanishlari zarur. O‘zbekiston qonunchiligiga ko‘ra, (xususan 1998 yil 29 avgustdagi “Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy- huquqiy bazasi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni 25- moddasi) “tovarlarni yetkazib berish muddatla ri kechiktir ib yuborilgan, to‘liq yetkazib berilmagan, ishlar bajarilmagan yoki xizmatlar ko‘rsatilmagan hollarda, tovar yetkazib beruvchi (pudratchi) sotib oluvchiga (buyurtmachiga) kechiktirilgan har bir kun uchun majburiyat bajarilmagan qismining 0,5 foizi miqdorid a penya to‘laydi, biroq bunda penyaning umumiy summasi yetkazib berilmagan tovarlar, bajarilmagan ishlar yoki ko‘rsatilmagan xizmatlar bahosining 50 foizidan oshib ketmasligi lozim. Penyani to‘lash shartnoma majburiyatlarini buzgan tarafni tovarlarni yetkazib berish muddatlarini kechiktirib yuborish, to‘liq yetkazib bermaslik, ishlarni bajarmaslik yoki xizmatlarni ko‘rsatmaslik oqibatida yetkazilgan zararni qoplashdan ozod etmaydi. Lizing beruvchi yuqorida keltirilgandek, penyani shartnomada ko‘ rsatmasligi mumkin, lekin keyinchalik soliq yoki audit tekshiruvlari davomida savol tug‘dirishi mumkin, chunki qonunchilikka ko‘ra penya to‘g‘risida band shartnomada keltirilmasa ham bu yerda Lizing beruvchining ma ʼlum bir miqdordagi olishi mumkin bo‘lgan pul mablag‘ lari olinmay qolgani bilan bu summa daromadga olinishi va undan soliq to‘lanishi lozimligi kelib chiqishi mumkin. Islomiy moliyalashtirishning an ʼ anaviy moliyalashtirishdan asosiy farqi shundan iboratki, islomiy moliya foyda va zararni bo‘lishish hamda rea l aktivlarga asoslangan moliyalashtirishni o‘zida namoyon qiladi. Boshqacha qilib aytganda, islomiy moliyalashtirish sherikchilikka, hamkorlikka asoslangan. Ayrim lizing kompaniyalari mijozlarga ijara (i slomiy lizing) xizmatini yo‘lga qo‘ygan bo‘lib, bunda mijozlarga foizsiz lizing shartnomasi, ya ʼ ni asbob-uskunalarni sotib olishda ularning ustiga kompaniyaning ustama haqini qo‘ygan holda muddatli bo‘lib - bo‘lib berish orqali mablag‘larni qaytarish imkoniyati mavjud. Shu kabi shartlarda, O‘zbeklizing, Taiba lizing kompaniyalari va bir qancha xususiy moliyaviy tashkilotlar avtomobil, ko‘chmas mulk va maishiy texnikalarni muddatli to‘lov asosida sotish xizmatlarini yo‘lga qo‘yganlar. Islom moliyaviy xizmatlarini ko‘rsatish uchun bir qator qonun hujjatlariga, ju mladan, O‘zbekiston Respublikasining “Fuqarolik kodeksi”, “Soliq kodeksi”, “O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki”, “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”, “Fuqarolarning banklardagi omonatlarini himoya qilish kafolatlari to‘g‘risida”, “Lizing to‘g‘risida”, “Ipoteka to‘g‘risida”, “Garov to‘g‘risida”gi Qonunlarga va boshqa zarur normativ hujjatlarga xalqaro tajriba va AAOIFI (Islom moliya institutlari uchun audit va buxgalteriya standartlari tashkiloti) va boshqa xalqaro islom tashkilotlari standartlari asosida tegishli o‘zgartirish va qo‘shimc halar kiritish hamda yangi normativ hujjatlar ishlab chiqish lozim. O‘zbekistonda islom moliyasini keng joriy qilishda Malayziya davlatining tajribasi samarali bo‘lishi mumkin, chunki bugungi kunda dunyo bo‘ylab is lom moliyasi eng kuchli rivojlangan davlat aynan Malayziya hisoblanadi. Bunda O‘zbekiston uchun qulaylik tomoni shundaki, Malayziyada an ʼ anaviy banklarda ham islom moliyasi xizmatlari parallel ravishda va ortiqcha xarajatlarsiz, kerak bo‘lsa bitta bankomatda 2 xil xizmat ko‘rsatish yo‘lga |