322
www.
kokanduni.uz
BARQAROR IQTISODIY RIVOJLANISH JAMIYAT TARAQQIYOT ASOSI
Isomadinova
Go‘zal
Toshkent pediatriya tibbiyot instituti 4-bosqich talabasi
Annotatsiya:
Barqaror iqtisodiy rivojlanish - bu kelajak avlodlar uchun tabiiy resurslar
va atrof-muhitni himoya qiladigan tarzda inson ehtiyojlarini
qondirishga harakat
qiladigan iqtisodiy rivojlanish. Bu ekotizim ichidagi iqtisodiy funktsiyani anglatadi, uni hech
qachon iqtis
odiyotdan ajratib bo‘lmaydi.
Kalit so‘zlar:
iqtisod, resurs, qayta ishlash, jamiyat, qonun, kapital, globallashuv,
taraqqiyot, korxona, tabiiy resurslar
Yer yuzining tabiiy resurslari cheklangan. Barqaror rivojlanish
kelajak avlodlarning
iste'mol ehtiyojlari atrofida aylanadi. Barqaror rivojlanishning maqsadi hozirgi va kelajak
avlodlar uchun yaxshi yashash imkoniyatini ta'minlash, ya'ni biz tabiiy resurslardan barqaror
foydalanishimiz kerak. Barqaror iqtisodiyot jamiyat (qonunlar va qoidalar), iste'molchilar va
korxonalar tomonidan qabul qilingan iqtisodiy qarorlarga asoslanadi. Iqtisodiy barqarorlikka
samarali qayta ishlash va qayta tiklanadigan resurslardan foydalanish orqali erishish
mumkin.
Ushbu bo‘lim barqaror rivojlanishni har bir iqtiso
diy
qaror qabul qiluvchi nuqtai
nazardan ko‘rib chiqadi.
Jamiyat barqaror iqtisodiy rivojlanishga ko‘maklashishda muhim rol o‘ynaydi.
Inson
ishlab chiqarish omillari orqali kerakli tovarlarni ishlab chiqaradi. Ishlab chiqarish omillari -
tabiiy resurslar, ishchi kuchi, mashina va uskunalar (kapital). Oddiy qilib aytganda, inson
(ishchi kuchi) tabiiy resurslardan kapital (to‘plangan
mashinalar, asbob
-uskunalar va
iqtisodiy kapital) orqali zarur bo‘lgan tovar va xizmatlarni ishlab chiqaradi.
Iqti
sodiy o‘sish haqida fikr yuritadigan bo‘lsak, o‘sish ko‘plab mamlakatlarning asosiy
iqtisodiy maqsadi ekanligini ko‘ramiz.
Shunday qilib, iqtisodiy o‘sishga erisha
oladigan
mamlakat o‘z xalqining xohish
-istaklarini yaxshiroq qondirish va qashshoqlik kabi ijtimoiy-
iqtisodiy muammolarni hal qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Shunday qilib,
iqtisodiyotning
farovonligini ta'minlash va turmush darajasini oshirish, daromadla
rni oshirish ish o‘rinlarini
yaratishdan iborat.
Ishlab chiqarishning kengaytirish, tabiiy resurslarni qanchalik tez
o‘zlashtirsak, iste'mol qilsak va undan foydalansak, shuncha ko‘p chiqindi ishlab chiqarsak,
atrof-muhitning buzilishi va kamayishiga shun
chalik zaif bo‘lamiz.
Natijada, iqtisodiy o‘sishni
nazarda
tutgan holda, atrof-
muhitga e’ti
borni boyitishga qaratilayotganda atrof-muhitni
ikkinchi o‘ringa qo‘yib, jiddiy ekologik muammolar kelib chiqadi.
Barqaror
iqtisodiy
o‘sish
- bu inson ehtiyojlarini qondiradigan, ammo kelajak avlodlar uchun tabiiy resurslar va
atrof-muhitni muhofaza qiladigan iqtisodiy rivojlanishdir. Ekotizim doirasida ishlaydigan
iqtisodiyot. Biz iqtisodiyotni undan ajrata olmaymiz. Darhaqiqat, busiz iqtisodiyot mavjud
bo‘lmaydi.
Ek
otizimlar iqtisodiy o‘sishni ta'minlovchi ishlab chiqarish omillarini ta'minlaydi:
yer, tabiiy resurslar, mehnat va kapital (mehnat va tabiiy resurslar tomonidan
yaratilgan).
Barqaror iqtisodiy o‘sish
- bu resurslar tugamasligi va kelajak avlodlar uchun
ma
vjud bo‘lib qolishi uchun ularni boshqarishdir.[1]
Iqtisodiy tizimga barqaror rivojlanish nuqtai nazaridan qaralganda, iqtisodiy faoliyat
ijtimoiy yoki ekologik kapitalning qisqarishiga olib
kelmasligi muhim ahamiyatga