www. kokanduni.uz ishtirok etadigan kishilar bir-
birlariga nisbatan xayrixoh, ijobiy hissiyotda bo‘lishlari, bir
-birlarining
fazilatlarini o‘zaro baholashlari, qadrlashlarini nazarda
tutadi.
O‘quvchilar bilan muomala qilish pedagogning o‘z tarbiyalanu
vchilari bilan muloqot olib borish
mahoratini taqozo etadi.
Muloqot -
yunoncha so‘zdan olingan bo`lib, so‘zlashuv, suxbatlashuv, shaxslararo suhbat va fikr
almashinuv degan ma`nolarni an
glatadi. Haqiqiy pedagog faqat bilimga emas, so‘zalshish
madaniyatiga
ham ega bo‘lishi kerak. Maktabda, umuman o‘qish jarayonida 2 ta asosiy shaxs –
o‘qituvchi va o‘quvchi bo‘ladi. Bu ikkala shaxsning dars jarayonida, sinfdan tashqari ish olib borish
jarayonida ularning bir-
biri bilan to‘g‘ri munosabatda bo‘lish, o‘quvchi sh
axsi shakllanishida
ta'limimiy-
tarbiyaviy jarayon yaxshi ta'sir ko‘rsatadi.
Demak, o‘qituvchining muomala odobi
-
u aloqa qiladigan odamlar, muassasalar bilan o‘z
kasbiy vazifasini bajar
ayotganda sodir bo‘ladigan axloqiy munosabatlar majmuidir. Bu yondosh
uv
asosida pedagogik muomala odobini shartli ravishda quyidagi guruhlarga ajratish mumkin:
❖
o‘qituvchi bilan o‘quvchilar o‘rtasidagi muomala;
❖
o‘qituvchi bilan pedagogik jamoa o‘rtasidagi
muomala;
❖
o‘qituvchi bilan ota
-
onalar o‘rtasidagi muomala;
❖
o
‘qituvchi bilan maktab rahbarlari o‘rtasidagi muomala.
O‘qituvchining o‘quvchilar bilan muomalasi tarbiyani boshqarish vositasi sifatida qaralib,
birlashtiruvchi, o‘rnini to‘ldiruvchi vazifasini
ham bajaradi. Muomala o‘zaro munosabatlar doirasida
sodir bo
‘ladi. Boshqarish vositasi bo‘lgan muomala o‘quvchilarning faoliyatiga hamrohlik qiladi
nihoyat, boshqarish vositasi bo‘lgan muomala faoliyatidan keyin boradi.
Muomala -
insonlar o‘rtasidagi o‘
zaro aloqa vositalaridir. Muomalada asosiy vosita til
hisoblanadi. Shuning uchun ham til - aloqa quroli deyiladi. Insonning tili shirin, muomalasi
madaniyatli bo‘lsa, qisqa vaqt ichida xalq orasida obro‘
-
e'tibor topadi. So‘zga chechanlik, hech
qachon kishi
ga obro‘ keltirmaydi. Shuning uchun ham o‘tmishda yashab o‘tg
an mutafakkirlarimiz
tilga, so‘zga hurmat bilan yondashishlarini uqtirib o‘tganlar.
Xulosa qilib aytganda pedagogik mahoratiga ega bo
ʼ
lgan o
ʼ
qituvchi, bilim saviyasining va
tafakkurining kengligi, o
ʼ
tkir dunyoqarashi, ma
ʼ
naviy madaniyat darajasi, pedagogik qobiliyati,
ta
ʼ
lim-tarbiyaviy maqsadlarning mutanosibligi har qanday dars va darsdan tashqari ta
ʼ
lim-
tarbiyaviy tadbirning muvaffaqiyatini ta
ʼ
minlovchi hamda jonli muloqotini tashkil
etuvchisihisoblanadi. O
ʼ
qituvchi kasbiy faoliyatidagi jonli muloqot qobiliyatini takomillashtirish
uchun o
ʼ
z oldiga doimo quyidagi savollarni qo
ʼ
yib, unga mustaqil fikr-mulohazasi asosida javob
bera olishi kerak: Mahoratli o
ʼ
qituvchi faoliyatining asosida nimaga o
ʼ
rgatish, kimni o
ʼ
rgatish,
qanday o
ʼ
rgatish masalasi turadi.