Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“mahorat”
atamasi sanaladi. Mahorat – bu yuqori va doimo yuksalib boruvchi tarbiya va o‘qitish sanʼ atidan iborat. O‘ qituvchidan jamiyat talab etadigan asosiy ijtimoiy vazifalar va ma`suliyat shaxs kamoloti, uning muvaffaqiyatli ijtimoiyla shuvi bilan bog‘liq. O‘qituvchilarga qarata ta'lim - tarbiya ishlarini ijtimoiy hayot, jahon miqyosida sodir bo‘layotgan voqealar bilan bog‘liq holda olib borishni talab etadi. O‘z kasbining ahamiyati, ma`suliyatini anglab etgan, his qilgan o‘qituvchining boshqa o‘qituvchilardan farqi ma`suliyatni his qilishida ko‘rinadi. Ish intizomiga rioya qilishi, o‘z ustida ishlashi, o‘ziga nisbatan talabchanligi bilan, talabalarga individual yondashadi, o‘z malakasini muntazam ravishda oshirib boradi. Sharq mutafakki rlari o‘qituvchi o‘zi o‘qib tursagina - o‘qituvchi bo‘la oladi, agar o‘qishni to‘xtatib qo‘yar ekan, unda o‘qituvchilik ham o‘ladi, de b haqqoniy aytganlar. O‘qituvchilik kasbi ulug‘ va sharafli, murakkab, o‘z o‘rnida mas`uliyatli kasblardan biridir. Duny odagi barcha insonlarni komil bo‘lib etilishiga o‘qituvchi sababchi bo‘ladi. Barcha joylardagi hamma kasb-hunar, ilmli, olimu-fuzalola r o‘qituvchining mehnati samarasidir. O‘qituvchi mehnatini biror narsa bilan taqqoslab bo‘lmaydi. O‘qituvchilik kasbini eg allashga intilayotgan har bir inson 363 www. kokanduni.uz o‘zida avvalo iroda, sabr - matonat, pedagogik mahoratni, o‘qituvchilik ixtisosligiga xos bilim, mal aka, ko‘nikmalarni egallashi lozimdir. Mahoratli o‘qituvchi quyidagi bilim, ko‘nikma, malakalarni egallagan bo‘lishi zarur . 1.O‘qituvchi dunyoqarashi keng, hamma voqea, hodisa ustida erkin fikr yurita olishi zarurdir. 2. Mustaqil O‘zbekistonimiz o‘qituvchisi birinchi galda o‘zi o‘qitadigan fanni chuqur egallagan bo‘lgandagina o‘quvchilarda umumiy va kasbiy ta`lim sifatini osh ira oladi va ularda fan - texnika hamda amaliy faoliyatga qiziqish va istak hosil qila oladi. 3.O‘qituvchi hozirgi zamon fan -texnika talabiga muvofiq yaxshi dars berishi va uning har minutidan unumli foydalanishi zarur. 4.O‘qituvchi yaxshi o‘qituvchi bo‘lishi uchun pedagogika, psixologiyaga qo‘shib, o‘z fanining metodikasini yaxshi bilmog‘i lozim. 5.O‘qituvchining umumiy madaniyati yuqori bo‘lishi bilan birga bu kasb adabiyot va san`at sohasidagi bilimlarga ega bo‘lishni talab qiladi. 6.O‘qituvchi pedagoglik odobiga rioya qilishi kerak. Pedagoglik odobi o‘qituvchilik kasbiga xos fazilatlardan bo‘lib, u o‘qituvchining bolalar bilan ishlas hi jarayonida uning tajribasi mahorati oshadi. 7. O‘qituvchi pedagoglik mahoratiga va har tomonlama bilimga ega bo‘lishi k erak, chunki unga o‘quvchilar har sohada murojaat qilishlari mumkin. Pedagogik faoliyatning samarali bo‘lishi uchun o‘qituvchida qobiliyatning quyidagi turlari mavjud bo‘lishi lozim: 1. Bilish qobiliyati; 2. Tushuntira olish qobiliyati; 3. Kuzatuvchanlik qobiliyati; 4. Nutq madaniyati – nutq yordamida; 5. Tashkilotchilik qobiliyati; 6. Obro‘ orttira olish qobiliyati; 7.To‘g‘ri muomala qila olish qobiliyati; 8. Kelajakni ko‘ra bilish qobiliyati; 9. Diqqatni taqsimlab olish qobiliyati; Pedagogik qobiliyatlar – faqat pedagogik faoliyat samarali bo‘lishin ing shartigina emas, balki ko‘p jihatdan o‘qituvchining muvaffaqiyatli ishlashining natijasi hamdir. Shu munosabat bilan o‘qituvchining o‘zida pedagogik qobiliyatlarning aniq maqsadni ko‘ zlab tarkib topishi va rivojlanishi katta ahamiyatga ega. Hozirgi za mon o‘qituvchisi xalqimizning tarixini, yuksak ma`naviyatini , madanitini, urf - odatlarini chuqur bilishi va ota- onalar jamoatchiligi ichida, sinfda uning otashin targ‘ibotchisi bo‘lishi kerak. Shu bilan bir qatorda bolalarni milliy qadrityalarimiz asosida tarbiyalashi , nutqi ravon tili boy bo‘lishi, ifoda usuli va tasvir vositalarining adabiy til uslubi va meyorini to‘la egallagan bo‘lishi zarur. O‘qituvchilik kasbiga xos bo‘lgan bunday fazilatlarni undagi pedagogik odob shakllantiradi. Pedagogik odob bu- o‘qituvchining yuksak kasbiy fazilatidir. U o‘qituvchiga sabotli bo‘lish, o‘z hissiyotini idora qila olish, bolalarga pedagogik ta`sir o‘tkazish vosita va meyorini belgilash, aniqlashda yordam beradigan faztlat hisoblanadi. Pedagogik jarayonda o‘qituvchi a xloqiy munosabatlarning sub`ekti hisoblanadi. U pedagogik jarayonning asosiy kishisi sifatida o‘quvchilar, kasbdoshlar, ota - onalar bilan muomalada bo‘ladi. Pedagogik muomala odobi, pedag oglarining eng muhim jihatlaridan biridir. O‘quvchilar, kasbdoshlari, ota- onalar, pedagoglar jamoasi va jamoat tashkilotlarining vakillari o‘qituvchi uchun pedagogik muomala- munosabatlarning ob`ekti hisoblanadi. Ular bilan bo‘ladigan aloqalar yosh avlodga ta`lim- tarbiya berish vazifalarini bajarish jarayonida sodir bo‘ladi. Bu muomala jarayonida |