Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz Ichki motivlar - insonning o ʻ zida paydo bo ʻ ladi. Masalan, biror joyga borish va vaziyatni o ʻ zgartirish istagida ifodalanishi mumkin. Bundan tashqari, agar siz bu fikrni boshqalar bilan baham ko ʻ rsangiz, kimdir uchun bu tashqi sababga aylanishi ham mumkin. Ijobiy motivlar - ijobiy mustahkamlashga asoslangan bo ʻ ladi. Misol uchun, bunday motiv o ʻ rnatishda mavjud – “men koʻp ishlayman”, “men koʻproq pul topaman”. Salbiy motivlar - ular insonni xato qilishdan qaytaradigan motivlar. Misol uchun – “men o ʻz vaqtida turmayman”, “muhim uchrashuvga kechikib boraman”. Barqaror motivlar- inson ehtiyojlariga asoslangan va tashqaridan qo ʻ shimcha mustahkamlashni talab qilmaydi. Beqaror motivlar - bular tashqaridan doimiy mustahkamlashga muhtoj. Tashqi mativatsiya tashqaridan kuchlar orqali insonni ishlashga undovchi kuch hisoblanadi. Ya’ni, odamlar xatti -harakatlarining sabablarini o ʻ zlari qabul qiladilar va o ʻ zlarini piar deb hisoblaydilar. Bunday motivatsiyalar tashqi moddiy va psixologik shart-sharoitlar bilan tartibga solinadi: pul, mukofot va hatto jazo. Ichki turtki insonga “Men” ga yetaklaydigan malakaga hamda shaxsiy tanlovga bo ʻ lgan ehtiyoj bilan bog ʻ liq hisoblanadi. Bunday turtki bilan odamlar nima qilishayotganini, haqiqiy sababi nima ekanini tushunadilar va atrof-muhit bilan samarali ta’sir oʻ tkazadigan vosita sifatida o ʻ zaro munosabatlarda o ʻzlarini his qilishadi. Ya’ni ichki motivatsiya, ehtiyojlar, manfaatlar, niyatlar, maqsadlar, istaklar, o ʻ z-o ʻ ziga ishonch, o ʻ z- o ʻ zini anglash imkoniyati, ishdan qoniqish hislarida ishlatiladi. Salbiy motivatsiya shaxsning psixologik holatiga jiddiy ta’sir koʻ rsatadigan salbiy his tuyg ʻ ular va hissiyot bilan bog ʻ liq. Shuning uchun ularni ishlatishda bir nechta omillarni hisobga olish kerak. • Intelektual rivojlanish darajasi. Inson aqlli va bilimli bo ʻ lsa salbiy motivatsiya usullari unchalik ta’sir qilmaydi. • Yoshi bilan odam salbiy motivatsiyaga moyilligi ko ʻ proq bo ʻ ladi. Yillar o ʻ tishi bilan uning hayotida norozilik va salbiy his-tuyg ʻular ta’siri darajasi kuchayib boradi. • Oilaviy ahvol. Motivatsion ta’sir biz sevadigan va qiyinchilikdan himoya qilishga harakat qiladigan oila, yaqinlar haqida ko ʻ proq va sezgirroq qabul qilinadi. Dunyo bo ʻ ylab eng zo ʻ r aql egalari motivatsiyani batafsil o ʻ rganishgan. Ular Podmarkova, I.F. Belyaeva, D.S. McClelland, J. Atkinsonlardir. Aksariyat psixologlar hamda faylasuflar to ʻplangan ma’lumotlarni nazariya va gʻ oyalarda aks ettirdilar. Bu esa hozir ham insonga hayotni qayta ko ʻ rib chiqishga katta yordam beradi. Motivatsiya funktsiyalari qoida tariqasida, belgilangan vazifalarni amalga oshirishga qaratilgandir. Ular butun tizimga yaxlitlik va barqarorlik beradi. Motivatsiya bu insonni biron ishga undash, uni harakatga keltirishdir. Motiv bo ʻ lmasa motivatsiya bo ʻ lmaydi. Motivatsiya asosan ikki turli bo ʻ ladi: ichki va tashqi. Ichki motivatsiya deb insonni o ʻ zi tomonidan paydo bo ʻ lishiga aytiladi. Bu kishining individual psixologik xususiyatlariga ham bog ʻ liq tarzda vujudga keladi. Tashqi motivatsiyada esa insonga tashqi tomondan keladigan kuchlar ta’sir koʻ rsatadi. Motivatsiya hayotimizning istalgan bosqichida muvaffaqiyat qozonishning muhim omillaridan biri hisoblanadi. Shaxsiy yoki professional voqealarda ham maqsadga erishish uchun odamga kuchli motivatsiya kerak bo ʻ ladi. Kanadalik jurnalist va yozuvchi Malkolm Gladvellning juda ham qiziq bir ma’lumotiga duch keldim. Muallifning yozishicha biror-bir sohada muvaffaqiyatga erishish uchun va ushbu sohaning haqiqiy ustasi bo ʻ lish uchun kamida 10.000 soat davomida o ʻ sha sohada muntazam ravishda shug ʻ ullanish va mashq qilish zarur. Chunki insonning ichki kuchi bu motivatsiyadir. Yüklə 15,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|