Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz Bu esa sezilarli qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi, bola ota-onalariga ularni mehribonliklariga ishonmaydi. Ayrim oilalarda bolaning fikrlari ota-ona tomonidan umuman qabul qilinmaydi. Ular bolaga nisbatan befarq bo ʻ ladilar va uni o ʻ zlaridan itaradilar (masalan: ichkilikka berilgan oila). Lekin yaxshi tinch oilalarda ham bolaga nisbatan befarqlik holatlari uchraydi (masalan: kutilmagan farzandni tug ʻ ilishi, ona chiroyli lekin qizi hunuk bu esa onani g ʻ ashiga tegadi). Oilada bolani tarbiyalashda uchraydigan xatoliklar turli tumandir. Ular orasida keng tarqalganlaridan biri ota-onalarning xaddan tashqari obro ʻ talabliklari, xukmronlikka intilishlaridir. Bolaning har bir qadami nazorat ostiga olinsa, uning xulqidagi mustaqillik yo ʻ qqa chiqariladi. Bolada o ʻ z kuchiga va imkoniyatlariga ishonch yo ʻ qoladi. Ichki istak va intilishlari shakllanmasdan qo`rqish, itoat qilish talablari kuchayib boradi. Oilaviy tarbiyadagi xatolikning turlaridan yana biri, bolalarning erka bo ʻ lishi, ularga nisbatan biror talabning yo ʻ qligi bilan bog ʻ liq. Bu xolda ota- onalar ba’zan bolalarning imkoniyat lariga yetarli baho berishmay va ularning ko ʻ pgina ishlarini o ʻ zlari bajarishadi. Natijada bolada mustaqillik, mehnat qil ish ishtiyoqi, topshirilgan ishga ma’suliyat xissi rivojlanmaydi. Bola oʻ z ishini tanlay olmaydi, uni oxirigacha yetkaza olmaydi, erksiz bo ʻ lib qoladi. Bolalarni oiladagi tarbiyasidagi xatolarning bir turi ona yoki ota, buvi, buva va boshqalar tomonidan tarbiyada yagona talabalarning yo ʻ qligidir. Bunday oilalarda bolalar kattalarning qarama-qarshi fikrlariga moslashishga harakat qiladi. Bu esa bolada ikkiyuzlamachilik. xushomadgo ʻ ylik kabi salbiy xislatlarning shakllanishiga sabab bo ʻ ladi. Oilada bola shaxsini shakllantirishda oila boshliqlari bilan bolalarning o ʻ zaro yaxshi munosabati, xonadon kattalariga hurmat, e’tibor, oiladagi bolalar ning o ʻ zaro munosabatlari, ota-onaning bolalar tarbiyasiga barobar jonkuyarligi, oilada o ʻ rnatilgan to ʻg‘ri tartib va yax shi odatlar, ota-onaning mehnatga, ijtimoiy hayot xodisalariga to ʻg‘ri munosabatda boʻ lishlari muhimdir. Bola tarbiyasida ota – onaning bir – biriga munosabati, o ʻ zlarini tuta bilishlari muhimdir, oilada muomalaning barcha qoidalariga amal qilinishi lozim. Kattalarga hurmat, kichiklarni avaylash, bir – biriga mehribonlik, ayniqsa ayollarni izzat qilish odatga, qoidaga aylanib borishi kerak. Bolalarga onani hurmat qilishni, unga mehribon bo ʻ lishni o ʻ rgatish otaning muhim vazifasi. Odatda o ʻ g ʻ il bola otasiga, qizlar esa onasiga o ʻ xshashga, ulardagi yaxshi xislatlarni o ʻ ziga singdirishga harakat qiladi. Ota ham, ona ham, bolani tarbiyalashga o ʻ z xissalarini qo ʻ shadilar. Ona g‘amxoʻ r, mehribon, ko ʻ ngilchan bo ʻ lsa, ota – kuch qudrat, jasurlik, qattiqqo ʻ llik, bola ning aqliy va jismoniy rivojlanishi uchun qayg‘ursa, ona – yurish - turish, muomala, xis to ʻyg‘u, nafosat uchun tashvishlanadi. Ota- ona bolaning aqliy, axloqiy jismoniy kamoloti uchun baravar javobgar, chunki, ularning birdan - bir maqsadi shaxsni tarbiyalashga qaratilgandir. Bola shaxsini shakllanishida sog ʻ lom oilaviy muhit katta ahamiyatga egadir. Oilada ota – onalar o ʻ rtasidagi o ʻ zaro hurmat, ishonch va vafo – sadoqat bolalar quvnoq, xushchaqchaq o ʻ sishlariga, normal tarbiyalanishlariga, xonadonda sog ʻlom muhit yaratilishiga bevosita ta’sir ko ʻ rsatadi. Oila a’zolari bir - birlari bilan hurmatini o ʻ rniga qo ʻ yishlari, bir – birlari uchun jon kuydirishlari, yaxshi munosabatda bo ʻ lishlari kerak. Oilada hamisha samimiyat va ko ʻ tarinki rux hukmron bo ʻ lsa, o ila a’zolarining kayfiyatiga ijobiy ta’sir etadi. Qaysi oilada noxaqlik, qo ʻ pollik, do ʻ q po ʻ pisa, asabiylik, hukmron ekan, unda xalovat ham bo ʻlmaydi. Oiladagi arzimagan janjal ham dastavval bolalarning psixik xolatiga ta’sir qiladi, ularda yomon odatlar xosil bo ʻ lishiga olib keladi. Bolalar ul g‘ aygach, ular ham qush uyasida ko ʻ rganini qiladi qabilida ish tutishadi. |