Kokanduni uz

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
 
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga 
Murojaatnomasi.- http://agroxizmat.uz/oz-OZ/president
2.
Boshlang’ich ta’lim konsepsiyasi // Boshlang’ich ta’lim, 1998,
6-son. 
3.
Umumiy o‘rta ta’limning Davlat Ta’lim Standarti va o‘quv dasturi (Boshlangich 
ta’lim).
- Toshkent, 2017
4.
Imomov K., Mirzayev T., Sarimsoqov B., Safarov O. O‘zbek xalq og‘zaki poetic ijodi
.- 
Toshkent: “O‘qituvchi”, 1990. 5. Qо
sim
о
va K., Matchonov S.va b. 
5.
“O’zbek xalq og’zaki ijodi” Omonulla Madayev. 106
-bet 
6.
Afzalov 
М. O‘zbek xalq ertaklari haqida. Т.: «FAN» 1964 
7.
Khaydarov, S. A. (2021). The role of the use of fine arts in teaching the history of the 
country. International scientific and practical conference. CUTTING EDGE-SCIENCE. In 
Conference Proceedings (pp. 41-43) 

---

809
www.
kokanduni.uz 
O‘SPIRINLIK DAVRIDA SHAXSLARARO MULOQOT MUA
MMOSI 
 
Mamarasulova Go‘zaloy G‘ayratbek qizi
 
Qo‘qon universiteti Psixologiya yo‘nalishi 1
-bosqich talabasi 
 
Annotatsiya: 
Ushbu tezisni yozishimdan maqsad xozirgi davrdagi dolzarb muammo 
o‘spirinlik davridagi bolalarni boshqa shaxslarga bo‘lgan muloqoti, bu davrda bo‘ladigan 
akseleratsiya jarayonining ta’siri, o‘z davrida bo‘lishi kerak bo‘lgan muloqotni shakllantirish.
 
Kalit so‘zlar: 
Ilk o‘
spirinlik davri, shaxslararo muloqot, akseleratsiya, muloqotni 
shakllantirish, globallashuv davri, dominantlik, demokratik xarakter.
Insonlar orasidagi munosabatlar bo‘yicha muammolar psixologik maslaxatlar berish 
jarayonida ko‘p uchraydi. Bunda masalan men bo‘lajak psixolog bo‘lsam o‘z hayotimni ya’ni 
uk
amlarda tasvirlab berishim mumkin. Ular bilan ko‘proq yaxshi gaplashishni istasakham 
ozgina noto‘g‘ri so‘zlashishlari orqali meni yoki onam, yaqin do‘stlarini xafa qilib qo‘yishi 
menga ushbu dolzarblikni o
lib chiqishga majbur qildi. Ya’ni, bunda o‘spirin y
oshdagi 
bolalarda muloqotga kirisha olmaslik yokida boshqa bir haqoratli so‘zlar bilan so‘zlashishlarni 
muammo qilib olsak bo‘ladi. Aytib o‘tilgan muammolarning ko‘p jihatliligi odamlar o‘rtasidagi 
o‘zaro muloqotni murakkabligini ko‘rsatadi. 
Hozirgi globa
llashuv davri bu yosh davrga kuchli ta’sir etib qolmasdan, balki uning 
shaxslararo muloqot shakllariga ham o‘z ta’siri o‘tkazmay qolmadi. Negaki, hozirgi akselatsiya 
jarayonining shiddat bilan o‘sishi ularning har tomonlama “hozirjavobligiga” olib keldi. 
Natijada katta yosh vakillari bilan bir 
–
biriga to‘g‘ri kelmaydigan munosabat shakllari 
shakllanib bordi. Bu esa ilk o‘spirinlikka xos bo‘lgan shaxslararo muloqot shakllarini keltirib 
chiqardi. O‘spirinlarda qadriyatli ma’noli muloqot dominantlik qiladi. Y
igit va qizlarning 
kattalar va ota-
onalar bilan muloqoti demokratik xarakter kasb eta boshlaydi. O‘spirinning 
kattalar bilan muloqotining mazmuni hayot mazmunini izlash, o‘zini bilish, hayotiy rejalar va 
u
larni amalga oshirish yo‘llari, insonlar orasidagi 
shaxslararo munosabatlar, kasb egalari 
haqidagi muammolarni qamrab oladi. Kattalar bilan muloqot bir xil davom etmaydi, o‘zini 
qiziqtirgan muammoni hal qilgach, keyingi muammo bo‘yicha savollar tug‘ilgunch
a kamroq 
muloqot qilishi mumkin. Yigit va qizlar o‘
ziga yaqin kattalar bilan muloqot qilishga kasb 
tanlash muammolariga duch kelganlarida hayotiy tajribalarini o‘rganish uchun ehtiyoj 
sezadilar. Bir-birini tushunish, bir-
birini qo‘llab
-quvvatlashga asoslangan hamkorlik 
sharoitida muloqot samarali kechadi. 
O‘spirin uchun kattalar bilan ishonchli muloqotning 
mazmuni shundan iboratki, uning muammolarini tushunish, hamdardlik bildirish va uni hal 
qilish uchun yordamlashishdan iboratdir. 
«Kim bilan do‘stlashishni xohlarding, o‘zingdan kattalar bilanmi, tengdoshl
aring bilanmi, 
yoki o‘zingdan kichiklar bilanmi?» degan savolga ilk o‘spirinlarning ko‘pchiligi (75—
85%) 
tengdoshlarini tanlashgan, kattalarni (11
—
20%), hamda kichiklarni juda kam (1
—
4%) 
tanlashgan. Qizlar 
ham ko‘pincha tengdoshlarini tanlashgan, lekin ko‘
pincha kattalarni ham 
tanlashgan (39-
50%), o‘zlaridan kichiklarni hech tanlashmagan (I.S.Kon va V.A.Losenkov 
tadqiqotlari natijalari). 
Xulosa qilib aytganda, o‘spirinlik davri ya’ni 8
-10-
sinflar, ya’ni, bu
yoshdagi bolalarning 
muloqot psixologiyasi murakka
bligini hisobga olib ular bilan yaxshi muomilada bo‘lish hamda 
do‘stlarini to‘g‘ri tanlashda ko‘maklashishimiz kerak.