895
www.
kokanduni.uz
NUTQ NUQSONIGA EG
A BО‘LGAN BOLALARNING OTA
-ONALARI BILAN HAMKORLIGINI
SHAKLLANTIRISH YO’LLARI
Po
ʻ
latxo
ʻ
jayeva Malika Rustamovna
Toshkent davlat pedagogika universiteti katta o
ʻ
qituvchisi
Annotatsiya:
Mazkur maqolada nutq nuqsoniga
ega bo‘lgan bolalarni
ng ota-onalari bilan
hamkorligini shakllantirish yo’llari,
nutq nuqsoniga
ega bo‘lgan bolal
arning ota-onalari bilan
hamkorligini shakllantirish yo’llari, mutaxassislarni oila bilan ishlash tizim mazmuni faoliyati
haqida ochib berilgan.
Kalit so
‘
zlar :
Korreksion ish, konsultatsiya,
reabilitatsiya, adabtatsiya, individual
rivojlantiruvchi dastur, psixofizik rivojlantirish,
ijtimoiy -
hissiy bo‘lim, ta’limiy
vazifa,tarbiyaviy vazifa.
Har qanday jamiyat taraqqiyotida oilalarning, oilalar mustahkamligining о‘rni beqiyosdir.
Har bir oilaning sog‘lom bо‘lishi, ularda ijobiy psixologik iqlimning hukm surishi, mana shu
muhitda dunyoga kelib, shaxs sifatida shakllanib, sо‘ng о‘zi yashayotgan
davlatning fuqarosi
sifatida о‘z
davlatining iqtisodiyoti, ijtimoiy hayoti taraqqiyotini ta’minlovchi, hal qiluvchi
omil bо‘lgan inson kamolotida oilaning tutgan о‘rni beqiyosdir.
Bolalik inson hayotidagi gо‘zal va baxtli davrdir, uni turlicha sо‘zlar bilan ta’riflash
mumkin: baxtli, beg‘am, beg‘ubor va h.k., lekin ba’zi bolalar uchun u og‘ir. Avvalo ular aybdor
bо‘lmagan sabablarga kо‘ra jismoniy va aqliy kamchiliklar,
nuqsonlar rivojlanmaslik
natijasidir. Bu vaziyat ota-onalarning ruhiy holatiga juda ku
chli ta’sir qiladi. Ba’
zi hollarda
oilaviy baxtsizlikka, tushkunlikka tushib qolish holatiga sabab b
о‘ladi.
Korreksion
–
tarbiyaviy jarayonga ota
–
onalarni maksimal darajada jalb etish va ularga
professional yordam
berish zarurligi kundan
–
kunga muxim ma
sala bo’lib bormoqda.
N
utq nuqsoniga ega bо‘lgan farzandini tarbiyalovchi ota
-onalarni korreksion-
rivojlantiruvchi ta’limning individual dasturlariga jalb etishning
pedagogik va tashkiliy
usullarini ishlab chiqish dolzarb muammolardan sanaladi. Ota
–
onala
rni «Biz va bizning
far
zandimiz» tizimidagi adekvat tarbiyaviy pozitsiyasini shakllantirish maqsadidagi
mutaxassis
–
defektologni oila bilan ishlash jarayonining samarali yo’nalishlarini
modellashtirishga xarakat silinmoqda.
Nutqida nuqsoni mavjud bolani oilada tarbiyalash va rivojlantirishda ota-onalar bilan
olib boriladigan ishlarning shakli va mazmuni ularni logoped (defektolog) lar bilan hamkorlik
darajasi bilan aniqlandi. Ota-onalar bilan ishlashni tashkil etishda
quyidagi tamoyillarga
tayanamiz:
-
Ota-onalarning defektologik yordam olishga tayyorlik darajasini hisobga oluvchi
differensiallashgan yordam;
-
Ota-onalar tomonidan qayta aloqaning mavjudligi;
-
Korreksion
о‘qishning turli xil davrida olib boriladigan ishning u yoki bu shakli
(k
о‘rinishi)ning ust
uvorligi.
Hamkorlikini tashkil etish rejasini amalga oshirishda eng katta qiyinchilik qiziqishi kam
b
о‘lgan ota
-onalarda
paydo b
о‘ladi. Bunday oilalar bilan shug‘u
llanganda eng samarali ish
shakliy ta’sir etishning individual kо‘rinishi bо‘lib hisoblanad
i, jumladan individual tarzda
maslahat (konsultatsiya) berishdir. Individual maslahat berish
bir necha bosqichda olib
borildi. Har bir bosqichda
о‘ziga xos va mos ma
salalar amalga oshirilib,
о‘ziga xos usullardan
foydalanildi.
Birinchi bosqich vazifasi-hamkorlikni rad etgan va unga salbiy qarashda b
о‘lgan ota
-
onalar bilan ochiq va ishonchli munosabat
о‘rnatish. Shu maqsadda individual maslahatning
maqbul shakllaridan biri b
о‘
lgan suhbatdan foydalanildi. Suhbat mazmuni shu bosqich