Kokanduni uz

www.
kokanduni.uz 
MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTI
BO’LAJAK
 TARBIYACHILARINING IJTIMOIY 
KOMPETENSIYASINI SHAKLLANTIRISH
Xalilova Dilnoza Furkatovna 
Nizomiy nomidagi TDPU 
“Maktabgacha ta’lim metodikasi” kafedrasi o’qituvchisi.
 
Annotatsiya:
ushbu maqolada kompetensiya 
haqida, bo’lajak tarbiyachilarning ijtimoiy 
kompitensiyasini shakillantirish, tarbiyachi-
pedagoglarning pedagogik faoliyatiga qo‘yilgan 
talablar hamda ijtimoiy kompetensiyani rivojlantirish yo’llari va usullari kelt
irilgan.
Kalit so‘zlar:
kompetensiya, qobiliyat, tarbiyachi, ta'lim, ijtimoiy kompetentlik, mimika, 
pedagog, malaka, xulq-atvor.
Bo‘lajak tarbiyachilarda ijtimoiy kompetensiyani shakllantirish muammosi 
bugungi 
kunda maktabgacha ta’lim tizimidagi islohotlarni amalga oshirilishini ta’minlash
da muhim 
ahamiyat kasb etadi. Xususan, bo‘lajak tarbiyachilarda ijtimoiy kompetensiyani kamol 
toptirish kelajakda maktabgach ta’lim tashkilotlarida muvaffaqiyatli faoliyat olib borishlarini 
kafolatlaydi.
Kompeten
tlik inglizcha “competence” so‘zidan olingan bo‘lib “qobiliyat” ma’nosini 
ifodalaydi. Kompetentlikning mazmuniga e’tibor beradigan bo‘lsak “faoliyatda nazariy 
bilimlardan samarali foydalanish, yuqori darajadagi kasbiy malaka, mahorat va iqtidorni 
namoyon 
eta olish”ni yoritishga xizmat qiladi
. Am
alga 
oshirilayotgan 
o‘zgarishlarning 
dinamikligi, iqtisodiyot, siyosat, ijtimoiy-madaniy sohani rivojlantirishdagi yangi strategik 
yo‘nalishlar kasbiy
-pedagogik kadrlarni sifatli tayyorlash muammosini xolisona tarzda ilgari 
surmoqda. Ta'limning maqsad va vazifalarini yangilash va o'zgartirish, yangi ta'lim 
tuzilmalarini, ta'limning yangi mazmunini shakllantirish kasbiy faoliyatga tayyorlangan, 
pedagogik o'zini -o'zi belgilash, o'zini-o'zi tashkil etish va o'zini-o'zi boshqarish qobiliyatiga 
ega bo'lgan tarbiyachilarni o'qitishning yangi texnologiyalarini talab qiladi. Bu vazifani 
bajarishda kasbiy-pedagogik ta
ʼ
lim tizimi muhim o
ʻ
rin tutadi, chunki professor-o
ʻ
qituvchilar, 
eng avvalo, kasbiy ta
ʼ
lim tizimini sifat jihatidan yangi bosqichga o
ʻ
tkazish missiyasini amalga 
oshiradilar.
Zamonaviy maktabgacha ta'lim nazariyasi va amaliyotida umuminsoniy qadriyatlarni 
aks ettirishga qaratilgan yangi mazmunning rivojlanishi munosabati bilan ijtimoiy rivojlanish 
muammolari alohida ahamiyatga ega. D.I.Feldshteyn maktabgacha yoshdagi bolalarning 
ijtimoiy rivojlanishi muammosini tahlil qilib, maktabgacha pedagogika va psixologiya 
sohasidagi mavjud ma'lumotlar o'sish, bolaning ijtimoiy aloqalarini rivojlantirish masalalarini 
etarli darajada qamrab olmasligini ta'kidlaydi. Maktabgacha ta'lim ijtimoiy mazmunni 
bosqichma-bosqich to'plashga, ijtimoiy harakat sub'ekti sifatida o'sib borayotgan shaxsni 
shakllantirishga e'tibor qaratmasdan, faqat ijtimoiy normalarni o'zlashtirish bilan cheklanadi 
[1]. Ijtimoiylashtirish bolalarga harakatlarni, baholashni, munosabatlarni erkin tanlash uchun 
joy berish va xavfsizlik hissini ta'minlashni o'z ichiga oladi, bu asosan u bilan hamkorlik 
qiladigan kattalarning shaxsiyati bilan belgilanadi. 
Binobarin, 
pedagogning 
ijtimoiy 
kompetensiyasi pedagogik faoliyatning o`ziga xos xususiyatlaridan biri bo`lib, zamonaviy 
sharoitda yangicha mazmun kasb etmoqda. Shu bois pedagogning, shu jumladan bo’lajak 
tarbiyachining kasbiy mahoratini oshirish, milliy qadriyatlarga, milliy-
madaniy an’analarga 
da’vat etish, o‘z
-
o‘zi va ijtimoiy voqelik bilan mutanosib munosabatlar o‘rnatishga bo‘lgan 
ehtiyoj ortib bormoqda [3]. 
Pedagoglarning ijtimoiy-pedagogik kompetentsiya darajasini oshirish, o'z-o'zini 
rivojlantirish jarayonini faollashtirish va maktabgacha ta'limning yangi sifatiga erishish 

---

678