Kokanduni uz

Asosiy qism. 
Yurtboshimiz ta’kidlaganidek: “Ta’limning yangi modeli ishga tushgach, 
insonning hayotdan o’z o’rnini topish jarayoni tezlashadi. Ta’limning yangi modeli jamiyatda 
mustaqii fikrlovchi erkin shaxsning shakllanishiga olib keladi.Talimning yangi modeli 
jamiyatimizning potensial k
uchlarini ro’yobga chiqarishda juda katta ahamiyat kasb etadi”. 
Ta’lim
- 
o’quvchilarni nazariy bilim, amaliy ko’nikma va malakalar bilan qurollantirish, 
kompetentlikni tarkib toptirish, ularning b
ilish qobiliyatlarini o’stirish va dunyoqarashlarini 
shaklla
ntirishga yo’naltirilgan jarayon hisoblanadi.
Ta’lim
- 
bilim berish, malaka va ko’nikmalarni hosil qilish, kishini hayotga va mehnatga 
tayyorlashning asosiy vositasi. Bu jarayonda ma’lumot olinadi 
va tarbiya amalga oshiriladi. 
Ta’lim tor ma’noda
- 
o’qitish. Biroq, u turli o’quv yurtlarida o’’qitish jarayoni emas balki, oila, 
ishlab chiqarish va boshqa sohalarda ma’lumot berish jarayoni ham hisoblanadi.
Tarbiya- muayyan, aniq maqsad hamda ijtimoiy-tarixiy tajriba asosida yosh avlodni har 
tomonlama o’stirish, u
ning ongi xulq-atvori va dunyoqarashini tarkib tiptirish jarayoni. 
Tarbiya- 
shaxsda muayyan jismoniy, ruhiy, axloqiy, ma’naviy sifatlarni shakllantirishga 
qaratilgan jarayon. Insonning jamiyatda y
ashashi uchun zarur bo’lgan xususiyatlarga ega 
bo’lishini ta’minlaydi.

---

789
www.
kokanduni.uz 
Shu o’rinda aytish joizki, “Bizga bitiruvchilar emas, balki maktab ta’limi va tarbiyasini 
ko‘rgan bilimli kadrlar kerak” deya ta’kidlagan 1
-
prezidentmiz Islom Abdug’aniyevich 
Karimov. 
S
harq uyg’onish darvrida pedagogik fikrlar ham rivojlangan desak mubolg’a bo’lmaydi. 
Farobiy birinchi bo’lib ta’lim va tarbiyaga ta’rif bergan olimdir. Ta’lim
-
so’z va o’rganish 
bilangina amalaga oshiriladi. Tarbiya esa amaliyot, ish tajriba bilan amalga oshiriladi.
A.Avloniy: “Turkiy guliston yoxud axloq” asarida e
sa pedagogika fanini aniq va 
tushunarli qilib ta’riflaydi: “Tarbiya pedagogiya”, ya’ni bola tarbiyasining fani demakdur deya 
ta’kidlagan.
“O’qituvchi matonatli, sof vijdonli, rostgo’y va bolani ta
rbiyalash metodlarini, ahloq 
qoidalarini yaxshi biladigan od
am bo’lmog’i lozim.O’qituvchi o’quvchining butun ichki va 
tashqi dunyosini o’rganib, aql qatlamlariga kirolmog’i lozim”, deya ta’riflagan Abu Ali ibn Sino.
Hozigi kunda pedagog shaxsiga qanday tal
ablar qo’yilgan? Birinchi navbatada zamonaviy 
pedagog psixol
og bo’lmog’i lozim. Shuning uchun ham o’quvchilar o’rtasida ijtimoiy muhitni 
saqlay olishni bilishi kerak. Va yana bir qancha majburiyatlarni o’z ichiga oladi. Masalan:
Ijtimoiy javobgarlikni yuksak darajada his etishi; 
O
’
z ishiga ijodiy yondashishi; 
Bolalarni bilishi, uning ichki dunyosini tushuna olishi; 
O’zi dars beradigan fan bo’yicha mustahkam bilimga ega bolib, o’z kasbi, soh
asida 
jahon fanida erishilgan yangi yutuq va kamchiliklardan xabardor bo'lishi; 
Keng bilim saviyasiga ega bo'lishi, turli bilimlardan xabardor bo'lishi; 
Ta'lim va tarbiya metodikasini egallashi; 
Pedagogik taxnikani ( mantiq, nutq, ta'limnig ifodali vositalari) va pedagogik taktga 
ega bo’lishi kerak.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov quyidagilami qayd etadi: 
«Tarbiyachi ustoz bo’lish u
chun, boshqalarning aql-
idrokini o‘stirish, ma’rifat ziyosidan 
bahramand qilish, haqiqiy vatanparvar, haqiqiy fuqaro sifatida yetishtirish uchun, eng avvalo, 
tarbiyachining o‘zi ana shunday yuksak talablarga javob berishi, ana shu
nday buyuk 
fazilatlarga eg
a bo'lishi kerak».
Xulosa.
Ta’lim tarbiya bir
-
biriga uzviy bog’langan jarayon bo’lganligi sababli aqliy 
kamolotiga tartibli ta’sir ko’rsatish orqali inson bilimli, barkamol bo’
lib voyaga yetadi. Agar 
hayvonot dunyosida asosan ins
tinktlar yordamida rivojlanadigan bo’lsa, inson bolasi aynan 
tarbiya, ya’ni maqsadli tashkiliy
-
uslubiy ta’sirlar yordamida kamolotga yetadi.Bu ta’sirlar 
oiladagi an’analar va urf
-odatalarga tayanadigan b
o’lsa, ta’lim muassalarida maxsus 
mutaxassislar tomon
idan amalga oshiriladi. Shu boisdan, o’zining kelajagini, ertangi kunini 
o’ylaydigan davlat, jamiyatda 1
-
navbatda yosh avlodga, uning ta’lim
-tarbiyasiga asosiy 
e’tiborni qaratadi. Yosh avlod taqdiriga befarq bo’lgan jamiyatning ertangi kuni tanazzulga 
yuz tutadi.