Kokanduni uz

Foydalanilgan adabiyotlar ro
‘
yxati:
1.
file:///C:/Users/User.AD.192/Downloads/ilk-o-spirinlik-davrida-shasxlararo-
munosabatlar-shakllanishining-psixologik-asoslari.pdf 
2.
Rivojlanish psixologiyasi. Pedagogik psixologiya [Matn] : darslik / Z.T. Nishanova va 
boshq. 
—
Toshkent: « 0 ‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati» nashriyoti, 2018. 406
-bet 

---

810
www.
kokanduni.uz 
VOYAGA YETMAGAN O
‘SMIRLAR XULQ
-ATVORINI SHAKLLANTIRISHGA QARATILGAN 
FAOLIYATNING PSIXOLOGIK MOHIYAT ZIDDIYATLARI 
 
Abdullayeva Masumaxon 
Qo‘qon Universiteti talabasi,
 
Hamidullayev Faxriddin 
Qo‘qon Universiteti o‘qitivchisi
 
 
Annotatsiya
: Ushbu maqolada voyaga yetmagan o‘smirlar xulq
-atvorini shakllantirishga 
qaratilgan faoliyatning psixologik mohiyat ziddiyatlari Mustaqillikning ilk yillaridan 
davlatimiz rahbariyati o‘smir yoshlarning har tomonlama yetuk, sog‘lom va kamol toptirishga 
e‘t
iborini qaratdi. 
Kalit so‘zlar; 
psixolog, o‘zgarish, voyaga yetmagan, odob
-axloq, urf-odatlarimiz, milliy 
an‘analarimiz, qadryat
larimiz 
Shu o‘rinda xuquq
-
targ‘ibot organlari o‘smir yoshlar o‘rtasida jinoyatchilikka qarshi 
kurashish emas, balki jinoyatchilikning oldini olish, profilaktik chora-
tadbirlar ko‘rishga 
e‘tibor qaratdilar. Bunday dolzarb muammoni hal qilishda respublikamiz
psixologlari ham bir 
qator amaliy ishlarni amalga oshirib kelmoqdalar. Biz ham o‘z tadqiqotimizda voyaga 
yetmagan o‘smirlarning
xulq-
atvorini shakllantirishning psixologik jihatlarini o‘rganishni 
maqsad qilib qo‘ygan ekanmiz, bunda biz o‘smirlar tarbiyasidagi salbiy og‘ishga olib keluvchi 
omillar va ushbu omillarga nisbatan ularning ijobiy hamda salbiy javoblarini o‘rganamiz. 
Chun
ki inson umri o‘rganilgan sari, undagi ko‘pgina yangidan
-
yangi ma‘lumotlar 
aniqlanaveradi.Shu sabab o‘smirlardagi o‘zgaruvchanli
k xususiyati psixolglar oldidagi asosiy 
muammolardan biri bo‘lib kelmoqda.Mustaqillikning ilk kunlaridanoq davlatimiz rahbarinin
g 
tashabbusi va bevosita rahnamoligida voyaga yetmaganlar va yoshlar tarbiyasi, ularning 
ma‘naviyatini yuksaltirish borasidagi i
slohotlarni tizimli, bosqichma-bosqich amalga oshirish 
strategiyasi belgilab olindi.
Mazkur islohotlarning asosiy maqsadi voyaga yetmaganlar va yoshlarni kamol toptirish, 
iqtidorini to‘la
-
to‘kis ro‘yobga chiqarish uchun ijtimoiy, iqtisodiy, xuquqiy, tashk
iliy jihatdan 
shart-sharoit yaratish hamda ularni kafolatlashdan iborat.Bugungi kunda mamlakatimizda 18 
yoshgacha bo‘lgan yoshlar aholining taxminan 40 foizini tashkil etadi. Shuni alohida ta‘kidlash 
joizki, bu yoshda insonning ongi, axloqi, ma‘naviy qiyof
asi shakllanadi. Shu bois 
mamlakatimizda bunday yoshlarga e‘tibor kuchaytirilgan.
Voyaga yetmagan o‘smirlar xulq
-atvorini shakllantirishning psixologik jihatlarini 
o‘rganish borasida respublikamiz psixologlari tomonidan ham bir qator ilmiy tadqiqot ishlari
amalga oshirilgan. Jumladan, M.Davletshin, E.G‘oziev, M.Vohidov, V.Karimova, N.Safoev, 
F.Haydarov, Sh.Do‘stmuhamedova, L.Nazirova, N.Komilova kabi olimlar tomonidan o‘smir 
psixologiyasi, voyaga yetmaganlar psixologiyasi, o‘smirlar xulq
-
atvorining o‘ziga x
osligi, 
o‘smirlardagi og‘ishishlar, tarbiyasi og‘ir o‘smirlar, voyaga yetmaganlar jinoyatchiligi, 
o‘smirlar xulq
-
atvorini o‘zgarishiga ta‘sir etuvchi omillar kabi masalalar o‘rganilgan.
O‘smirlik davrini inqirozli davrga aylantirib qo‘yadigan sabablar juda
ko‘p (bolalarning 
jinsiy etilishi, ularda kattalik hissiningpaydo bo‘lishi va rivojlanishi, mustaqillikka bo‘lgan 
ehtiyojning kuchayishi va h.k.). bunday sabablarning tahliliga bag`ishlab qator maqolalar, 
risolalar yozish mumkin. Biroq farzandining Їtilin
i topa olmayotgan, u bilan psixologik aloqa 
o‘rnatishga qiynalayotgan har birorta
-
onani farzandidagi o‘zgarishlarning sabablaridan ko‘ra 
shunday vaziyatlarda qanday yo‘l tutishi kerakligi, nima qilish mumkinligi ko‘proq qiziqtiradi. 
Shu tufayli ushbu bo‘limda asosiy urg`u o‘smir yoshdagi bolalar va ota
-
onalar o‘rtasidagi 
psixologik aloqani, muloqotni yaxshilash uchun nimalarqilish maqsadga muvofiqligiga 
qaratildi. 

---

811