Kompozitsiya (lotincha komposito – tuzib chiqish, tartibga solish) – aniq g’oyaviy – badiiy niyat taqozosiga ko’ra badiiy komponentlarning asar to’qimasidan joy olishi, asar qismlari, boblari va epizodlarining o’rinlashish tartibi, barcha obrazlarning bir tizimga birlashuvi, ularning ifodalanish tarzi, tasviriy vositalarning muayyan maqsadga xizmat qilishi, tasvirda muvofiqlik va meyor kabilarni o’z ichiga oladi.
Tabiat va jamiyatdagi predmetlar ham o’ziga xos tuzilishga ega. Chunonchi, bog’bon muayyan maqsad bilan ko’chat o’tkazish jarayonida erga aniq shakl beradi yoki binokor o’zi ko’rayotgan binoning tashqi ko’rinishini ham diqqat markazida tutadi. Shuningdek, maishiy, uy - ro’zg’or buyumlari ham ma’lum shaklda bo’ladi.
Ana shu shakl shu buyumlarning o’ziga xos kompozitsiyasidir. Badiiy ijod jarayoni ham xuddi shunday: har qanday san’at asari o’z strukturasiga ya’ni kompozitsiyasiga ega bo’ladi. Shusiz san’at asarini tasavvur qilib bo’lmaydi.
Ana shu shakl shu buyumlarning o’ziga xos kompozitsiyasidir. Badiiy ijod jarayoni ham xuddi shunday: har qanday san’at asari o’z strukturasiga ya’ni kompozitsiyasiga ega bo’ladi. Shusiz san’at asarini tasavvur qilib bo’lmaydi.
Asar sarlavhasi – badiiy asar arxitektonikasida tashkil qiluvchilik rolini o’ynaydi. Ko’p xollarda asar sarlavhasi uning mazmuni bilan uzviy bog’liq bo’ladi. Masalan, «Quyosh qoraymas» Oybek romannining simvolik – falsafiy nomi. Ba’zi asar nomlari orqali esa qahramonlarga urg’u beriladi, syujet liniyasi shu obrazlar bilan bog’liq ekanligiga ishora qilinadi. Bunda ham asar nomi kompozitsion funktsiyani o’taydi: «Zaynab va Omon »(H. Olimjon), «Navoiy» (Oybek), «Ko’kan» (G’.G’ulom).
Asar sarlavhasi – badiiy asar arxitektonikasida tashkil qiluvchilik rolini o’ynaydi. Ko’p xollarda asar sarlavhasi uning mazmuni bilan uzviy bog’liq bo’ladi. Masalan, «Quyosh qoraymas» Oybek romannining simvolik – falsafiy nomi. Ba’zi asar nomlari orqali esa qahramonlarga urg’u beriladi, syujet liniyasi shu obrazlar bilan bog’liq ekanligiga ishora qilinadi. Bunda ham asar nomi kompozitsion funktsiyani o’taydi: «Zaynab va Omon »(H. Olimjon), «Navoiy» (Oybek), «Ko’kan» (G’.G’ulom).
