Komputer şƏBƏKƏLƏRİ VƏ telekommunikasiYA

10. KOMPUTER ŞƏBƏKƏLƏRİNİN ARXİTEKTURASI 

Kompüter şəbəkələrinin vacib xarakteristikası onun arxitekturasıdır. 

 Şəbəkənin  arxitekturası  -  verilənlərin  ötürülməsi  şəbəkəsinin  reallaşdırılmış 

strukturudur.  Bu  struktur  onun  topologiyasını,  tərkibindəki  qurğuları  və  onların 

şəbəkədə  qarşılıqlı  əlaqələri  qaydalarını  müəyyənləşdirir.  Şəbəkənin  arxitekturası 

çərçivəsində informasiyanın kodlaşdırılması, onun ünvanlaşdırılması və ötürülməsi, 

məlumatlar  axınının  idarə  olunması,  səhvlərə  nəzarət,  qəza  şəraiti  və 

xarakteristikaların pisləşməsində şəbəkə işinin təhlili ilə əlaqədar suallara baxılır.  

Şəbəkələrin daha geniş yayılmış arxitekturaları  aşağıdakılardır: 

-  Ethernet  (  ingiliscə  ether-efir)-  geniş  yayımlı  şəbəkə.  Belə  arxitekturaya  malik 

şəbəkələrdə  şəbəkənin  bütün  stansiyaları  bütün  məlumatları  qəbul  edə  bilir.  Bu 

şəbəkələr  xətti  və  ya  ulduzvari  topologiyaya  malik  olur  və  verilənlərin  ötürülmə 

sürəti 10 və ya 100 Mbit/san.-dir. 

---

 

 

21 

 

- Arcnet (Attached Resourse Computer Network- birləşdirilmiş resursların kompüter 

şəbəkəsi)-  genişyayımlı  şəbəkə.  Fiziki  topologiyası-  ağacvaridir.  Verilənlərin 

ötürülmə sürəti 2,5 Mbit/saniyədir. 

- Token Rinq -estafetli halqavari şəbəkə, markerin ötürülməsi şəbəkəsi)- halqavari 

şəbəkədir. Bu şəbəkələrdə verilənlərin ötürülməsi prinsipi belədir: hər bir halqaya 

daxil olan qovşağın özündən əvvəlki qonşu qovşaqdan bir neçə unikal ardıcıl bitlər 

ardıcıllığı  olan  markeri  gözləyir.  Verilənlərin  ötürülmə  sürəti  4  və  ya  16 

Mbit/saniyədir.  

- FDDİ (Fiber Distrubuted Data İnterface) – optik lifli xətlərlə verilənlərin yüksək 

sürətli  ötürülməsinin  şəbəkə  arxitekturası.  Verilənlərin  ötürülmə  sürəti  100 

Mbit/saniyədir. Bu cür şəbəkələr ikiqat halqa və ya qarışıq (ulduzvari və ya ağacvari 

alt şəbəkələrinin iştirakı ilə) topologiyaya malik olurlar. Şəbəkədə işçi stansiyaların 

maksimal sayı 1000 ola bilər.  

-  ATM  (Asynchronous  Transfer  Mode  -  asinxron

 

ötürmə  tərzli)-  perspektivli, 

rəqəmsal verilənlərin. videoinformasiyanın və səsin  eyni xətlə  ötürülməsini  təmin 

edir.  Əlaqə  xətləri  optik  lifli  xətlərdir.  Verilənlərin  ötürülmə  sürəti  2,5 

Qbit/saniyədir.