Няшриййатын директору: Ислам ширинов

 
 
İFLA kitabxana işi, informasiya fəaliyyəti sahəsində dünyanın ən nüfuzlu 
təşkilatıdır. 1927-ci ildə  Şotlandiyada təsis edilmiş bu təşkilat BMT ilə  sıx 
əlaqələrə malikdir. BMT-nın himayəsi altında təşkil edilən Dünya İnformasiya 
Sammiti məhz İFLA-nın təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə keçirilir. İFLA dünyanın 
bir sıra digər nüfuzlu təşkilatları, o cümlədən YUNESKO ilə də sıx əlaqələrə 
malikdir və onunla birlikdə bir çox tədbirlər keçirir. Hazırda təşkilatın 
dünyanın 150 ölkəsini təmsil edən 1600 üzvü vardır. Onun mənzil qərargahı 
Niderlandda, Haaqa şəhərindədir. 
İFLA-nın fəaliyyət dairəsi təkcə kitabxana fəaliyyəti ilə  məhdudlaşmır. 
Son illərdə dünyada sənəd-informasiya təminatına verilən böyük əhəmiyyətin 
nəticəsi olaraq İFLA-nın  ənənəvi konfransları öz əhatə dairəsini və müzakirə 
obyektini daha da genişləndirərək öz illik tədbirlərini Dünya Kitabxana və 
İnformasiya Konqresi formasında keçirməyə başlamışdır. Bu tədbirdə    təkcə 
kitabxanaçılar deyil, həm də sənəd-informasiya təminatı ilə məşğul olan digər 
mütəxəssislər də  iştirak edirlər və  İFLA-nın  ənənəvi konfransı  və  şurası 
Konqresin tərkibində keçirilən tədbirlər kimi dəyərləndirilir. 
Milan Dünya Kitabxana və  İnformasiya Konqresi Kitabxana Assosia-
siyaları və Təsisatlarının Beynəlxalq Federasiyasının növbəti, yubiley səciyyəli 
75-ci Konfransı  və  Şurası 2009-cu il avqusun 21-dən 27-dək  Avropanın  ən 
gədim və  zəngin mədəni irsə malik şəhərlərindən biri olan Milan şəhərində 
(İtaliya) keçirilirdi. Bu tədbirdə respublikamızın kitabxana mütəxəssislərini 
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası-
nın direktoru Mail Əhmədov və bu sətirlərin müəllifi təmsil edirdi. 
Konqresdə  iştirak etdiyimiz müddətdə biz xeyli intensiv işlədik: bu 
beynəlxalq tədbirin proqramına müvafiq olaraq onun açılış sessiyasında, bir 
sıra bölmə iclaslarında iştirak etdik, konqres iştirakçıları ilə  fərdi söhbətlər 
apardıq, sərgidə  təmsil olunan təşkilat və  şirkətlərin stend və eksponatları ilə 
tanış olduq, eləcə də proqramla nəzərdə tutulan bir sıra kitabxanalarda olduq. 
 
168

---

Avqustun 22-də biz Konqresin keçirildiyi “Ferra Milano” Konfrans 
Mərkəzinə gedərək, bu beynəlxalq tədbirin  işi ilə əlaqədar lazımi materialları 
topladıq və iştirak edəcəyimiz tədbirləri müəyyənləşdirdik. Biz eləcə də Kon-
qresin ev sahibi olan İtaliya mütəxəssisləri, Rusiya və Türkiyə nümayəndələri 
ilə görüşərək ayrı-ayrı tədbirlərin əhəmiyyəti, mövzusu, aktuallığı barədə fikir 
mübadiləsi apardıq. Həmin gün biz həm də konfransda təmsil olunan ölkələrin, 
təşkilat və müəssisələrin çap edərək payladığı materialların məzmunu ilə  də 
tanış olduq və onlardan nümunələr götürdük. 
Ertəsi gün, avqustun 23-də biz Konqresin açılış sessiyasında iştirak etdik. 
Burada  İFLA rəhbərliyinin açılış nitqini, Milanın yerləşdiyi Lombardiya 
vilayətinin və Milan şəhərinin hakimiyyət qurumlarının nümayəndələrinin çıxış 
və  təbrik nitqlərini dinlədik, eləcə  də italyan aktyorlarının ifasında kitab, 
mədəniyyət, mədəni  irs və cəmiyyət mövzusunda qurulmuş çox maraqlı bədii 
hissəyə (tamaşaya) baxdıq. 
Həmin gün biz həm də Konqresə yeni qatılan iştirakçılar üçün nəzərdə 
tutulmuş sessiyanın işində iştirak etdik. Burada İFLA-nın Baş Katibi Cennifer 
Nikolsonun,  İFLA  İdarəetmə  Şürasının üzvü Bob Makkinin və digər rəsmi 
şəxslərin çıxışlarını dinlədik. 
Avqustun 24-də “Parlamentlər üçün tədqiqat və kitabxana xidməti” 
bölməsinin iclasında iştirak etdik. İclasda biz Böyük Britaniyanın “Ravensburn 
Riserc Limited” şirkətinin nümayəndəsi Kristofer Mörfinin “Britaniya Parla-
ment kitabxanası: tarix, beynəlxalq müqayisə  və sabahın qanunvericilik üzrə 
kitabxanaları üçün bəzi ibrətlər” mövzusunda çıxışını dinlədik. Çıxışda Brita-
niyanın İcmalar Palatasının və Lordlar Palatasının fasiləsiz olaraq dünyanın ən 
qədim parlamentləri kimi fəaliyyət göstərməsindən və XVIII əsrdən etibarən 
burada fondu kitablardan və digər kağız sənədlərdən ibarət kiçik kitabxananın 
olmasından, onun sonrakı inkişafından bəhs olunurdu. Qeyd edilirdi ki, kitab-
xanaya daxil olan tədqiqat tələb edən sorğuların sayı ildən-ilə artır və kitabxana 
bu sorğuların dolğun ödənilməsi sahəsində  gərgin fəaliyyət göstərir. Çıxışda 
həm də Britaniya Parlament Kitabxanasının fəaliyyəti ilə ABŞ Konqres 
Kitabxanasının fəaliyyəti müqayisəli təhlil edildi. 
Həmin iclasda biz Polşa Seyminin kitabxanaçısı Voytsek Kulşeviçin, 
Yeni Zelandiya Parlament Kitabxanasının  əməkdaşları Moyra Frazer və Con 
Martinin, Çernoqoriya Parlamenti Kitabxanasından Svetlana Aliqurdiçin, 
İtaliya Senatı Kitabxanasının nümayəndəsi Anna Qalluzinin və başqalarının 
çıxışlarını dinlədik. 
Bu mövzuda maraqlı  məruzələrdən biri Brüsseldəki Avropa Parlamen-
tinin Kitabxanasının işçisi  İan Vattın “Parlament Kitabxanasının dəyişən 
görünüşü” adlı  məruzəsi oldu. İan Vatt parlament kitabxanalarının inkişafını 
bir neçə dövrə ayırır və qeyd edir ki, XX əsrin sonu bu tipli kitabxanaların 
inkişafında xüsusi mərhələ sayıla bilər. Həmin dövrdən etibarən parlament 
 
169

---

kitabxanalarının göstərdiyi xidmətlər içərisində  İnternet  əsasında təşkil edilən 
xidmətlər xüsusi yer tutmağa başladı. Bu isə parlament kitabxanalarının 
inkişafının XXI əsr üçün əsas istiqamətlərindən birinə çevrildi. 
Maraq doğuran problemlərdən biri də  ənənəvi (kağız) sənədlərin yeni, 
rəqəm formasına konvertasiya edilməsi problemi idi. Buna görə  də biz “Rə-
qəmli mühafizə” bölməsinin iclasında iştirak etdik. Biz burada Haaqadan gəl-
miş Edvin Kliyinin “Keyfiyyət və əhəmiyyət: Niderland Milli Kitabxanasında 
qəzetlərin rəqəmləşdirilməsi üzrə layihə” adlı maraqlı çıxışı dinlədik. 
Digər maraqlı çıxış ABŞ Konqres Kitabxanasının əməkdaşı Mark Suinu-
eyin “ABŞ Milli rəqəmli qəzet proqramı: Amerikanın tarixi qəzetlərinə müyəs-
sərliyin  əldə edilməsi üzrə paylaşdırılmış milli səylər” adlı  məruzəsi idi. Bu 
məruzədə M.Suiney Amerikanın ictimai həyatının, millətin tarixinin öyrənil-
məsi üçün qəzetlərin xüsusi əhəmiyyətinin olduğunu vurğuladı. O göstərdi ki, 
“ABŞ Milli rəqəmli qəzet proqramı” (NDNP) “Humanitar Elmlər üzrə Milli 
Yardım” (NEH) adlı təşkilat və Konqres Kitabxanasının uzun müddətli layihəsi 
milli miqyaslı layihədir. Onun əsas vəzifəsi ölkənin tarixi qəzetləri barədə bib-
lioqrafik informasiyanı özündə əks etdirmək və NEH tərəfindən maliyyələşdiri-
lən müəssisələr tərəfindən rəqəmləşdirilmiş qəzetləri özündə əhatə edən infor-
masiya resursu yaratmaqdır. Bu zaman ölkənin bütün ştatlarında və  nəzarət 
altında olan ərazisində nəşr edilmiş qəzetlər əhatə edilir. Haqqında bəhs edilən 
layihə 1982-2009-cu illəri  əhatə edən və NEH tərəfindən maliyyələşdirilən 
“ABŞ qəzet proqramı” adlı böyük layihənin davamı hesab edilə bilər. Bu yeni 
layihə 2004-cü ildən etibarən həyata keçirilməyə başlamışdır. NEH bu iş üçün 
1,9 milyon dollar maliyyə  vəsaiti ayırmışdı. Layihənin yerinə yetirilməsinə 6 
təşkilat - Kaliforniya (Riversayd) Universiteti, Florida Universiteti, Kentukki 
Universiteti, Nyu York İctimai Kitabxanası, Yutah Universiteti və Virciniya 
Kitabxanası cəlb edilmişdi. Çünki onların fondlarında zəngin qəzet kolleksiya-
ları saxlanılır. Eləcə də bu qurumlar rəqəmli fondlar yaratmaq sahəsində xeyli 
təcrübəyə malikdirlər. Layihənin yerinə yetirilməsi nəticəsində yaradılmış 
informasiya resursu “Chronicling America” adı altında http:// www. loc. gov/ 
chroniclingamerica/ xüsusi İnternet səhifəsində yerləşdirilir. Son məlumatlara 
görə, burada 138 min sərlövhə altında 225 min axtarıla bilən səhifə yerləşdiril-
mişdir. Layihə indi də davam etdirilir və rəqəmləşdirilərək tələbatçıların istifa-
dəsinə verilən materialların həcmi artmaqda davam edir. 
Avqustun 25-də biz Konqresin plenar sessiyasında iştirak etdik. Burada 
Romadakı “Korpo di ballo” teatrının direktoru Karla Foraççininin “Mədəniyyət 
və incəsənət: dünyada, İtaliyada, xüsusən də Milanda” mövzusunda çıxışını 
dinləndik. Həmin gün “Rəqəmli kitabxanaların gələcəyi: istifadəçilərin pers-
pektivləri və institutsional strategiyalar” bölməsinin işində də iştirak etdik. Bu-
rada Milan Universitetinin, İtaliya mədəni irs nazirliyinin, İFLA prezidentinin 
təbrikləri ilə açılan bu iclasda bir çox tanınmış, nüfuzlu alim və mütəxəssislərin 
 
170

---

çıxışlarını dinlədik. Növbəti günlərdə  də  Konqresin sessiya və iclaslarında 
iştirak etdik. Bölmədə ənənəvi sənəd növlərindən, yeni texnologiyalardan isti-
fadə etməklə pozulmayan, yanmayan, sonsuz dəfə nüsxələnə bilən rəqəmli 
kitabxanaların yaradılması və inkişafı mövzusunda xeyli maraqlı çıxışlar oldu. 
Məlumdur ki, İFLA-nın hər konfransı sərgiylə müşayiət olunur. Milanda 
da belə  sərgi təşkil edilmişdi. Burada İtaliya və digər ölkələrin nazirlikləri, 
kitabxanaları, qeyri-dövlət təşkilatları, nəşriyyatları, biznes qurumları öz 
stendlərini nümayiş etdirir, fəaliyyət, xidmət və məhsulları haqqında məlumat 
verirdilər. Lakin obyektivlik xatirinə qeyd etməliyəm ki, bu sərgi öz miqyasına, 
iştiralçilarının sayına görə 2001-ci ildə  İFLA-nın Boston şəhərində (ABŞ) 
keçirilmiş 67-ci Konfransdakı möhtəşəm sərgidən xeyli geri qalırdı. 
Bizi xüsusilə  də kitabxana fondunun əsasını  təşkil edən  ənənəvi sənəd 
növləri (xüsusən də kitab, dövri nəşrlər) üzrə fondlar əsasında rəqəmli sənəd-
informasiya fondlarının yaradılması  məsələləri maraqlandırdığı üçün bu isti-
qamətdə  fəaliyyət göstərən  şirkətlərin stendləri ilə tanış olduq. Bu stendlərdə 
təqdim edilən avtomatik skanerlər xüsusi vakuum qurğuları vasitəsi ilə vərəq-
ləri avtomatik çevirir və sənədin rəqəm formatını yaradır. Bu cür geniş imkanlı 
fotooptik qurğular əsasən ABŞ, Böyük Britaniya, Almaniya və İtaliya şirkətləri 
tərəfindən təqdim edilirdi. Bu avadanlığın üstün cəhəti ondan ibarət idi ki, on-
lar kompüter və ayrıca proqram təminatı ilə də təchiz edilir. Həmin avadanlığı 
nümayiş etdirən mütəxəssislər respublikamızın kitabxanalarında yüksək məh-
suldarlığa malik professional skanerlərin tətbiqi məsələəri ilə,  ənənəvi sənəd 
fondları  əsasında rəqəmli kolleksiyaların yaradılmasının gedişi ilə  əlaqədar 
suallar verdilər və lazımi dəstək göstərməyə hazır olduqlarını bildirdilər. Biz 
eləcə də sərgidə təmsil edilən bir sıra digər təşkilat və şirkətlərin stendləri ilə 
tanış olduq və onlara Azərbaycan Respublikası, bu orada kitabxana işinin 
vəziyyəti və  təmsil etdiyimiz kitabxana haqqında geniş  məlumatlar verdi, 
müxtəlif çap materialları payladıq. 
Konfransın proqramına uyğun olaraq biz digər ölkələrdən gəlmiş kitabxa-
naçı mütəxəssislərlə birlikdə Milan şəhərinin universitet və kütləvi kitabxanala-
rında, Ambrozian kitabxanasında da olduq. Sonuncu kitabxanada qədim və na-
dir kitabların (o cümlədən Şərq ölkələrinə məxsus) saxlanma və mühafizə şəra-
iti, buradakı kitab fondunun qiymətli nümunələri ilə tanış olduq. Biz Prezident 
Kitabxanasının nəşrlərini, Azərbaycan haqqında multimediya nəşrləri, Ümum-
milli lider Heydər Əlıiyev haqqında Moskvada nəşr edilmiş “Görkəmli insan-
ların həyatı” seriyasından olan kitabı Ambrozian kitabxanasına hədiyyə etdik. 
  İFLA-nın Baş Məclis və Şurasında təşkilatı dəyişikliklər də həyata keçi-
rildi. Burada əvvəlki Prezident, Berlinli kitabxanaçı Klaudia Luks öz postunu 
bundan əvvəl Seçilmiş Prezident vəzifəsini icra edən Cənubi Afrika kitabxana-
çısı Ellen Tiseyə verdi. Cənubi Afrika təmsilçisi ilk dəfə İFLA-nın Prezidenti 
oldu. Qeyd edək ki, keçən ilin noyabr ayında xanım Tisse ölkəmizə səfər etmiş, 
 
171

---

kitabxanaların işi ilə tanış olmuşdur. Konfransda İFLA-nı yeni Seçilmiş Pre-
zidenti də müəyyən edildi. Bu, Kanadanın Britaniya Kolumbiyası əyalətindən 
olan universitet kitabxanaçısı İnqrid Parent oldu. O, Prezident vəzifəsini 2011-
2013-cü illərdə icra edəcəkdir. İFLA-nın Baş Katibi vəzifəsini isə 2008-ci ildən 
bu işdə çalışan Niderland kitabxanaçısı Cennifer Nikolson yerinə yetirir. 
Konqres müddətində biz digər ölkələrdən gəlmiş mütəxəssislərlə tanış 
olaraq onlarla fikir mübadiləsi etdik. Məsələn, biz Fransa kitabxana mütəxə-
ssisləri, ilk növbədə Fransa Milli Kitabxanasının  əməkdaşları ilə görüşdük, 
onlarla fikir mübadiləsi apardıq. Bu zaman biz onlara Prezident Kitabxanasının 
nəşrlərini, Azərbaycan haqqında multimediya nəşrləri, Ümummilli lider haq-
qında kitabı da hədiyyə etdik. Belə maraqlı görüşü  İtaliya kitabxana mütə-
xəssisləri ilə də keçirdik. Onlar bizə bu ölkədə kitabxanaların ictimai rolundan, 
bu işin təşkili xüsusiyyətlərindən danışdılar və bu ölkənin mədəni irsini, 
mədəni həyatını  əks etdirən maraqlı  nəşrlər  hədiyyə etdilər. Biz də öz 
növbəmizdə italiyalı  həmkarlarımıza respublikamız, onun ictimai-siyasi və 
mədəni həyatı, Azərbaycanın əzəli torpağı olan xalqımızın öz əzəli torpaqlarını 
qorumaq, işğaldan azad etmək yolunda ədalətli mübarizəsi, Prezident 
Kitabxanasının  və digər kitabxanaların fəaliyyəti, kitabxanaçılıq təhsili barədə 
məlumatlar verdik  və onlara öz hədiyyələrimizi təqdim etdik. 
Qeyd edim ki, Milan həm  İtaliyanın, həm də bütünlükdə Avropanın  ən 
zəngin mədəni  ənənələrə, tarixi irsə malik olan şəhərlərindən biridir. Burada 
çox sayda tarixi abidələr, qəsrlər, saraylar, gözəl tarixi binalar, muzeylər və di-
gər tarixi abidələr var. Bütün İtaliyanın  ən tanınmış, xalq sevgisini qazanmış 
insanlarının uyuduğu fəxri məzarlıq da Milanda yerləşir. Klassik musiqi, opera 
həvəskarları dunyanın hər yerindən Milanın məhşur La Skala operasının tama-
şalarına baxmağa, müğənnilər isə buradakı vokal sənəti məktəblərində öz usta-
lıqlarını artırmağa, belkanto dərsləri götürməyə gəlirlər. Azərbaycanın profes-
sional opera vokal təhsili almış ilk mügənnisi Şövkət Məmmədova xeyriyyəçi 
və maarifçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin maliyyə yardımı ilə  məhz Milanda 
oxumuşdur. XIX əsrin sonu-XX əsrin  əvvəllərində milyonçuların sifarişi ilə 
Bakıda ucaldılmış bir sıra binaların tikintisində iştirak etmiş memarlar italyan, 
şübhəsiz, həm də Milan memarlıq məktəbi üslubundan istifadə etmişlər.  
Milan İtaliyanın ən böyük sənaye, elm və mədəni mərkəzlərindən biridir. 
Hər il buraya dünyanın bir çox ölkələrindən yüz minlərlə turist gəlir. Milan di-
zaynerlərinin, rəssam-konstruktorlarının, modelyerlərinin yaratdığı bədii səna-
ye nümunələri çox məhşurdur. Milanın ən fərqli cəhətlərindən biri tarixi hissə-
sində yeni binaların demək olar ki, nəzərə çarpmamasıdır. Bu da milanlıların 
öz  şəhərlərinin tarixi-memarlıq irsini necə ciddi şəkildə qoruduqlarını sübut 
edir. Şəhər təmizliyi, yaşıllıqları, gözəl qulluq edilmiş parkları, şəhər nəqliyya-
tının, o cümlədən elektrik nəqliyyatının bütün növlərinin ahəngdar işləməsi ilə 
diqqəti cəlb edir. 
 
172

---

Milanda kitabxanalara da böyük diqqət göstərilir, qiymətli kitablar qayğı 
ilə mühafizə edilir, fondlar bütün tələbatçı qruplarını maraqlandıran ədəbiyyat-
la komplektləşdirilir. Hətta parkda istirahət edən insanlar üçün də ayrıca icti-
mai kitabxana fəaliyyət göstərir. Bütün kitabxanalarda avtomatlaşdırma  sis-
temləri fəaliyyət göstərir və  İnternetə  çıxış vardır.  İtalyan kitabxanaçıları  öz 
peşələrini sevən, işgüzar, səmimi və yüksək peşəkar səviyyəli mütəxəssislərdir. 
Mən hesab edirəm ki, Azərbaycan və italyan kitabxana mütəxəssilərinin əmək-
daşlığı iki dost ölkə arasında qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın daha da genişlən-
məsinə imkan yarada, ölkəmizdə kitabxana fəaliyyətinin müasir dünya səviy-
yəsinə yüksəldilməsinə yardım edə bilər.  
Yekunda qeyd etmək istərdim ki, respublikamızın kitabxana mütəxəs-
sislərinin beynəlxalq tədbirlərdə  iştirak etməsi həm ölkəmizin bu sahədə 
beynəlxalq nüfuzunun artmasına yardım edir, həm də dünya təcrubəsinin 
öyrənilərək təbliğ və tətbiq edilməsi üçün münbit şərait yaradır. Bu səbəbdən 
də Azərbaycan kitabxana mütəxəssislərinin Dunya Kitabxana və  İnformasiya 
Konqresində - İFLA-nın illik konfranslarında hər il təmsil olunması zəruridir.