Kompyuter arxitekturasi tiykarg'I tu’sinikleri, bazaliq strukturasi, kompyuter klassifikaciyasi

Tema: Kompyuter arxitekturasi tiykarg'I tu’sinikleri, bazaliq strukturasi, kompyuter klassifikaciyasi.
Kompyuterdiń bazalıq strukturası .Kompyuterde qálegen informaciyani kiritiwde hám shigariwda informaciyanı súwretlewdiń arnawli kodları- ASCII kodları isletiledi. Bul kodlar kompyuterde háripli hám belgili informaciyanı kodlaw ushin qollaniladi. Fizikalıq kóz-qarastan kompyuter ishinde aylanatugin informaciya elektr signalları járdeminde kodlanadi. Bul signallardı qayta islewdi birneshe minlagan sáykes islewshi elementlerden turatugin elektron qurilmalar iske asıradı. Bunday qurilmalar mikrosxemalar dep ataladi.

Kompyuter qurilmalarının tiykargi jiynalıwı hám olar arasındağı baylanis arxitektura dep ataladi. Kompyuter arxitekturasın táriyplewde oniń quramina kiriwshi komponentler, olardın háreket etiw principleri, sonday-aq, olardın funkciya hám xarakteristikaları aniqlanadi
Kópshilik kompyuterler Fon-Neyman arxitekturası tiykarında iske asırılgan.Neyman arxitekturası kompyuterlerdi dúziwdiń birden-bir varianti emes. Kórsetilgen principlerge sáykes kelmeytugin basqada variantlar bar (máselen, potokli mashinalar). Biraq, kópshilik zamanagóy kompyuterler, sonday-aq Fon Neyman mashinalarının biriktiriliwi sipatında qaralatugin quramali kóp processorli kompleksler kórsetilgen principlerge tiykarlangan.
Birinshi áwlad – dáslepki kompyuterlerdiń birinshi áwladı 1940 jıldan 1952 jılǵa shekem Ekinshi Jáhán urısı hám Suwıq urıs baslanıwı sharayatında tarqaldı. Bul waqıtta vakuum trubaları hám valf elektronikasiga tiykarlanǵan birinshi avtomatikalıq esaplaw mashinaları payda boldı.
Dáslepki kompyuterlerde sxemalar ushın vakuumlı naychalar, sonıń menen birge, yad ushın magnit barabanlar isletilingen. Jámáátler pútkil bólmelerdi iyelep alıw dárejesine shekem úlken edi.

Bul birinshi áwlad islewi ushın úlken muǵdardaǵı elektr energiyası kerek edi. Bul tekǵana onı isletiwdi qımbatlashtirdi, bálki úlken buzılıwdı keltirip shıǵardı, bul bolsa málim bir buzılıwlardı keltirip shıǵardı.
Ekinshi áwlad – 1956 jılda baslanǵan hám 1964 jılǵa shekem dawam etken ekinshi áwlad vakuumlı vanalarni almastırıw ushın tranzistorlar qosılıwı menen ajralıp turardı. Bunıń menen kompyuterler olardıń kólemin hám elektr energiyasın sarpın kemeytirdi.

Bul waqıtta ámelge asırılǵan taǵı bir úlken tabıs bul programmalastırıwdı jetilistiriw edi. Bul áwladta COBOL payda boldı, ol kommerciyalastırılǵanda, programma kóshiriliwi tárepinen eń zárúrli tabıslardan biri bolǵan kompyuter tili. Bul sonı ańlatadıki, hár bir programma bir neshe kompyuterlerde isletiliwi múmkin.