Kompyuter injiniringi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

“KOMPYUTER INJINIRINGI” FAKULTETI
ATS 20-06 GURUH TALABASI NABIYEV RAXMATULLANNING
“Komyuter tarmoqlari”
fanidan
1-MUSTAQIL ISHI

Mavzu: OSI modeli
Fan o‘qituvchisi: Xoliyorov X
Talaba: 20-06-guruh, Nabiyev R.
S a m a r q a n d _ 2022
Mavzu: OSI modeli
1.ISO/OSI modeli
2.Ochiq tizimlar o’zaro aloqasi ISO/OSI va TCP/IP Stek Protokollar
3.OSI tarmogʻining darajalari

Kompyuter tarmoqlarini qurishda asosiy vazifalardan biri qurilmalarni elektrik, mexanik xarakteristikalari mosligi, kodlashtirish tizimlari va ma’lumotlar formatlari mosligini ta’minlashdan iborat. Bu masalani yechish standartlashtirish sohasiga tegishli. Kompyuter tarmoqlarida asosiy metodik standartlash - tarmoqlararo vositalarni ishlab chiqarishda ko’p darajali usulda yondashish. Bunday yondashuvlar va Xalqaro standartlashtirish instituti

ISO (International Standarts Organization) ning texnik takliflari asosida 1984-yillar boshida ochiq tizimlar o’zaro aloqasi standart modeli OSI (Open Systems Interconnection) ishlab chiqildi.
ISO/OSI modeli kompyuter tarmoqlari rivojida asosiy rol o’ynadi.Kompyuter tarmoqlarini qurishda asosiy vazifalardan biri qurilmalarni elektrik, mexanik xarakteristikalari mosligi, kodlashtirish tizimlari va ma’lumotlar formatlari mosligini ta’minlashdan iborat. Bu masalani yechish standartlashtirish sohasiga tegishli. Kompyuter tarmoqlarida asosiy metodik standartlash - tarmoqlararo vositalarni ishlab chiqarishda ko’p darajali usulda yondashish. Bunday yondashuvlar va Xalqaro standartlashtirish instituti

Ochiq tizimlar o’zaro aloqasi ISO/OSI va TCP/IP Stek Protokollar

ISO/OSI modeli tizimlar o’zaro aloqasining turli darajalarini aniqlaydi va har qaysi daraja qaysi funksiyani amalga oshirishini ko’rsatib beradi.

OSI modelida o’zaro aloqa vositalari yettita darajaga bo’linishadi:

DASTURIY (Application), TAQDIM ETISH (Presentation), SEANS (Session), TRANSPORT (Transport), TARMOQ (Network), KANAL (Data Link) va FIZIK (Physical). Eng yuqori daraja – dasturiy. Bu darajada foydalanuvchi dasturlar bilan ma’lumot almashadi. Eng quyi daraja esa – fizik. Bu daraja qurilmalar o’rtasidagi signal almashinuvini ta’minlanadi.

Jismoniy darajada masalan optik tolali, radioefir, vita juftlik kabellari yoki koaksiyal kabel orqali uzatilishi mumkin bo'lgan elektr signalini, fizik darajasini aniqlashga xizmat qiladi.

OSI modelining jismoniy darajasida signal uzatish uchun turli talablar belgilanadi:
optimal signal darajasi (minimal va maksimal);
qanday signal darajasi nol deb hisoblanadi;
qanday signal darajasi birlik sifatida qaraladi;
foydalanadigan signalning modulyatsiyasi;
va hokazo.

Kanal darajasida ikkita muhim narsa mavjud:

Tarmoq qurilmalarining fizik manzillari paydo bo'ladi. Ko’pchilikka ma'lumki har qanday qurilma o’zining aniq bir identifikatsiyasiga ega bo’lib, mac-manzilga ega.
Bundan tashqari, OSI modelining ikkinchi darajasida ma'lumotlar uzatish xatoliklari nazorat etib boriladi. 2 – darajada bitlarning yaxlitligi tekshiriladi agar qurilma bitlarning butunligini tasdiqlamasa, uni qayta tiklashga urinadi yoki jo'natuvchi qurilmaga takroriy so'rov yuboradi.

Bundan tashqari, modelining uchinchi tarmoq darajasida mantiqiy tarmoq manzili jismoniy manzillarga aylantiriladi va aksincha, bu jarayon tarjima deyiladi. Sizning kvartirangizga o'rnatilgan routerlar OSI tarmoqli qavat qurilmalarining yaxshi namunasidir. OSI modelining uchinchi qatlami uchun eng mashhur protokoli IP protokoli bo'lib, IP protokoli ikkita versiyasini qo'llab-quvvatlaydi: IPv4 va IPv6.

OSI modelining to'rtinchi transport darajasi turli xil ma'lumotlarni uzatish protokollarini o'z ichiga oladi: faqat transport vazifalarini ta'minlaydigan protokollar mavjud va tarmoq orqali ma'lumotlarni to'g'ri uzatishni kafolatlovchi protokollar mavjud. Ehtiyoj va spetsifikatsiyalarga bog'liq holda, ushbu protokol tanlangan. Masalan, hech kim Internetda translyatsiya qilinadigan videoni 100% to'g'riligini kafolatlaydigan protokol yordamida efirga uzatmaydi, chunki bunday protokolga misol sifatida UPD ko'rsatilishi mumkin.

OSIning o'zaro ta'sirlash modelining beshinchi seans darajasi sessiyalarni boshqarish uchun mo'ljallangan. Seans darajasi uzoq vaqt sizning tarmoq ilovalari bilan ishlashga imkon beradi. OSI tarmog'ining beshinchi darajasi quyidagi muammolarni hal qilish uchun mo'ljallangan:

aloqa seansini yaratish;
aloqa seansini tugatish;
ilovalar o'rtasida axborot almashinuvini qo'llab-quvvatlash;
qabul qiluvchi va uzatish moslamalari o'rtasida sinxronlash;
ma'lumotlar uzatilmasdan muloqot sessiyasini saqlab qolish.OSIning o'zaro ta'sirlash modelining beshinchi seans darajasi sessiyalarni boshqarish uchun mo'ljallangan. Seans darajasi uzoq vaqt sizning tarmoq ilovalari bilan ishlashga imkon beradi. OSI tarmog'ining beshinchi darajasi quyidagi muammolarni hal qilish uchun mo'ljallangan:
aloqa seansini yaratish;
aloqa seansini tugatish;
ilovalar o'rtasida axborot almashinuvini qo'llab-quvvatlash;
qabul qiluvchi va uzatish moslamalari o'rtasida sinxronlash;
ma'lumotlar uzatilmasdan muloqot sessiyasini saqlab qolish.
OSI modelining oltinchi taqdimot darajasi ma'lumotlarning qanday taqdim etilishini va ma'lumotlarni qanday shifrlanganligini belgilaydi.
Bu bosqichda axborotni aniqlanadi va axborot formatini ko’rinish sintaksisini tarmoqqa qulay ravishda o’zgartiradi, ya’ni tarjimon vazifasini bajaradi.
Shu yerda axborot shifrlanadi va deshifrlanadi, lozim bo’lgan taqdirda ularni 
zichlashtiradi
OSI modeli yettinchi amaliy darajasi bilan faqat muloqotda kerak. OSI modeli yettinchi qatlamining vazifalari quyidagilardan iborat:
Kompyuterning fayl tizimiga kirish.
Fayllarni tarmoq orqali uzatish.
Pochta xabarlarini tarmoq orqali uzatish.
Taqdimot darajasi bilan o'zaro munosabat.
Boshqa tarmoq xizmatlari.