Kompyuter lingvistikasi

Algoritm quyidagi bosqichlardan tashkil topadi:

1. 
   gap kiritiladi;
   
2. 
   gapning har bir so‘zi massivining elementlariga qo‘shiladi;
   
3. 
   massivining elementlari yordamida lug‘at elementlari bilan taqqos- lanadi, bu lug‘atda olmosh, ko‘makchilar, ko‘makchi va modal fe’llar, ar- tikllar va noto‘g‘ri fe’llar ro‘yxati mavjud bo‘ladi;
   
4. 
   agar so‘zlar yordamchi lug‘atda topilmasa, unda taqqoslash maxsus lug‘at yordamida davom ettiriladi;
   
5. 
   topilgan so‘zlar yordamchi lug‘atga beriladi, bu yerda so‘zga ushbu so‘zni va uning tarjimasini saqlovchi kod beriladi;
   
6. 
   bunday so‘z lug‘atlarda mavjud boMmasa, so‘z shakl yasovchi affiks- lardan ajratib olinadi va 5-ish bajariladi;
   
7. 
   agar so‘zlar yordamchi va maxsus lug‘atlardan topilmasa, ushbu so‘zning yo‘qligi haqida ma’lumot kiritiladi;
   
8. 
   gap 2 guruhga bo‘linadi: kesimgacha bo‘lgan so‘zlar ega guruhiga kiradi (ega guruhiga ega);
   
9. 
   kesimdan boshlanib gapning oxirigacha bolgan so‘zlar kesim guruhi hisoblanadi (kesim guruhiga: kesim, to‘ldiruvchi, hoi);
   
10. 
    kesim guruhidan kesim ajratib olinadi;
    
11. 
    so‘ngra to‘ldiruvchi ajratiladi;
    
12. 
    gapning qolgan qismi hoi hisoblanadi;
    
13. 
    gapning har bir bo‘lagi shakl yasovchi qo‘shimchalarsiz tarjima qili- nadi;
    
14. 
    tarjima qilingan gap boiaklaridan o‘zbek tilidagi gap tuziladi, u al- batta ingliz tilidagi gap konstruksiyasiga mutanosib bo‘ladi;
    
15. 
    o‘zbek tilidagi so‘zlarga ingliz tilidagi so‘zlarga mutanosib ravishda affiks va qo‘shimchalar qo‘yib chiqiladi;
    
16. 
    tarjima chiqarib beriladi («tarjima» rejimida);
    
17. 
    analiz chiqarib beriladi («analiz» rejimida).
    

Ingliz tilidagi gaplar konstruksiyasining sxemalari
Avvalo belgilarni kiritib olamiz:

1. 
   ega, (e)-ega
   

2.2. kes, (k)-kesim
3.3. to‘ld, (t)-to‘ldiruvchi
4.4. aniq, (a)-aniqlovchi
5.5. hol, (h)-hol
6.6. Gram.f.-(ko‘makchi, modal fe’llar va fe’l-bog‘lama). q+gram.f.+k
7.7. k-grammatik fe’lsiz kesim
8.8. m-to‘ldiruvchining yo‘q bo‘lishi
9.9. h-holning yo‘q bo‘lishi
10.10. e’-aniqlovchli ega
11.11. k’-aniqlovchili kesim
12.12. m’-aniqlovchili to‘ldiruvchi
13.13. h’-aniqlovchili hol
14.14. b- q -bog‘lanmagan qo‘shma gap
15.15. s-maxsus so‘roq so‘zlar
16.16. A-IF
17.17. AI-B-agar A gap bo‘lsa, u holda B ham gap.

Ingliz tilidagi gaplarning asosiy konstruksiyalari ro‘yxatini keltiramiz:

1. 
   Ega+kes+to‘ld.+hol (kengaytirilgan darka gap) Students bought books yesterdoy.
   
1. 
   Ega+kesim (kengaytirilmagan gap) It is good.
   
2. 
   Ega+gram.f.+hol +k+to‘ld.+hol(inkor gap) Students did buy books yesterday.
   
3. 
   Aniq+ega+kes+to‘ld+aniq+hol (aniqlovchili gap) The blue car stopped at the big gote.
   
4. 
   Gram.f+ega+k’+to‘ld+hol (umumiy so‘roq gap) Has he been working since morning?
   
5. 
   So‘roq so‘z+gram.f.+ega+k+to‘ld+hol (maxsus so‘roq gap) Why are you sitting here?
   

Xuddi shu qolipda rus va o‘zbek tillaridagi gap konstruksiyalarini tuzish mumkin.