Konchilik fakulteti kon elektromexanikasi kafedrasi

Ketma-ket ulangan zanjirda tok kuchi. Asboblar ketma-ket ul- angan zanjirning istalgan nuqtasida tok kuchi bir xil bo’Iadi.

Agar shunday bo’lmaganda edi, elektr zaryadlar biror joyda to’planib qolardi. Bu suvquvur tarmog’idagiga o’xshaydi: bir joydan qancha suv oqib o’tsa. boshqa joydan ham shuncha suv oqib o’tishi kerak.

Zanjirning hamma nuqtalarida tok kuchi bir xil bo’lishiga tajribada ishonch hosil qilish mumkin. Ketma-ket ulangan zanjirning turli joylariga ampermetrlar ulaymiz. Bu 55-rasmda uchta ampermetr yordamida ko’rsatilgan. Bu ampermetrlar bir xil tok kuchini ko’rsatadi.
Shunday qilib,

I₁ = I₂ = I₃ = … I_n    bo`ladi.

Butun zanjirdagi kuchlanish alohida qismlardagi kuchlanishlarning yig’indisiga teng bo’ladi:

U = U1 + U2 + U3 + … Un .   (2-formula)

Shunday qilib, ketma-ket ulangan zanjirdagi umumiy kuchlanish uning har bir qismidagi kuchlanishlar yig’indisiga teng.

Ketma-ket ulangan zanjirning qarshiligini topish uchun butun zanjirga va uning har bir qismiga Om qonunini qo’llaymiz:

U = RI; U₁ = R₁I; U₂ = R₂I; U₃ = R₃I; … , U_n = R_nI.

Kuchlanishlarning topilgan qiymatlarini (2) formulaga qo’yamiz:

RI =R₁I + R₂I + R₃I + … + R_nI.

Oxirgi munosabatni I ga qisqartirib:

R = R₁ + R₂ + R₃ + … + R_n.

formulani hosil qilamiz, ya’ni ketma-ket ulanganda zanjirning qarshiligi unga ulangan iste’molchilar qarshiliklarining yig’indisiga teng.

Parallel ulanishdagi oqim kuchi va uning formulasi quyidagicha bo'ladi: I = U / R. Shunday qilib, bir xil rezistorlarning n-soni parallel ravishda ulanganda, kontaktlarning zanglashiga olib keladigan umumiy qarshilik ularning har biridan n marta kam bo'ladi: R_total = R / n. Bu yuklarning oqimlari ushbu yuklarning qarshiligi bo'yicha teskari mutanosib taqsimlanishini ko'rsatadi. Ya'ni, parallel ulangan qarshiliklarning ko'payishi bilan ulardagi oqim kuchi mutanosib ravishda kamayadi. Formulalar ko'rinishida barcha tavsiflar quyidagicha ko'rsatiladi:

oqim kuchi - I = I₁ + I₂ + I₃,

kuchlanish - U = U₁ = U₂ = U₃,

qarshilik - 1 / R = 1 / R1 + 1 / R2 + 1 / R3 bo`ladi.