Konchilik ishi va metallurgiya

+2 +1, 0 (amfoter oksidida)

Ionlanish energiyasi

1‑chisi: 905,8(9,39) kJ/mol (eV) 2‑chisi: 1733,3 kJ/mol (eV) 3‑chisi: 3833 kJ/mol (eV)

Rux havoda barqaror, chunki yupqa oksid parda keyingi oksidlanishdan himoyalaydi.Rux asosan yuqori haroratda aktivlashib oddiy moddalar galogenlar, kislorod va oltingugurt bilan reaksiyaga kirishadi.

{\displaystyle {\mathsf {2Zn^{0}+O_{2}^{0}{\xrightarrow {t^{o}}}2Zn^{+2}O^{-2}}}}{\displaystyle {\mathsf {Zn^{0}+S^{0}{\xrightarrow {t^{o}}}Zn^{+2}S^{-2}}}}Rux azot va vodorod bilan reaksiyaga kirishmaydi.Rux nitrid Zn₃N₂ va rux gidrid ZnH₂ bevosita yoʻllar bilan olinadi.
Murakkab moddalar kislota, ishqor eritmalari va suv bilan rux sharoitga qarab har xil reaksiyaga kirishadi. Suv odatda rux bilan taʼsirlashmaydi. Qizdirilganda rux suv bilan quyidagi tenglama boʻyicha reaksiyaga kiradi:Elektr kimyoviy kuchlanishlar qatorida rux vodoroddan ancha chapda turadi va kislotalardan vodorodni siqib chiqaradi.
Shuning uchun odatda rux laboratoriya amaliyotlarida Kipp apparati yordami bilan vodorod olishda foydalaniladi.
{\displaystyle {\mathsf {Zn+2HCl\rightarrow ZnCl_{2}+H_{2}\uparrow }}}Rux azot va toʻyingan sulfat kislotalarda eritilganda vodorodni ajratmaydi, unda azot yoki oltingugurt birikmalari hosil boʻladi.Rux amfoter xossaga ega. U suyuqlantirilganda ishqorlar bilan reaksiyaga kiradi. Ishqorlarning kuchli eritmalarida asosan qizdirilganda eriydi.
1.3 Ruxning asosiy ruda konlari va birikmalari
Jahon bo‘yicha ruxning eng katta konlari Avstraliya, Eron, Boliviya va Qozog‘iston hududlarida aniqlangan. Rux ishlab chiqarish bo‘yicha hozirda Xitoy birinchi o‘rinni egallab kelmoqda. Jahon rux ishlab chiqarish ko‘rsatkichining taxminan 26% qismi Xitoy ulushiga to‘g‘ri keladi. Undan tashqari, Avstraliya, Peru va AQSH davlatlari ham bu borada yetakchilar sanalishadi (ularning umumiy ulushi 25% atrofida).
Rux ishlab chiqarish uchun xomashyo Qo‘rg‘oshinkon, Uchquloch va Xondiza konlari rudalari hisoblanadi. Quyida ushbu konlarning qisqacha tasnifini keltiramiz.