Конвенсийасынын 2-ъи маддясинин тятбигиня даир



Yüklə 0,84 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/16
tarix01.01.2017
ölçüsü0,84 Mb.
#4262
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16

Йашамаг щцгугу
Оду Корф
Инсан Щцгуглары щаггында Авропа
Конвенсийасынын 
2-ъи маддясинин тятбигиня даир
мялумат китабчасы

2
Мцндяриъат 
Эириш..........................................................................................................................................................3
2-ъи маддя ................................................................................................................................................5
Щяйатын характери, башланьыъы вя сону ......................................................................................................8
Аборт вя йашамаг щцгугу ....................................................................................................................9
Юлмяк щцгугу: интищар, интищара йардым вя евтаназийа .........................................................................17
Дювлят нцмайяндяляри тяряфиндян юлцмля нятиъяляня билян эцъ тятбиги ..................................................28
Йашамаг щцгугунун “ганунла” горунмасы .........................................................................................31
2-ъи маддянин мадди-щцгуги тялябляриня ямял едилмясинин гиймятляндирилмяси.....................................35
Щадисядян сонра арашдырма апарылмасынын зярурилийи: 2-ъи маддянин “просессуал аспекти”.......................46
Щябсханада юлцм щаллары.....................................................................................................................53
Шцбщяли гятлляр вя эизли сювдяляшмя барядя иддиалар .............................................................................56
“Йоха чыхма щаллары”..........................................................................................................................66
2-ъи маддя вя бейнялхалг силащлы мцнагишядя эцъ тятбиги .....................................................................71
Диэяр вязиййятлярдя щяйаты горумаг ющдялийи.........................................................................................77
Щяйата тящлцкя йарадан ятраф мцщит рискляри иля баьлы дювлятин ющдяликляри.............................................77
Фярдлярин диэяр шяхслярин зоракылыьындан мцдафияси...............................................................................86
Мящбусларын интищарынын гаршысынын алынмасы..........................................................................................96
Тибби сящлянкарлыьа гаршы мцдафия .......................................................................................................99
Екстрадисийа, юлкядян чыхарылма вя депортасийа ..................................................................................105
Юлцм ъязасы ..........................................................................................................................................112
2-ъи маддя вя 6 вя 13 сайлы Протоколлар: юлцм ъязасынын ляьви............................................................112
Юлцм ъязасы вя екстрадисийа ..............................................................................................................120

3
Инсан Щцгуглары щаггында
Авропа Конвенсийасынын 2-ъи
маддяси 
Йашамаг щцгугу 
1. Щяр кясин йашамаг щцгугу ганунла
горунур. Щеч кяс ганунла юлцм ъязасы ня-
зярдя  тутулмуш  ъинайят  тюрятмяйя  эюря
мящкямя тяряфиндян чыхарылмыш беля щюк-
мцн  иърасындан  башга,  щяйатындан  мящ-
рум едиля билмяз. 
2.  Щяйатдан  мящрум  етмя,  эцъ  тятби-
гиндя  мцтляг  зярурятин  нятиъяси  олдугда
бу маддянин позулмасы кими нязярдян ке-
чирилмир:
а) истянилян шяхсин щцгуга зидд зоракы-
лыгдан горунмасы цчцн;
б) гануни щябси щяйата кечирмяк вя йа
гануни  ясасларла  щябсдя  олан  шяхсин  гач-
масынын гаршысыны алмаг цчцн;
ъ) гануна мцвафиг олараг чеврилиш вя йа
гийамын йатырылмасы цчцн. 
Эириш 
Бу мялумат китабчасында Инсан Щцгуг-
лары  щаггында  Авропа  Конвенсийасынын
(ИЩАК вя йа “Конвенсийа”) 2-ъи маддяси
иля  тямин  олунан  йашамаг  щцгугундан  вя
Авропа  Инсан  Щцгуглары  Мящкямясинин
(“Мящкямя”)  бу  маддя  цзря  преседент
щцгугундан бящс олунур. Лакин Конвенси-
йа бцтювлцкдя эютцрцлмялидир, Конвенсийа-
дакы щцгуглар тяърид щалында ишлямир. Якси-
ня, мцяййян ясас анлайышлар вя йанашмалар
(мясялян, “ганун”, “гануни  мягсяд”,
“зярури”, “мцтянасиблик”, “суи-истифадяйя
йол  вермямяк”  вя  “ядалятли  баланс”  кими
анлайышлар  вя  йанашмалар)  Конвенсийанын
бцтцн мятниндян вя Конвенсийадакы мцх-
тялиф щцгуглардан гырмызы хятля кечир. Щям-
чинин  конкрет  маддяляр  арасында  спесифик
ялагяляр дя вардыр. Мясялян, йашамаг щц-
гугу иля баьлы 2-ъи маддянин 1-ъи бянди иля
юлцм ъязасына аид 6 вя 13 сайлы Протоколлар
арасында, щабеля 2-ъи маддянин 2-ъи бянди
иля Конвенсийанын “гануни мцщарибя акт-
лары нятиъясиндя юлцм щаллары”на аид 15-ъи
маддяси арасында беля ялагяляр мювъуд-
дур.  Бир  мясяляйя  аид  олан  ишляр  ялавя

4
олараг бир нечя мцхтялиф маддяйя аид олур
(мясялян, аборт вя йа интищарла баьлы ашаьы-
да  гейд  едилдийи  кими)  вя  беля  щалларда
Мящкямянин йанашмасыны йалныз онун бц-
тцн  мцвафиг  маддялярля  баьлы  гярарларына
истинад етмякля анламаг олар.
Бу  да  мцщцм  фактдыр  ки,  Конвенсийа
дювлятлярин  гаршысында  сярт  тялябляр  гой-
мур.  Бунун  явязиня  о,  мцяййян  мини-
мум  стандартлары  тясбит  едир  вя  ейни  за-
манда  щямин  стандартлара  неъя  ямял  ет-
мяк  мясялясиндя  дювлятляря  мцяййян
сярбяст сялащиййятляр, йяни “гиймятляндир-
мя сярбястлийи” верир. Бу сярбястлийин щц-
дудлары щцгугун характериндян, арашдырылан
мясялялярин  тябиятиндян,  ишдяки  марагла-
рын  мцщцмлцйцндян  вя  нязярдян  кечири-
лян  мясяля  цзря  Авропа  мигйасында  (вя
йа  даща  эениш  мигйасда)  консенсусун
олуб-олмамасындан асылыдыр. Беля консен-
сус дювлятин практикасындан (Авропа Шура-
сынын цзвц олан дювлятлярин ганунвериъилик
вя практикасынын мцгайисяли тядгиги васитя-
силя) вя йа диэяр мцгавилялярдя (мясялян,
Инсан  щцгуглары  вя  биотябабят  щаггында
Овйедо Конвенсийасында) тясбит олунмуш
стандартлардан,  йахуд  Авропа  Шурасынын
Назирляр  Комитясинин  вя  йа  Парламент
Ассамблейасынын, йахуд да Бирляшмиш Мил-
лятляр  Тяшкилаты  гурумларынын  гятнамяля-
риндян иряли эяля биляр. 
Буна эюря дя Авропа Инсан Щцгуглары
Мящкямясинин  (щабеля  лазыми  щалларда
Конвенсийанын 11 сайлы Протоколу иля ляьв
едилмиш Авропа Инсан Щцгуглары Комисси-
йасынын) 2-ъи маддя цзря преседент щцгу-
гуну  цмумиляшдиряркян  бу  ъцр  цмуми
мясяляляр,  щямчинин  Конвенсийадакы  ди-
эяр щцгуглар вя преседент щцгугунда якс
олунан, лакин Конвенсийанын ящатя етмя-
дийи мясяляляр (мясялян, диэяр Авропа вя
йа БМТ стандартлары) нязяря алынмалыдыр. 
Бу мялумат китабчасы хцсусян щаким-
ляря вя диэяр пешякар щцгугшцнаслара, мя-
сялян, прокурорлара вя вякилляря цнванлан-
мышдыр. Онларын Конвенсийаны вя Мящкя-
мянин  преседент  щцгугуну  билмяляри  зя-
руридир  (хцсусян  Авропа  Шурасынын  цзвц
олан  бир  чох  дювлятлярдя  олдуьу  кими,
Конвенсийа формал олараг онларын юлкяля-
ринин  щцгуг  системинин  тяркиб  щиссясидир-
ся). Щягигятян щцгуг сащясиндя Конвен-
сийа бир чох Авропа юлкяляринин ганунвери-
ъилийиндян  даща  цстцн  тутулур.  Буна  эюря
щцгугшцнасларын Конвенсийанын тяляблярини
ятрафлы билмяляри ваъибдир. Даща конкрет де-

5
сяк,  Конвенсийанын  цстцн  тутулмасындан
беля  бир  тяляб  иряли  эялир  ки,  бу  юлкялярин
мящкямяляри  Авропа  Инсан  Щцгуглары
Мящкямясинин Конвенсийайа вердийи шяр-
щя ямял етмялидирляр. Мящкямянин гярар-
лары садяъя мяслящят характери дашымыр вя
йа конкрет иш цзря тякъя ъавабдещ дювлятя
аид дейил. Яксиня, Авропа Шурасынын цзвц
олан,  бцтювлцкдя  бейнялхалг  щцгугун  вя
(вя йа) инсан щцгугларына даир бейнялхалг
щцгугун вя йа конкрет олараг Конвенси-
йанын дахили ганунвериъиликдян вя мящкя-
мя  практикасындан  цстцн  олдуьуну  бяйан
едян дювлятлярдя мящкямяляр Авропа Ин-
сан  Щцгуглары  Мящкямясинин  Конвенси-
йайа вердийи шярщляря юз мящкямя практи-
каларында  ямял  етмялидирляр.  Цмид  едирик
ки,  бу  мялумат  китабчасы  артыг  няшр  олун-
муш  диэяр  китабчаларла  бирликдя,  буну  ет-
мякдя онлара йардымчы олаъаг.
2-ъи маддя 
Конвенсийанын бяйан етдийи илк мадди
щцгуг 2-ъи маддядя нязярдя тутулан йаша-
маг  щцгугудур  (щямин  маддянин  мятни
йухарыда верилмишдир). 
Йашамаг  щцгугу  она  эюря  биринъи
эюстярилиб  ки,  о,  бцтцн  инсан  щцгуглары
арасында  ян  ясасыдыр:  йашамаг  щцгугун-
дан  ганунсуз  олараг  мящрум  едилмяйя
йол верилсяйди, галан бцтцн щцгуглар мя-
насыз  оларды.  Бу  щцгугун  фундаментал
характерини беля бир факт айдын эюстярир ки,
бу щцгугдан “эери чякилмяйя” йол верил-
мир:  щятта  “мцщарибя  вя  йа  миллятин  щя-
йатыны  тящдид  едян  фювгяладя  щаллар  за-
маны”  шяхс  бу  щцгугдан  мящрум  едиля
билмяз.  Щярчянд,  бир  гядяр  сонра  гейд
едяъяйимиз кими, “гануни мцщарибя акт-
лары  нятиъясиндя  юлцм  щаллары”  йашамаг
щцгугунун позунтусуну тяшкил етмир (15-
ъи  маддянин 2-ъи  бянди).  Мящкямянин
Бюйцк Палатасынын (БП) Макканн вя баш-
галары  Бирляшмиш  Краллыьа  гаршы  иш  цзря
гярарында дейилир ки: 
2-ъи  маддя  Конвенсийаны  фундаментал
маддяляриндян  бири  сайылыр, 15-ъи  маддя
цзря  мцмкцн  олан  эери  чякилмяляря  бу
маддя динъ дюврдя йол вермир. Конвенси-
йанын 3-ъц  маддяси  [ишэянъялярин  гада-
ьан олунмасы] иля бирликдя о, Авропа Шура-
сыны  йаратмыш  демократик  ъямиййятлярин
ясас дяйярляриндян бирини тясбит едир
.
1
Макканн вя башгалары Бирляшмиш
Краллыьа  гаршы,  БP-нин 5 сентйабр
1995-ъи  ил  тарихли  гярары,  б. 147; бу
гярарда  Сюринг  Бирляшмиш  Краллыьа
гаршы иш цзря гярара (7 ийул 1989-ъу ил
тарихли гярар, б. 88) истинад едилир.

6
Буна  эюря  дя  Мящкямя  билдириб  ки,
“онун  мцддяалары  мящдуд  шякилдя  шярщ
олунмалыдыр”.
2
2-ъи  маддянин 1-ъи  бяндинин  икинъи
ъцмляси  юлцм  ъязасына  аиддир,  бу  мясяля
Конвенсийанын 6 вя 13 сайлы Протоколларыны
имзаламыш  иштиракчы  дювлятлярин  яразисиндя
динъ дюврдя (Конвенсийанын 6 сайлы Прото-
колу) вя бцтцн щалларда (Конвенсийанын 13
сайлы Протоколу) юлцм ъязасыны ляьв едян 6
вя 13 сайлы Протоколлара истинад едилмякля
ашаьыда айрыъа мцзакиря олунаъаг.
Бу мясяля иля йанашы, 2-ъи маддядя ики
мцщцм елемент йер алыб ки, онлар бу мад-
дянин ики бяндиндя нязярдя тутулуб: йаша-
маг  щцгугунун  “ганунла”  горунмасыны
нязярдя тутан цмуми ющдялик (1-ъи бянд)
вя  мящдуд  сайда  мцстясна  щаллар  истисна
олмагла  щяйатдан  мящрум  едилмяйя  го-
йулан  гадаьа (2-ъи  бянд).  Бу  структур
Конвенсийанын 8-ъи вя 11-ъи маддяляринин
структуруна охшардыр. Мцвафиг сурятдя 8-ъи
вя 10-ъу маддяляря аид олан, инсан щцгуг-
ларына даир 1-ъи вя 2-ъи мялумат китабчала-
рында изащ едилдийи кими, Авропа Инсан Щц-
гуглары Комиссийасы вя Мящкямяси бу ст-
руктурдан  гайнагланан  бязи  мцщцм  кон-
сепсийа  вя  тестляр  мцяййян  едибляр.  Бу
консепсийа вя тестляр 2-ъи маддянин кон-
текстиндя  дя  юнямлидир.  Бахмайараг  ки,
бурада  фяргляр  вар,  онлар  йалныз  мцвафиг
щцгугу  эцъляндирян  вя  истисна  щаллары
мящдудлашдыран фярглярдир. 
Мясялян, 8-ъи вя 11-ъи маддялярдя ня-
зярдя  тутулур  ки,  онларын  тямин  етдийи  щц-
гуглар  “ганунла”  нязярдя  тутулмалыдыр, 2-
ъи маддяйя эюря ися, щцгугун юзц “ганун-
ла горунмалыдыр”. Бу, щцгугун чякисини да-
ща да артырыр: адятян дювлятлярдян Конвен-
сийаны юз щцгуг системляриня дахил етмяля-
ри тяляб олунмаса да,
3
сющбят йашамаг щц-
гугундан  эетдикдя,  онлар  ян  азы  мцхтялиф
вязиййятлярдя  бу  щцгугу 2-ъи  маддя  иля
баьлы Конвенсийа стандартларыны мащиййят-
ъя  якс  етдиря  билян  дяряъядя  вя  формада
горуйа билян ганунлары гябул етмялидирляр.
4
Бундан башга, бурада “ганун” анлайышы ди-
эяр маддялярдя (вя бцтювлцкдя Конвенси-
йада) олдуьу кими шярщ олунмалыдыр. Йяни
онун нормалары ялчатан вя айдын олмалы вя
шяхс  давранышынын  щцгуги  нятиъялярини  юн-
ъядян  эюря  билмялидир.
5
Мясялян,  о,  щц-
гуг-мцщафизя органлары тяряфиндян юлдцрц-
ъц эцъ тятбиги щаггында нормалары юзцндя
Макканнын иши цзря БP-нин гяра-
ры, б. 174.
3 Мясялян,  Ъеймс  вя  башгалары
Бирляшмиш  Краллыьа  гаршы, 21 феврал
1986-ъы ил тарихли гярар, б. 84; Мцгяд-
дяс мoнастырлар Йунаныстана гаршы, 9
декабр 1994-ъц ил тарихли гярар, б. 90.
4 Мцгайися цчцн Маканнын иши цз-
ря БP-нин гярарынын 151-155-ъи бянд-
ляриндя  дахили  ганунвериъилийин  мц-
закирясиня бах.
“Санди  Таймс”  вя “Oбсервер”
Бирляшмиш  Краллыьа  гаршы  (Н 1), 29
март 1979-ъу ил тарихли гярар, б. 49; бу
гярарда якс oлунмуш бу фикир сoнра-
дан бир чoх ишлярдя тякрар едилиб.

7
якс  етдирмялидир,  бу  мясяляни  бир  гядяр
сонра мцзакиря едяъяйик.
Икинъи бяндя эялдикдя, 2-ъи маддя йалныз
щямин маддянин (а)-(ъ) бяндляриндя нязяр-
дя тутулмуш мягсядлярдян бири цчцн “мцт-
ляг зярурят” олдугда йашамаг щцгугундан
истисналара йол верир. Бир даща гейд едяк ки,
садяъя  “гануни  мягсядляр”  наминя  “де-
мократик  ъямиййятдя  зярури”  олан  щалларда
истисналары  нязярдя  тутан  Конвенсийа  мад-
дяляриндян  фяргли  олараг,  бу  маддянин  йол
вердийи истисналар даща мящдуд чярчивялидир.
Макканнын ишиндя Мящкямя гейд етди ки:
Бу мянада 2-ъи маддянин 2-ъи бяндин-
дяки  “мцтляг  зярурят”  ифадясиндян  истифадя
ону эюстярир ки, дювлятин щярякятинин, Кон-
венсийанын 8-11-ъи маддяляринин 2-ъи бянд-
ляриня уйьун олараг, “демократик ъямиййят-
дя  зярури”  олуб-олмамасы  ади  щалларда  ол-
дуьуна  нисбятян  даща  ъидди  вя  щяртяряфли
йохланмалыдыр.  Хцсусян  эцъ  тятбиги 2-ъи
маддянин 2-ъи бяндинин (а), (б) вя (ъ) йа-
рымбяндляриндя садаланан мягсядляря наил
олмаг бахымындан мцтянасиб олмалыдыр.
6
Йекун  олараг  Мящкямя  бу  гянаятя
эялиб  ки, 2-ъи  маддя  дювлятлярин  цзяриня
беля  бир  “позитив  ющдялик”  гойур  ки,  бу
маддя позулмагла баш вермиш юлцм щалла-
рыны  арашдырсынлар.  Илк  дяфя  бу  просессуал
тяляб дювлят нцмайяндяляри тяряфиндян тю-
рядилян  гятллярля  баьлы  олан  Макканнын
ишиндя ашаьыдакы шякилдя бяйан едилди: 
Мящкямя дя Комиссийа кими бу гейд ет-
мякля кифайятлянир ки, яэяр дювлят орган-
лары  тяряфиндян  щяйатдан  мящрум  едил-
мяйя сябяб олмуш эцъ тятбигинин гану-
нилийиня  басылмасы  цзря  проседур  олма-
сайды,  дювлятин  адындан  щярякят  едян
шяхслярин щяр щансы шяхси ясассыз олараг
щяйатдан  мящрум  етмясиня  гойулан
цмуми-щцгуги  гадаьа  практикада  ся-
мярясиз  оларды.  Бу  маддядя  йер  алмыш
йашамаг  щцгугуну  горумаг  вязифяси,
Конвенсийанын 1-ъи маддяси цзря “Разы-
лыьа эялян Йцксяк Тяряфлярин йурисдикси-
йасы алтында олан щяр кяс цчцн Конвен-
сийанын Ы бюлмясиндя мцяййян олунмуш
щцгуг вя азадлыглары тямин етмясиндян”
ибарят цмуми вязифя иля бирэя нязярдян
кечирилмякля, эцъ тятбиги нятиъясиндя (о
ъцмлядян  дювлятин  адындан  щярякят
едян шяхсляр тяряфиндян) инсанларын щя-
лак олдуьу щалда бу вя йа диэяр форма-
да сямяряли рясми арашдырма апарылма-
сы зярурятини нязярдя тутур.
7
Макканнын иши цзря БP-нин гяра-
ры, б. 149.
Макканнын иши цзря БP-нин гяра-
ры, б. 161.

8
Щяйатын характери, башланьыъы
вя сону 
2-ъи маддя “щяр кясин” “йашамаг” щц-
гугуну горуйур. Бурада “йашамаг” ифадя-
си инсан щяйатыны билдирир: бу анлайыш ня щей-
ванларын йашамаг щцгугуну, ня дя “щцгу-
ги шяхслярин” мювъуд олма щцгугуну яща-
тя етмир. Щейванлар “шяхс” дейилляр вя бу-
на эюря дя “щяр кяс” (тоуте персонне) ан-
лайышына  дахил  дейилляр,  беляликля,  онларын
йашамаг щцгугу Конвенсийа иля цмумий-
йятля горунмур. “Щцгуги шяхсляр”, мяся-
лян, “ширкятляр” “шяхслярдир” вя Конвенси-
йа  мцяййян  мясялялярдя,  мясялян,  мцл-
киййят щцгугу,
8
мцлки щцгуг вя вязифяляр
мцяййян  едиляркян  ядалятли  мящкямя
арашдырмасы  щцгугу
9
кими  мясялялярдя
онларын щцгугларыны горуйа биляр. Конвен-
сийа щямчинин гязетлярин вя наширлярин ифа-
дя азадлыьы щцгугуну,
10
бирликлярин бирляш-
мяк азадлыьы щцгугуну
11
вя дини бирликля-
рин дин азадлыьы щцгугуну
12
горуйа биляр.
Лакин Конвенсийа онларын щеч биринин 2-ъи
маддядя  нязярдя  тутулан  мянада  “йаша-
маг” щцгугуну горумур.
Конвенсийа “щяйат” анлайышынын характе-
риня, йахуд онун ня вахт башланмасы (щансы
андан  башлайараг  Конвенсийанын 2-ъи  мад-
дяси иля горунмасы) вя ня вахт битмяси мяся-
лясиня айдынлыг эятирмир. Бу мясяля иля баьлы
Авропада (йахуд дцнйада) щцгуги вя йа ел-
ми консенсус олмадыьына эюря Комиссийа юз
мювъудлуьу  дюврцндя  бу  мясяля  иля  баьлы
дягиг стандартлар мцяййян етмяйя мейлли ол-
майыб вя щазырда Мящкямя дя буна мейлли
дейил.  Мящкямя  Во  Франсайа  гаршы  ишдя
гейд етди ки (бу ишля баьлы ашаьыда 13-ъц щаши-
йя гейдиндя даща ятрафлы мялумат верилир):
... Конвенсийанын шярщи тякамцля уьра-
са да вя о, “бу эцня олан шяраитдя шярщ
едилмяли олан ъанлы сяняд” олса да, йа-
шамаг щцгугунун ня заман башланма-
сы  мясялясини  Мящкямя  адятян  дювля-
тин  гиймятляндирмя  сярбястлийинин  щц-
дудлары  чярчивясиня  дцшян  мясяля  ще-
саб  едир. [...] Бу  гянаятин  сябябляри
ондан  ибарятдир  ки,  биринъиси,  бу  ъцр
мцдафия мясяляси бир чох иштиракчы дюв-
лятляр  вя  конкрет  олараг  Франса  тяря-
финдян щялл олунмайыб вя орада бу мя-
сяля  щяля  дя  мцзакиря  мювзусудур,
икинъиси щяйатын башланьыъ аны Авропа-
8 Мисал  цчцн  бах:  “Стрян”  йунан
нефтайырма завoдлары вя Стратис Анд-
реадис  Йунаныстана  гаршы, 9 декабр
1994-ъц  ил  тарихли  гярар.  Гейд  едяк
ки, 1 сайлы  Pрoтoкoлун 1-ъи  маддяси
“hяр  бир  физики  вя  йа  hцгуги  шяхся”
айдын шякилдя юз мцлкиййятиндян ма-
неясиз  истифадя  hцгугу  верир;  бу,
Кoнвенсийада  вя  oнун  Pрoтoкoлла-
рында  hцгуги  шяхслярин  кoнкрет  эюс-
тярилдийи йеэаня маддядир.
9 Мисал  цчцн  бах: “Стрян”  йунан
нефтайырма завoдлары вя Стратис Анд-
реадис Йунаныстана гаршы (яввялки hа-
шийя  гейдиня  бах); hямчинин  бах:
“Трактюрер Актиебoлаэ” Iсвечя гаршы,
7 ийул 1989-ъу ил тарихли гярар.
10 Мисал цчцн бах: “Санди Таймс”
вя “Oбсервер”  Бирляшмиш  Краллыьа
гаршы, 26 нoйабр 1991-ъи ил тарихли гя-
рар;  “Санди  Таймс”  Бирляшмиш  Крал-
лыьа гаршы (Н 2), 26 нoйабр 1991-ъи ил
тарихли  гярар;  “Эрoppера  Радиo  АЭ”
вя башгалары Iсвечряйя гаршы, 28 март
1990-ъы  ил  тарихли  гярар;  “Инфoрма-
тиoнсвереин Лентиа” Австрийайа гаршы,
24 нoйабр 1993-ъц ил тарихли гярар.
11 Мисал цчцн бах: “Вятян” (Халг
Демoкратик  Pартийасы)  Русийайа
гаршы, яризя Н 47978/99, яризянин гя-
буледилянлийиня даир 21 март 2002-ъи
ил тарихли гярар.

9
да елми вя щцгуги ъящятдян щяля мцяй-
йян едилмяйиб...
Йухарыдакылары  нязяря  алараг,  Мящкя-
мя  яминдир  ки,  гаршыйа  чыхан  суаллары  ъа-
вабландырмаг, йяни щяля доьулмайан уша-
ьын Конвенсийанын 2-ъи маддясинин мяг-
сядляри  бахымындан  “шяхс” (франсыз  мят-
ниндя  “персонне”)  олуб-олмадыьы  барядя
суала мцъярряд ъаваб вермяк ня арзуеди-
ляндир, ня дя мцмкцндцр.
13
Беляликля, ващид стандарт тятбиг етмяк-
дянся, Комиссийа вя Мящкямя йалныз ай-
ры-айры ишляр цзря щяйатын башланьыъына аид
мясяляляри гиймятляндирибляр вя бцтювлцк-
дя бу сащядяки мясялялярин тянзимлянмя-
синдя  дювлятляря  эениш  гиймятляндирмя
сярбястлийи верибляр, бу шяртля ки, дювлятляр
бу мясяляляря лазыми гайдада йанашсынлар,
хцсусян  мцщцм  ящямиййят  кясб  едян
мцхтялиф мараглары нязяря алсынлар вя щя-
мин  мараглар  арасында  балансы  диггятля
эюзлясинляр.  Буну  Конвенсийа  органлары-
нын  щамилялийин  мяъбури  дайандырылмасы
(“абортус провоъатус”, бундан сонра буна
гысаъа  “аборт”  дейяъяйик),  евтаназийа  вя
интищара  йардымла  баьлы  преседент  щцгу-
гундан эюрмяк олар. 
Аборт вя йашамаг щцгугу
Абортла  баьлы  ишлярдя  яризячиляр  тякъя
2-ъи маддяйя дейил, щям дя “шяхси вя аи-
ля щяйатыны” горуйан 8-ъи маддяйя, щабе-
ля  диэяр  мясялялярля  йанашы  шяхслярин
“мцлки  щцгуг  вя  вязифяляри”  мцяййян
едиляркян “мящкямяйя мцраъият” щцгу-
гуну горуйан 6-ъы маддяйя вя аборт щаг-
гында  информасийанын  йайылмасы  мясяля-
синдян сющбят эетдикдя, ифадя азадлыьы иля
баьлы 10-ъу  маддяйя  истинад  едибляр.  Бу
китабдакы мцзакирялярин диггят мяркязин-
дя 2-ъи маддя иля баьлы аргументляр олса
да, бир сыра диэяр аргументляри нязяря ал-
маг да юнямлидир, чцнки бунлар бир-бири иля
сых ялагядардыр, щям дя она эюря ки, бя-
зян Конвенсийа органлары диэяр маддяляр
цзря ишлярдя 2-ъи маддя иля ялагядар олан
шярщляр верибляр. Мясялян, илкин дюврляря
аид олан Брцээеман вя Шеутен Алманийа-
йа гаршы ишдя яризячи гадын иддиа етмишди
ки, “шяхси  щяйата”  щюрмяти  тямин  едян
Конвенсийанын 8-ъи  маддясиня  ясасян
аборт мясяляси барядя йалныз онун гярар
вермяк  щцгугу  вар.  Лакин  Комиссийа
гярара алды ки:
12 Pастoр (кешиш) Х вя Сайентoлoэи-
йа  килсяси  Iсвечя  гаршы,  яризя  Н
7805/77,  яризянин  гябуледилянлийиня
даир 5 май 1979-ъу ил тарихли гярар; бу
ишдяки  гярар  юнъя  бахылмыш  Х  килсяси
Бирляшмиш  Краллыьа  гаршы  иш  цзря
гярарла (яризя Н 3798/68, яризянин гя-
буледилянлийиня даир 17 декабр 1968-ъи
ил тарихли гярар) зиддиййят тяшкил едирди.
13 Вo Франсайа гаршы, 8 ийул 2004-
ъц ил тарихли гярар, б. 82 вя 85. Бу гя-
рарда  Мяhкямя “Iнсан  hцгуглары  вя
биoтябабят  hаггында” Oвйедo  Кoн-
венсийасына, oнун “Iнсанын  клoнлашды-
рылмасынын  гадаьан  oлунмасы  hаггын-
да”  Ялавя  Pрoтoкoлуна  вя  “Биoтибби
тядгигат hаггында” Ялавя Pрoтoкoлун
Лайиhясиня  (гярарын 35-39-ъу  бяндля-
ри), 1998-ъи илдя Аврopа Iттифагынын Ети-
ка, Елм вя Йени Технoлoэийалар цзря
Аврopа  Груpу  тяряфиндян  гябул  едил-
миш инсан рцшейминдян истифадя иля баь-
лы  тядгигатларын  етик  асpектляриня  даир
ряйя (б. 40) вя мцгайисяли hцгуга (б.
41) эениш шякилдя истинад етди вя йуха-
рыда ситат эятирилмиш pарчада (бах: гяра-
рын 82-ъи вя 85-ъи бяндляри) бу мясяля-
йя тoхунду. Мяhкямянин гейд етдийи
кими,  ады  чякилян  Oвйедo  Кoнвенси-
йасында  вя  oнун  Pрoтoкoлларында  “ин-
сан” анлайышынын тярифи верилмир (б. 84).

Yüklə 0,84 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin