Korxona arxitekturasi butun tashkilot bo'ylab (shu jumladan sheriklar va "kengaytirilgan korxona" deb nomlangan boshqa tashkilotlarni) tizimlarning (biznes va IT) o'ralgan tuzilishi va funksiyalarini belgilaydi va moslashtirilgan ramka modelini (framework), individual loyihalar darajasidagi arxitektura uchun standartlar va qo'llanmalarni taqdim etadi.
Korxona arxitekturasi tomonidan taqdim etilgan umumiy nuqtai nazar, tashkilot ehtiyojlarini qondirish nuqtai nazaridan yetarli bo'lgan va kerak bo'lganda o'zaro ta'sir o'tkazish va integratsiyaga qodir bo'lgan tizimlarni yagona loyihalash imkoniyatini yaratadi.
Korxona arxitekturasi konteksti
Korxona arxitekturasi bilan bog'liq barcha xilma-xil tushunchalarni ba'zi bir umumlashtirilgan konsepsiya doirasida bog'lashdan oldin, u ishlab chiqilgan kontekstni tushuntirish kerak [9].
Yaqin vaqtgacha yuqori darajadagi biznes qarashlari, tashkiliy tuzilma va ularni qo'llab-quvvatlashi kerak bo'lgan axborot tizimlari o'rtasida tafovut mavjud edi. Ushbu bo'shliqni bartaraf etish uchun ko'plab tashkilotlar tizimlar (shu jumladan avtomatlashtirilgan tizimlar va qo'l mehnati bilan bog'liq sohalar) biznesni qanday qo'llab-quvvatlash va ta'minlash bo'yicha yagona tasavvurni ta'minlash uchun mo'ljallangan korporativ arxitekturani ishlab chiqishga o'tdi (asosiy faoliyat) (1-rasm).
Korxona arxitekturasi. Asosiy ta'riflar
Korxona arxitekturasi nima ekanligi haqida turli xil ta'riflar mavjud. Mana The Open Group (http://www.opengroup.org) tomonidan berilgan ta'rif: "Korxona – texnologiya arxitekturasi korxonani tashkil etuvchi turli elementlarni va bu elementlarning o'zaro bog'liqligini tushunish usulidir".
Eng oddiy ta'rifda korxona arxitekturasi tashkilot o'z ishini odamlar, biznes jarayonlari, ma'lumotlar va texnologiya kabi resurslardan foydalangan holda qanday bajarishini tasvirlaydi.
Yana bir ta'rif: "... korxona arxitekturasi tushunchasi - bu samarali axborot texnologiyalari infratuzilmasini shakllantirish sharoitida tashkilotning asosiy biznes jarayonlarini optimal bajarish orqali uning missiyasini amalga oshirish rejasi".
Shunday qilib, korxona arxitekturasini yangi biznes strategiyalarini qabul qilingan boshqaruv tamoyillari bilan qo'llab-quvvatlanadigan axborot texnologiyalariga asoslangan va tashkilot miqyosidagi yechimlarga aylantirish jarayoni sifatida qarash mumkin.
AQSh Moliyaviy Nazorat Boshqarmasi talqiniga ko'ra, [21] “... korxona arxitekturasi tashkilotdagi mavjud biznes-jarayonlarning samaradorligi va samaradorligini oshirish uchun zarur vosita, shuningdek, ularni qo'llab-quvvatlovchi texnik tizimlarni ishlab chiqish va joriy etish".
Korxona arxitekturasini rivojlantirish
Korxona arxitekturasini loyihalash murakkab jarayondir, chunki konsepsiya butun tashkilot kontekstidagi axborot tizimlarini o'z ichiga oladi. Jarayonni soddalashtirish uchun korxona arxitekturasi odatda biznes va tizimlarni ular o'rtasidagi munosabatlarga ega bo'lgan komponentlar (yoki xizmatlar) to'plami sifatida ko'rib chiqish orqali tuziladi, shu bilan birga alohida komponentlarning ma'lum tafsilotlarini e'tiborsiz qoldiradi.
Darhaqiqat, korxona arxitekturasini rivojlantirish biznes va IT o'rtasidagi o'zaro munosabatlarning muhim muammolaridan birini hal qilishga imkon beradi, bu ingliz tilida "alignment" nomini oldi, bu rus tiliga "Biznes va IT imkoniyatlarini va ehtiyojlarni sinxronlashtirish" iborasi bilan eng aniq tarjima qilingan. (2-rasm, [19]).
Iqtisodiy muhitning tez o'zgarishi (mijozlarning talablari, yetkazib beruvchilarga qo'yiladigan talablar, ko'plab raqobatchilarning paydo bo'lishi, yangi sanoat va axborot texnologiyalari va standartlari) tufayli korxonalar doimiy ravishda o'z arxitekturasini o'zgartirish va takomillashtirishga majbur bo'lmoqda.
Korxonalar arxitekturasini o'zgartirishning ikkita asosiy yondashuvi mavjud - biznes jarayonlarini qayta tashkil etish (reinjiniring) va bilimlarni boshqarish. Umuman olganda, korxona arxitekturasi birinchi navbatda bilimlarni boshqarishdir, ya'ni tashkilot o'z faoliyatida AT dan qanday foydalanishi va foydalanishi kerakligi haqidagi ma'lumotlarni to'plash va tarqatish jarayoni. Ushbu arxitekturaga biznes arxitekturasi tushunchalarini kiritish biznes jarayonlarini optimallashtirish imkoniyatini beradi.
Korxona arxitekturasining predmet sohalari (domenlari)
Korxona arxitekturasi odatda axborot texnologiyalarining beshta asosiy mavzularini (domenlarini) o'z ichiga oladi, [9], 7-rasm:
- biznes arxitekturasi;
– IT arxitekturasi, shu jumladan:
– ma’lumotlar arxitekturasi;
– Ilovalar arxitekturasi (dasturiy ta’minot arxitekturasi);
– texnologik arxitektura (infratuzilma);
– IT muhitini boshqarish arxitekturasi.
