Korxonava tashkilotning ijtimoiy rivojlanishi boshqaruvning asosi sifatida

Korxona boshqaruv faoliyatida ijtimoiy usullarni takomillashtirish yo’nalishlari

Avval ko’rib chiqilgan menejment tamoyillari turli uslublarni qo’llash yo’li bilan amalga oshiriladi.

Boshqaruv uslubi - bu tashkilot qo’ygan maqsadlarga erishish uchun boshqarilayotgan ob’ektlarga ta’sir qilish usullari yig’indisi.
«Uslub» so’zi grekcha «methodos» so’zidan kelib chiqqan. Tarjimasi biror - bir maqsadga erishish usuli. Boshqaruv uslublari orqali boshqaruv faoliyatining asosiy mazmuni amalga oshiriladi.
Boshqaruv uslublarini xarakterlab, ularni yo’nalishi mazmuni va tashkiliy shaklini ochish kerak.
Boshqaruv uslublari yo’nalishi boshqaruv tizimiga qaratilgan.
Mazmuni - bu ta’sir qilish usullari o’ziga hosligi.
Tashkiliy shakli - aniq hosil bo’lgan vaziyatga ta’sir qilish. Bu to’ridan-to’g’ri (bevosita) yoki bilvosita ta’sir bo’lishi mumkin.
Boshqaruv amaliyotida turli uslublar va ularning qorish-masi (kombinatsiyasi)dan bir vaqtning o’zida foydalaniladi. Barcha boshqaruv uslublari tashkiliy tomondan bir-birini to’ldiradi, doimiy dinamik muvozanatda bo’lishadi.
Boshqaruv uslublari yo’nalishi doim bir xil - ular turli mehnat faoliyatini amalga oshiruvchi odamlarga yo’naltirilgan.
Shundan kelib chiqish kerakki, boshqaruvning ma’lum uslubida ham mazmun, ham yo’nalish, ham tashkiliy shakl ma’lum tarzda qorishtirilgan. Shuning uchun boshqaruvning quyidagi uslublarini ajratish mumkin:

• to’g’ridan-to’g’ri direktiv ko’rsatmalarga asoslangan tash-kiliy-ma’muriy;

  
  

• iqtisodiy;

  
  

• odamlarning ijtimoiy faolligini oshirish maqsadida qo’llanuvchi ijtimoiy va ijtimoiy - psixologik;

  
  

• ijtimoiy tizimni o’zini-o’zi nazorat qilishi sifatida o’z-o’zini boshqarish. Umumiy xolda boshqaruv ta’siri uslublarini ikki guruhga ajratish mumkin:

  
  

Boshqaruvningijtimoiyuslublaripersonalniboshqarishdamuhimrol’ o’ynaydi. Bu uslublar xodimlarning jamoadagi o’rni va mohiyatini, etakchilarni aniqlash, ularni qo’llab-quvvatlash, xodimlarni ishga qiziqtirishni korxona pirovard maqsadlari bilan bog’lash, mehnat nizolarining oldini olish, ular ro’y bergan taqdirda bu nizolarni hal etish imkonini beradi.
Ushbu uslublar quyidagi xususiyatlarga ega:
- 1.Ijtimoiy rejalashtirish — ijtimoiy me’yorlar (turmush darajasi, mehnatga haqto’lash, uy-joyga ehtiyoj, mehnat sharoiti va boshqalar)ni ishlab chiqish, ijtimoiy maqsad va mezonlarni belgilash imkonini beradi.
- 2.Tadqiqotlarning ijtimoiy uslublari personalni tanlash, baholash, joyjoyiga qo’yish va o’qitish uchun zarur ma’lumotlarni tayyorlashda, asoslangan qarorlar qabul qilishga xizmat qiladi.
3.Shaxsiy sifatlar — ijtimoiy shaxsning tarkibiy qismi bo’lib, xodimningmehnat jamoasida barqaror namoyon bo’ladigan xususiyatlarini ko’rsatadi.
4.Axloq — insonning jamiyatda ma’naviyatga, axloqiy me’yorlarga amalqilgan holda o’zini tutishidir.
- 5.Sherikchilik — har qanday ijtimoiy guruhlarning eng muhim xususiyati bo’lib, insonlarning o’zaro munosabatlarini belgilaydi.
6.Musobaqalashish — ijtimoiy munosabatlarning o’ziga xos ko’rinishi bo’lib, insonlarning muvaffaqiyatga erishishga, g’oliblikka, o’zini namoyon etishga intilishini ko’rsatadi.
7.Muloqot — insonlarning axborot ayirboshlash asosidagi o’zaromunosabatlaridir.

• Muzokaralar — turli maqsad va vazifalarga ega ikki va , undan ko’proq tarafning o’z manfaatlarini hal etish uchun muloqotga kirishishidir.

  
  

- Nizolar (konfliktlar) — bir-biriga manfaatlari zid kelgan tomonlarning to’qnashishi oqibatida ro’y beradi.
Qiziqtirish nazariyasida rag’batlantirish - inson o’zi uchun qimmatli hisoblagan hamma narsa muhim hisoblanadi. Insonlarda qimmatlilik tushunchasiturlicha, shuning uchun rag’batlantirishni baholash ham ularda bir-birlarinikidan farklanadi.
Boshqaruv samaradorligi asosan rahbar o’z vazifasini qanchalik muvaffakiyatli bajarish bilan bog’liq bo’ladi. Xozirgi davr menejeri mehnat va boshqaruvni tashkil etishning yangi ilmiy va texnikaviy echimlari, usullarini qo’llashi, ishlab chiqarish imkoniyatlarini Iqtisodiy ravishda kengaytirishi lozim. Menejer xam tashkilotchi, tarbiyachi, xam izlanuvchi, ma'muriyatchi sifatlariga ega bo’lishi kerak.
Menejerlar tomonidan qabul qilinadigan qarorlar murakkabligi va javobgarlik ortishi bajariladigan ishlar turli - tumanligi ulardan vaqtni unumli taqsimlanishi talab qiladi. O'z faoliyatini rejalashtirishni bilmaydigan, faqat joriy masalalar bilan shug’ullanuvchi menejerlar faqat boshqaruv jarayonida vujudga keluvchi u yoki bu vaziyat natijalarini taxlil qilishgagina ulgurub, kelajakda qilinishi lozim bo’lgan ishlarni xal etish uchun vaqt topolmay qoladilar.
Menejment tizimining iqtisodiy samaradorligi ishlab chiqarish iqtisodida hukm suruvchi, farqlanuvchi xususiyat va har xil jarayonlarning ustunligi bilan tavsiflanadi. Ushbu tizimlarni taraqqiy topishi va takomillashuvini maqsadga muvofiqligi, uning alohida elementlaridan boshlab, ishlab chiqarishning eng quyi bo’ysunish darajasidan to uning eng yuqori saviyasigacha ijobiy ta’sir ko’rsatadi.