Kurs ishi “Auditni tanlash”

Nazorat protseduralarini testlash bilan bog’liq tanlash risklar
Nazorat og’ishlari topilganidan keyin ular sifat jihatdan ham, miqdoriy jihatdan ham tahlil qilinishi zarur. Auditor quydagilarni aniqlashga urinishi lozim:
Ataylab yoki tasodifiy qilingan layoqatsizliklar bormi;
Tasodifiy bo’lganmi yoki muntazammi;
Schetlar qoldiqlariga bevosita dollor samarasini berganmi;
Dollorning moddiy summalarida xatoliklar yuz berishi va aniqlanmay qolishi holatlari bolganmi?
Agar nazoratning layoqatsizligi ataylabdan qilingan sifatida belgilanib firibgarlikni ko’rsatishi mumkinligidan auditor anchagina manfatdor. Agar layoqatsizlik muntazam bo’lsa, auditor muommoni ajratib qo’yish va mustaqil testlashtirishni qisqartirishda ehtiyot bo’lishi lozim. Masalan, agar hamma omadsizliklar narx belgilashdagi xatoliklarga va ularning hammasi savdo bo’yicha bittasi bilan bog’liq bo’lsa, auditor savdolar bo’yicha o’sha, bitta assatsiyalashgan bilan bog’liq hamma operatsiyalarni ko’rib chiqish uchun nazorat testlashtirilishini kengaytrishi mumkin. Biroq auditor, qoidaga ko’ra boshqa sohalardagi mustaqil testlashtirishni kamaytirishi kerak emas chunki aniqlangan xatolar savdo bo’yicha bitta assotsiyalanganga ajratilgan o’xshaydi. Tanlovning dalillari tanlovda aniqlanmagan boshqa ajratib qo’yilgan layoqatsizliklar ham borligini ma’lum qilishi mumkin.
Ko’pgina nazoratdagi layoqatsizlik bevosita buxgalteriya yozuvlaridagi xatoliklarga olib kelmaydi. Sotivchi schetiga to’lash uchun zarur ma’qullashning yo’qligi masalan, albatta, schet – fakturalar to’lanmasligi kerakligini bildirmaydi shu bilan birga, bu tegishli schet – faktura bo’lishi ham yoki soxta schet – faktura bo’lishi ehtimoli ham mavjud. Mustaqil protseduralarga boshqaruv vositalaridagi testing aloqasi
Ichki nazorat haqidagi xisobot asosida boshqaruv vositalariga testlardan rejalashtirilayotgan mustaqil protseduralarning harakteri, muddati yoki kengaytrilishini o’zgartrilishi kerakli yo’qlamani aniqlash uchun ham foydalaniladi. Masalan, agar nazorat testlari mijoz yuklash schetlari berilguncha va savdo ro’yxatdan o’tkazilkuniga qadar berilganiga ishonib ehtiyotkor bo’lmasa, auditor kesib tashlangan savdoni testlashtirishni kengaytirishni talab qilishi yoki balans to’zilgan sanadan oldinroq ro’yxatdan o’tkazilgan sotish (savdo) ga e’tiborini qaratish lozim bo’ladi. Agar kreditni ma’qullash to’g’ri ishlamasa auditor shubhali qarzlar bo’yicha oqilona rezervlar bor-yo’qligini aniqlash uchun ko’proq vaqt sarflashi kerak bo’ladi. Navbatdagi kollektsiyalar va eski yig’ib olinmagan qoldiqlar bo’yicha navbatdagi faoliyatni testlashtirish zarur bo’lishi mumkun. Umuman agar boshqaruv vositasi samarali ishlamasa auditor ehtimol analitik protseduralarga kamroq suyanish va nazoratning layoqatsizlikni aniqlash bilan bog’liq schetlr uchun tafsilotlar (detallar) testlariga ko’proq suyanish haqida qaror qabul qiladi. Tashqi audit bilan birga ko’pchilik korxonalarda ichki audit yo’lga qo’yilgan bo’lib, ular ishlab chiqarish xarajatlarining darajasi, rentabellik, tejamkorlik, maqbul rejimga rioya qilish va ko’rsatiladigan xizmatlarning yuqori sifatliligi ustidan nazorat qiladilar.