Kurs ishi pulning mohiyati va asosiy vazifalari reja kirish pul
Elektron pullar. Banklarning rivojlanishi
, o‘zaro to‘lovlar va hisob –
kitoblar hajmining ortishi, shuningdek, texnika va texnologiyaning
takomillashuvi natijasida XX asrning ikkinchi yarmidan elektron pullar
vujudga keldi. Elektron pullarning to‘lov instrumenti bo‘lib –
plastik kartalar
hisoblanadi.
Plastik karta
–
bu pullarni naqdsiz ko‘rinishda ko‘chirish yoki naqd pul
ko‘rinishda olish imkoniyatini beradigan, ba
nklar va boshqa kredit
muassasalari tomonidan chiqarilgan nomli to‘lov hujjat hisoblanadi.
Plastik kartalar bank tizimi va undan foydalanuvchilar uchun qulaylik
jihatlari juda ko‘p. Xususan:
–
kishi 1, 2, 3 mln so‘mni
hamyonida olib yurolmaydi, lekin plastik kartada
bunday muammo mavjud emas;
25
–
hamyoningizdagi pulni yo‘qotsangiz yoki unutib biror joyda qoldirsangiz
ularni begona shaxs foydalanishi mumkin, lekin plastik kartalardan begona
shaxslarni foydalanish imkoniyati juda chegaralangan. Chunki ularning
maxsus paroli mavjud, shu bilan birga
, plastik kartani yo‘qotgan shaxs
zudlik bilan bankka xabar bersa uning hisobraqamlari bo‘yicha to‘lovlarni
to‘xtatib qo‘yish mumkin;
–
banklar naqd pullarni tashish, saqlash, ularning hisobini yuritish va
mijozlarga berish
kabi qo‘shimcha mehnat va sarf xarajatdan forig‘ bo‘ladi;
–
banklar depozit siyosatidan kelib chiqib foydalanuvchi plastik kartadagi
vaqtinchalik foydalanmay turgan qoldiq summalariga qo‘shimcha foiz
to‘lashi mumkin.
O‘zbekistonda plastik kartochkalarni joriy qilish bo‘yicha O‘zbekiston
Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasining qator qarorlari qabul
qilindi. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2004 yil
24 sentyabrdagi “Plastik kartochkalar asosida hisob –
kitob qilish tizimini
yanada rivojlantirish chora
–
tadbirlari to‘g‘risida” 445 –
sonli Qarori,
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 3 avgustdagi “Plastik
kartochkalar asosida naqd pulsiz hisob
–
kitob tizimini yanada
rivojlantirishga oid qo‘shimcha chora –
tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ –
433
–
sonli va 2010 yil 19 apreldagi “Bank plastik kartochkalaridan foydalangan
holda hisob
–
kitob tizimini rivojlantirishni rag‘batlantirish bo‘yicha
qo‘shimcha chora –
tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ –
1325
–
sonli Qarorlari
shular jumlasidandir.
Hozirgi kunda barcha tijorat banklari o‘z plastik kartochkalariga ega bo‘lib,
ularning soni yildan
–
yilga ortib bormoqda.
O‘zbekiston tijorat banklari tomonidan
joriy etilgan plastik kartalar bilan
hisob
–
kitoblar samaradorligini yanada oshirish maqsadida:
–
savdo nuqtalarida plastik kartalar bilan hisob
–
kitoblarni amalga oshirish
uchun terminallarni ko‘paytirish;
–
ish haqi va unga tenglashtirilgan mablag‘larni plastik kartalarga o‘tkazish
jarayonini yanada takomillashirish;
–
barcha bank bo‘limlari boshqa banklarning plastik kartochkalari bo‘yicha
ham naqd pullarni yechishlishini ta’minlash kabi ishlarni yo‘lga qo‘yish
lozim.
Yuqorida qayd etilgan holatlar bo
‘yicha Markaziy
bank va tijorat banklari,
tegishli muassasalar, shuningdek, savdo nuqtalaritomonidan amlaga
26
oshirilayotgan ishlar plastik kartalarni yanada kengroq va samarali
ishlashiga imkoniyat yaratadi.