Kursun məqsədi

İK diaqramlarının emalı. İK məlumatlarının emalı zamanı həll edilən əsas məsələ layların xüsusi müqavimətinin təyinindən ibarət olur.
İK diaqramlarının emalı ardıcıllığı aşağıdakı sxemlər üzrə aparılır:

1. 
   ^{keç keç1  FXM1  FXM2 FXM}
   
2. 
   ^{keç  FXM  FXM1  FXM2  FXM}
   

Birinci sxemə müvafiq olaraq İK diaqramlarının emalı aşağıdakı qayda üzrə yerinə yetirilir:

1. 
   İK əyrisi üzərində seçilmiş layın sərhədləri və qalınlığı müəyyən edildikdən sonra layların xarakterik qiymətləri: ^max yaxud ^min təyin edilir.
   
2. 
   _keç=B_q_q+B_kz_kz+B_lay_lay düsturuna müvafiq olaraq quyunun təsirinə görə düzəliş verilir. Burada B_q, B_kz, B_lay – quyu, keçirmə zonası və lay üçün zondların tipinə uyğun həndəsi amillərdir. Düzəlişin aparılması üçün quyunun ümumi siqnala əlavəsini, yəni xətanı
   

_q=B_q_məh=B_q(1000/_məh) düsturu ilə hesablamaq lazımdır. Bu düzəliş _keç-dən _q-nu çıxmaqla sona çatdırılır. Yəni: _keç1=_keç-_quyu. Quyunun həndəsi amili zondun növündən asılı olaraq B_q=f(d_q,) asılılığından təyin edilir. Burada =(d_q - d_zond)/d_zond

YAN KAROTAJ ZONDLAMASI (YKZ)

YKZ üsulunun mahiyyəti quyu kəsilişinin məhsuldar qat çöküntüləri qarşısında eyni tipli, müxtəlif uzunluqlu zondlarla ölçü işlərinin aparılmasına əsaslanır. Ölçü işlərinin nəticəsinə görə layın həqiqi xüsusi müqaviməti və layda baş verən dəyişikliklər müəyyənləşdirilir. Layda baş verən dəyişikliklər dedikdə keçirmə zonasının yaranması və bu zonanın xüsusi müqavimətinin (ρ_kz) eləcə də keçirmə zonasının diametrinin (D) təyini nəzərdə tutulur. YKZ işləri adətən müxtəlif uzunluqlu 5 qradiyent zondları ilə yerinə yetirilir (A2M0.5N (N0.5M2A), A0.45M0.1N. A1M0.5N. A4M0.5N, A8M0.5N. Təcrübədə adətən ölçüləri 1-30 quyu diametrinə bərabər olan qradiyent zondlardan istifadə edilir. Ən kiçik ölçülü qradiyent zondun uzunluğu quyu diametrinə yaxın, ən böyük qradiyent zondun uzunluğu isə təxminən 8 m olur. Azərbaycanda məhsuldar qat çöküntülərinin tədqiqi üçün AO=0,45; 1,05; 2,25; 4,25 və 8,25 m uzunluqlu qradiyent zondlardan istifadə olunur. Layların sərhədlərinin daha inamlı təyini üçün daban qradiyent zondları cərgəsinə bir tavan qradiyent zondu və yaxud əksinə əlavə edilir.

YKZ diaqramlarının emalı aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir:

• 
  İnterpretasiya üçün yararlı layların seçilməsi və onların sərhədlərinin təyini;
  
• 
  Seçilmiş laylar qarşısında fərz olunan xüsusi müqavimətin xarakter qiymətlərinin təyini;
  
  • 
    Fərz olunan xüsusi müqavimətin zondun uzunluğundan [ρ_fxm =f (AO)] asılılıq əyrisinin qurulması;
    

• 
  Qurulmuş əyrilərin nəzəri əyrilərlə müqayisəsi əsasında layların xüsusi müqavimətlərinin təyini və keçirmə zonasının müəyyənləşdirilməsi
  




Aşağıdakı ifadə ilə layın həqiqi xüsusi müqaviməti təyin edilir:
 
e m
^ - YKZ paletkasından təyin edilmiş modal qiymətdir; ^m - quyuda olan gil məhlulunun xüsusi müqavimətidir.