Kursun məqsədi

E_ə.e.-elektronun atomla əlaqə enerjisi; E_k –elektronun kinetik enerjisi. E_ə.e nə qədər böyük olarsa, fotoeffektin yaranması bir o qədər real olur. Bu o zaman mümkün olur ki, -kvantın enerjisi elektronun əlaqə enerjisindən böyük olsun. Qeyd etmək lazımdır ki, fotoefekt bütün elektron təbəqəsində baş verə bilər, ancaq K təbəqəsində bu baş vermir və bu zaman E_ə.e.L < E_ə.e.K.

şərti ödəlinir. Əgər,

E_ 


E_ə.e.K olduqda fotoeffekt K təbəqəsində də baş verir. Fotoeffekt

hadisəsi -kvantın enerjisinin azalması ilə əlaqədar olaraq kəskin azalır.
Kompton effekti. Bu zaman -kvant atomun kənar təbəqəsindəki elektronla toqquşaraq onu orbitindən çıxarır, özü isə enerjisinin bir hissəsini itirərək hərəkət istiqamətini dəyişir. Bu toqquşmanı kütlələri m_e və m_ olan iki kürənin toqquşması kimi təsəvür etmək olar:

m _e və
m  ^E


_c2
(1.16)

erjilər
burada -kvantın enerjisi həm -kvantın səpələnməsi ( ^E ) və elektron çıxarma en inin

(E_e) cəminə bərabər olur. Kompton effekti -kvantın enerjisi

0.05 E_
15

MeV olan

aralıq qiymətlərində baş verir. Səpələnən -kvant enerjisi səpələnmə bucağındanda asılı olur və aşağıdakı düsturla hesablanır:


E^/  ^E
1 ^E (1cos )

0
m c²


(1.17)

Elektron-pozitron buxarı. Bu proses o vaxt baş verir ki, -kvantın enerjisi elektronun və
pozitronun birlikdə ətalətdə saxlayan enerjilərinin cəmindən böyük olsun ( ^2m0c2 ^1.02 MeV). Bu zaman -kvant atomla toqquşduqda ondan bir pozitron (e⁺) vurub çıxardır, atomun kütləsi azaldığından elektron təbəqələrinin birində yerləşən elektronun ətrafında saxlamağa qadir olmur və nəticədə elektron çıxır. Bu iki hissəciyin şüalanması elektron-pozitron buxarı adlanır.