Kütləvi informasiya vasitələri haqqında Qanun Kütləvi informasiya vasitələri
Yüklə 436,83 Kb.
|
|
VII fəsil. Jurnalistin statusu və akkreditəsi Maddə 46. Jurnalistin hüquqları Jurnalistin aşağıdakı hüquqları vardır:
hazırlamaq, istehsal etmək və yaymaq; 2) öz peşə vəzifəsini yerinə yetirməsi ilə əlaqədar dövlət orqanlarına, bələdiyyələrə, idarə, müəssisə və təşkilatlara, ictimai birliklərə, siyasi partiyalara, vəzifəli şəxslərə müraciət etmək və ya sorğu vermək; 3) qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, hər hansı faktı hər vasitə ilə, o cümlədən audiovizual vasitələrdən və kino-foto çəkilişindən istifadə etməklə qeydə almaq; 4) əqidəsinə zidd olan məlumat və materialları hazırlamaqdan və öz imzası ilə dərc etdirməkdən imtina etmək; 5) redaktə zamanı, onun fikrincə, məzmunu təhrif olunmuş məlumat və materiallardan öz imzasını çıxarmaq; 6) baş redaktorun (redaktorun) və ya redaksiyanın verdiyi tapşırıq qanunun pozulması ilə əlaqədar olduqda belə tapşırıqdan imtina etmək; 7) hazırladığı materialı öz imzası, təxəllüsü ilə, yaxud imzasız dərc etdirmək; 8) jurnalist vəsiqəsini təqdim etməklə qəza, təbii fəlakət zonalarında, fövqəladə vəziyyət elan olunmuş yerlərdə, mitinqlərdə və nümayişlərdə olmaq; 9) öz imzası ilə dərc etdirdiyi materiallarda şəxsi fikir söyləmək və qiymət vermək;
10) qanunla qorunan sirlər istisna olmaqla, sənəd və materiallarla tanış olmaq, onların surətini çıxarmaq.
həmçinin Azərbaycan Respublikasının kütləvi informasiya vasitələri haqqında qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilmiş digər hüquqlardan da istifadə edə bilər.
vardır:
kütləvi informasiya vasitəsi redaksiyasının nizamnaməsinə riayət etmək, onun fəaliyyət proqramını həyata keçirmək; 2) ona verilən informasiyanın doğru-dürüstlüyünü yoxlamaq; 3) informasiya ilk dəfə elan edilirsə, onu vermiş şəxslərin kimliyini göstərib-göstərməmək barədə onların xahişlərini yerinə yetirmək; 4) hazırladığı xəbər və materialların yayılması ilə əlaqədar irəli sürülə biləcək iradlar və qanunla nəzərdə tutulmuş digər tələblər barədə baş redaktora (redaktora) məlumat vermək; 5) öz imzası, imzasız və ya təxəllüslə doğru-dürüstlüyü təsdiq olunmamış, yaxud böhtan və təhqir xarakterli informasiya və materialları yaymamaq; 6) dərc etdirdiyi (efirə verdiyi) mətnlərdə peşə etikasına riayət etmək, dövlətin, vətəndaşların və təşkilatların şərəf və ləyaqətinə, qanuni mənafelərinə hörmətlə yanaşmaq; 7) peşə fəaliyyətini həyata keçirərkən təşkilatlarda, müəssisələrdə və rəsmi tədbirlərdə tələb olunduqda, redaksiya vəsiqəsini və ya şəxsiyyətini və jurnalist səlahiyyətini təsdiq edən digər sənədi göstərmək; 8) vətəndaşlardan, vəzifəli şəxslərdən, idarə, müəssisə və təşkilatların, ictimai birliklərin nümayəndələrindən, siyasi xadimlərdən məlumat alarkən audiovideo vasitələrdən və kino-foto çəkilişindən istifadə etmək barədə onların razılığını almaq; 9) vətəndaşın şəxsi həyatı haqqında məlumat yaymaq barədə onun özündən və ya qanuni nümayəndəsindən icazə almaq (ictimai maraqları müdafiə etmək üçün lazım olan hallardan başqa); 10) informasiyanın, yaxud onun mənbəyinin məxfiliyini gözləmək; 11) öz məlumatlarında konkret iş üzrə məhkəmə baxışının nəticələrini qabaqcadan müəyyən etməmək, yaxud qətnamə və ya hökm qanuni qüvvəyə minənədək məhkəməyə başqa tərzdə təzyiq göstərməmək;
həmçinin Azərbaycan Respublikasının kütləvi informasiya vasitələri haqqında qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilmiş digər vəzifələr də daşıyır.
kino və foto çəkilişindən istifadə etməyə və ya hazırlanmış məlumat və materialları yaymağa yalnız aşağıdakı hallarda yol verilir: 1) şəxsin və vətəndaşın bu barədə yazılı razılığı varsa, habelə kənar şəxsin Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə müəyyən edilmiş hüquq və azadlıqlarının qorunması üçün zəruri tədbirlər görülmüşdürsə; 2) məhkəmənin qərarı ilə nümayiş etdirilirsə.
gizli audio-video yazılardan, kino-foto çəkilişindən istifadə olunması və onun yayılması Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun şəkildə məsuliyyətə səbəb olur. Maddə 49. Jurnalist statusu Jurnalistin bu Qanunla müəyyən edilmiş statusu aşağıdakılara şamil edilir:
məlumat toplamaq, hazırlamaq, redaktə və istehsal etməklə məşğul olan ştatlı müxbirlərinə; 2) kütləvi informasiya vasitəsinin məlumat toplanması, hazırlanması və redaktəsi ilə bağlı tapşırıqlarını müntəzəm yerinə yetirən ştatdankənar müxbirlərinə. Maddə 50. Jurnalistin akkreditəsi (qeydə alınması) Kütləvi informasiya vasitələri dövlət orqanlarının, idarə, müəssisə və təşkilatların, ictimai birliklərin razılığı ilə və müəyyən etdikləri akkreditə qaydalarına əməl etməklə onların nəzdində öz jurnalistlərini akkreditə etdirə bilərlər. Həmin orqanlar akkreditə olunmuş jurnalistə, qapalı tədbirlər istisna olmaqla, iclas, müşavirə və başqa tədbirlər barədə qabaqcadan məlumat verir, onun stenoqramlarla, protokollarla və başqa sənədlərlə tanış olması üçün şərait yaradırlar. Jurnalist və ya redaksiya tərəfindən akkreditə qaydaları pozulmuşdursa, yaxud akkreditə etmiş təşkilatın şərəf və ləyaqətini ləkələyən, yaxud təhrif olunmuş və ya həqiqətə uyğun olmayan məlumatlar yayılmışdırsa və bu məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi ilə təsdiq olunmuşdursa həmin təşkilat jurnalisti akkreditədən məhrum edə bilər. Kütləvi informasiya vasitələri redaksiyalarının xüsusi müxbirlərinin akkreditəsi də bu maddənin tələblərinə müvafiq olaraq həyata keçirilir. Fövqəladə vəziyyətin tətbiq edildiyi ərazidə jurnalistlərin akkreditə olunmasının xüsusi qaydası və onların iş rejimi fövqəladə vəziyyət rejiminin tətbiq edildiyi ərazinin komendantı tərəfindən müəyyənləşdirilir. VIII fəsil. Kütləvi informasiya sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq
informasiya sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı dövlətlərarası müqavilələr əsasında həyata keçirilir. Azərbaycan Respublikasının kütləvi informasiya vasitələri, peşəkar jurnalist təşkilatları əcnəbilər və xarici təşkilatlarla beynəlxalq əməkdaşlıqda iştirak edə və bu məqsədlə sazişlər bağlaya bilərlər. Maddə 52. Xarici mənbələrdən alınan informasiyanın yayılması Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının xarici mənbələrdən, o cümlədən kütləvi informasiya vasitələrindən birbaşa məlumat əldə etmək hüququ var. Bilavasitə televiziya proqramlarının qəbul olunmasının məhdudlaşdırılmasına Azərbaycan Respublikasının bağladığı dövlətlərarası müqavilələrdə nəzərdə tutulmuş hallarda yol verilir. Təsisçisi və ya redaksiyanın daimi yeri Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda olan xarici dövri mətbu nəşrin yayılma qaydası Azərbaycan Respublikasının bağladığı dövlətlərarası müqavilədə müəyyən edilməmişdirsə, onun yayılması üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanının razılığı tələb olunur.
nümayəndələrinin Azərbaycan Respublikasının ərazisində fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasında akkreditə olunmuş xarici müxbirlərin və xarici kütləvi informasiya vasitələrinin digər nümayəndələrinin hüquqi statusu və peşə fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi və müvafiq dövlətlərarası müqavilələrlə tənzim edilir. Azərbaycan Respublikasında xarici kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndəlikləri, dövlətlərarası müqavilələrdə ayrı qayda müəyyənləşdirilməmişdirsə, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının razılığı ilə açılır. Xarici müxbirlərin Azərbaycan Respublikasında akkreditəsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən bu Qanunun 50-ci maddəsinə müvafiq olaraq həyata keçirilir. Azərbaycan Respublikasında akkreditə olunmuş xarici müxbirlərə jurnalistin bu Qanunla müəyyən edilmiş statusu şamil edilir. Azərbaycan Respublikasında müəyyən edilmiş qaydada akkreditə olunmamış əcnəbi müxbirlər xarici hüquqi şəxslərin nümayəndəliklərinə şamil edilən hüquqlardan istifadə edir və vəzifələr daşıyırlar. Azərbaycan Respublikası kütləvi informasiya vasitələrinin müxbirlərinin peşə fəaliyyətini həyata keçirmək üçün öz ərazisində xüsusi məhdudiyyətlər qoymuş dövlətin kütləvi informasiya vasitəsi müxbirlərinə münasibətdə cavab olaraq eyni məhdudiyyətlər qoyula bilər.
iqtisadi əsasları Maddə 54. Kütləvi informasiya vasitələrinin maliyyələşdirmə mənbələri
satışdan əldə olunan gəlirlər; sponsorun ayırdığı vəsaitlər; ayrı-ayrı vətəndaşların və hüquqi şəxslərin ianələri; reklamdan əldə olunan gəlirlər; kütləvi informasiya vasitələri redaksiyalarının sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə etdikləri gəlirlər; qanunla
qadağan olunmayan digər vəsaitlər hesabına maliyyələşdirilə bilər. Maddə 55. Vergi güzəştləri Kütləvi informasiya vasitələri Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada əlavə dəyər vergisindən azaddırlar. Əvvəlki ildə zərərlə işləmiş kütləvi informasiya vasitələri üçün sonrakı beş il ərzində zərərin ödənilməsinə yönəldilmiş mənfəət hissəsi Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada vergi ödənişindən azad edilir. Kütləvi informasiya vasitələrinin kütləvi informasiya vasitələri məhsulunun yayılmasından əldə etdiyi mənfəətin əsas profili üzrə kapital qoyuluşlarının maliyyələşdirilməsinə yönəldilən hissəsi Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada vergidən azaddır. Maddə 56. Gömrük güzəştləri Kütləvi informasiya vasitələri, kütləvi informasiya vasitələri məhsullarının ixracına, habelə fəaliyyətlərinin təşkili üçün idxal etdikləri avadanlıq, zəruri xammal və digər vasitələrə görə gömrük rüsumundan azaddır. Maddə 57. Güzəştlərin şamil edilmədiyi kütləvi informasiya vasitələri Bu Qanunla müəyyən edilmiş güzəştlər reklam üzrə ixtisaslaşmış və digər kommersiya məqsədli kütləvi informasiya vasitələrinə, eləcə də təbii inhisarçılara şamil edilmir.
Qanunun pozulmasına görə məsuliyyət Maddə 58. Məsuliyyətin şamil edildiyi subyektlər Bu Qanunun tələblərinin pozulmasına görə: təsisçilər; redaksiyalar (məsul redaktorlar); naşirlər; yayıcılar; dövlət orqanları; bələdiyyələr; idarə, müəssisə və təşkilatlar; ictimai birliklər; siyasi partiyalar; vəzifəli şəxslər; jurnalistlər; müəlliflər; informasiya mənbəyinin sahibləri qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.
informasiya vasitəsinin məlumatın dərc olunmasına (efirə buraxılmasına) məsul redaktoru istintaqda və ya məhkəmə icraatında olan işlə əlaqədar, qanunla müəyyən edilmiş hallardan başqa, informasiya mənbəyini açıqlamağa məcbur edilə bilməz. Bu halda müəllifi açıqlanmayan təsvirə, məqaləyə, şəklə və ya karikaturaya görə məsuliyyət buraxılışa məsul redaktorun üzərinə düşür.
jurnalist hüquqlarının pozulmasına görə məsuliyyət Kütləvi informasiya vasitələrinin təsisçilərinin, naşirlərinin, redaksiyalarının (məsul redaktorlarının), yayıcılarının və jurnalistlərin qanuni fəaliyyətinə vətəndaşlar, dövlət orqanları, bələdiyyələr, idarə, müəssisə və təşkilatlar, siyasi partiyalar, habelə ictimai birliklər və ya vəzifəli şəxslər tərəfindən hər hansı müdaxilə, o cümlədən:
peşə müstəqilliyini pozmaq; kütləvi informasiya vasitəsinin istehsalını və yayımını qeyri-qanuni dayandırmaq, yaxud ona xitam vermək; tirajı və ya onun bir hissəsini qeyri-qanuni müsadirə etmək, yaxud məhv etmək; jurnalisti informasiyanı yaymağa və informasiyadan informasiyanı çap etdirməkdən (efirə verməkdən) imtinaya məcbur etmək; jurnalistə informasiya verilməsi üzərinə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə qorunan məlumatlar istisna olmaqla, məhdudiyyətlər qoymaq və ya informasiya verməkdən imtina etmək; jurnalist sorğusuna Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilmiş müddətdə cavab verməmək; habelə jurnalistin bu Qanunla müəyyənləşdirilmiş digər hüquqlarını pozmaq Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq surətdə mülki, inzibati, cinayət və digər məsuliyyətə səbəb ola bilər.
jurnalist hüquqlarından sui-istifadəyə görə məsuliyyət
informasiya vasitəsinin redaksiyası (məsul redaktoru) və jurnalistlər (müəlliflər):
məlumatları açıqladıqda; 2) baş redaktor (redaktor) mətbu nəşrdə çap olunan materialların bu Qanunun tələblərinə uyğun hazırlanmasına nəzarət etmədikdə; 3) bu Qanunda göstərilmiş hallardan başqa informasiyanı onun mənbəyini göstərmədən yaydıqda; 4) vətəndaşların şəxsi həyatına qəsd etdikdə;
5) pornoqrafik materialları dərc etdikdə və ya efirə verdikdə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq surətdə mülki, inzibati, cinayət və digər məsuliyyət daşıyırlar.
haqqında qanunun digər pozulma hallarına görə məsuliyyət
informasiya vasitələri haqqında Qanunun müddəaları aşağıdakı hallarda pozularsa:
olaraq imtina edildikdə, məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərar və qətnaməsinə əməl etmədikdə-redaksiya (məsul redaktor); 2) bu Qanunun 9-cu, 11-ci, 13-cü, 21-ci və 28-ci maddələrinin tələbləri yerinə yetirilmədikdə-təsisçi, redaksiya, naşir və yayıcı;
3) çap məhsulunun qanuni əsaslarla yayılmasına mane olduqda, dövri mətbu nəşrin tirajının pərakəndə satışına qeyri-qanuni məhdudiyyətlər qoyulduqda-vəzifəli şəxslər; 4) xarici ölkələrin dövlət orqanlarının, hüquqi və fiziki şəxslərinin Azərbaycan Respublikasının ərazisində istehsal olunan (yayımlanan) kütləvi informasiya vasitələrini qanuna zidd şəkildə maliyyələşdirmələrinə yol verdiklərinə görə-təsisçi və baş redaktor (redaktor); 5) istehsalın və yayımın dayandırılması və ya ona xitam verilməsi barədə məhkəmə qətnaməsindən sonra redaksiya və nəşriyyat kütləvi informasiya vasitəsinin məhsulunu qeyri-qanuni hazırladıqda və yaydıqda-naşir, yayıcı və redaksiya (redaktor, baş redaktor) Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq surətdə mülki, inzibati, cinayət və digər məsuliyyət daşıyırlar.
vasitəsində yayılmış həqiqətə uyğun olmayan məlumat:
mətbuat xidmətləri tərəfindən yayılmışdırsa; 2) informasiya agentliklərindən və ya idarə, müəssisə, təşkilat, siyasi partiya və ictimai birliklərin mətbuat xidmətlərindən alınmışdırsa; 3) digər kütləvi informasiya vasitəsindən götürülmüş və təkzib olunmamışdırsa; 4) Milli Məclis deputatlarının, dövlət orqanlarının, bələdiyyələrin, idarə, müəssisə, təşkilat və ictimai birliklərin nümayəndələrinin, habelə siyasi xadimlərin və vəzifəli şəxslərin rəsmi çıxışlarında olduğu kimi təkrar edilmişdirsə; 5) canlı yayımla efirə gedən çıxışlarda deyilmişdirsə, yaxud bu Qanuna müvafiq surətdə redaktə edilməli olmayan mətnlərdə getmişdirsə, redaksiya (məsul redaktor), eləcə də jurnalist buna görə məsuliyyət daşımır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər ƏLİYEV Bakı şəhəri, 7 dekabr 1999-cu il № 769-IQ
«Azərbaycan» qəzetində dərc edilmişdir (13 fevral 2000-ci il, № 34) . 23 noyabr 2001-ci il tarixli, 219-IIQD nömrəli; 28 dekabr 2001-ci il tarixli, 247-IIQD nömrəli; 30 aprel 2002-ci il tarixli, 315-IIQD nömrəli; 30 dekabr 2003-cü il tarixli, 568-IIQD nömrəli; 13 yanvar 2004-cü il tarixli, 588-IIQD nömrəli; 4 mart 2005-ci il tarixli, 856-IIQD nömrəli qanunlara əsasən dəyişikliklər və əlavələrlə . Yüklə 436,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|