L. A. Kadirova, A. A. No’monjonov bioinformatika o‘zbekiston Respublikasi vazirligi tomonidan ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha darslik sifatida tavsiya etilgan

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI
L.A. KADIROVA, A. A. NO’MONJONOV
BIOINFORMATIKA
O‘zbekiston Respublikasi vazirligi tomonidan ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha darslik sifatida tavsiya etilgan
5140100 - BIOLOGIYA
ANDIJON – 2023
U D K
BBC
Bioinformatika (Matn) / Darslik / L.A.Kodirova / Z.M.Bobur nomidagi Andijon davlat universiteti. Andijon – “_______”, 2023, 311 b.
Mazkur darslik O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2021-yil 23-noyabrdagi 800-sonli guvohnomasi asosida nashr etilgan bo‘lib, “Biologiya” 5140100 – “Biologiya ” yo‘nalishi bo‘yicha bakalavriat talabalariga foydalanish uchun tavsiya etiladi. (turlari bo'yicha)" murakkab genetik muammolarni hal qilish, biologik ma'lumotlar bazalari va ularni qayta ishlash uchun maxsus dasturlar bilan ishlash uchun biologiyada qo'llaniladigan zamonaviy axborot texnologiyalarini o'rganish.
Taqrizchilar:

G’.Tajibayev – Andijon davlat universiteti Axborot texnologiyalari va kompyuter injiniring fakulteti Kompyuter injiniring kafedra mudiri, f.-m.f.n.

M.Yusupov – Andijon mashinasozlik institute Axborot texnologiyalari kafedrasi dotsenti.


ISBN


© Kadirova L.A., A.A. No’monjonov
© «__________» nashriyoti, 2023 yil
KIRISH
O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim muassasalarini oliy o‘quv yurtlari bitiruvchilarini mehnat bozorida raqobatbardosh, har tomonlama barkamol shaxs etib tarbiyalashga qaratilgan o‘quv adabiyotlarining yangi avlodi bilan ta’minlash hozirgi davrning dolzarb vazifasidir. Komil yosh avlod tarbiyasini zamonaviy o‘quv adabiyotlarisiz tasavvur etib bo‘lmaydi. Yangi avlod o‘quv adabiyotlarini yaratishning huquqiy asosi 2020-yil 23-sentabrdan kuchga kirgan O‘zbekiston Respublikasining O‘RQ-637-sonli “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonunidir.
Shu jumladan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2019-yil 8-oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5847-son qarori bilan “.. Oʻzbekiston Respublikasida oliy taʼlim tizimini tizimli isloh qilishning ustuvor yoʻnalishlarini belgilash, mustaqil fikrlaydigan, zamonaviy bilim va yuksak maʼnaviy-axloqiy fazilatlarga ega boʻlgan yuqori malakali kadrlar tayyorlash jarayonini sifat jihatidan yangi bosqichga koʻtarish, oliy taʼlim tizimini modernizatsiya qilish. ilg‘or ta’lim texnologiyalari asosida ijtimoiy soha va iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish”.
Yuqorida aytilganlardan kelib chiqqan holda, o‘quv adabiyotining zamonaviy avlodini yaratish, yosh avlodni yuksak saviyada tayyorlashni ta’minlash maqsadida uni nashr etish vazifasi davlat ahamiyatiga ega bo‘ldi.
“Bioinformatika” fani biologiya bakalavriatining 4-kurs talabalarini bioinformatikaning predmeti va asosiy tushunchalari, o‘rganish ob’ektlari, ma’lumotlarni olish, taqdim etish va tahlil qilish usullari va algoritmlari haqidagi zamonaviy g‘oyalar bilan tanishtirishga mo‘ljallangan. Fanni o'zlashtirishdan asosiy maqsad bakalavrlarga bioinformatikaning mazmuni va imkoniyatlari, bioinformatika usullarini molekulyar biologiya, molekulyar genetika, hujayra biologiyasi, biomeditsina, farmakologiya, ekologiya va boshqa fanlarning fundamental va amaliy muammolarini hal qilishda qo'llash imkoniyatlari haqida fundamental ma'lumotlar berishdan iborat. bu fanlarning matematika va informatika bilan kesishishida yuzaga keladigan muammolar. Kursni o'zlashtirish natijasida bakalavr biologik makromolekulalarning birlamchi ketma-ketliklari va tuzilmalari banklari bilan ishlash, bibliografik ma'lumotlar bazasidan faol foydalanish, biologik ma'lumotlarni tahlil qilish uchun bioinformatika dasturlarida navigatsiya qilish ko'nikmalarini egallashi kerak.
Demak, taklif etilayotgan darslik O‘zbekiston Respublikasi uzluksiz ta’lim tizimidagi o‘quv adabiyotlari va ular bilan bog‘liq o‘quv dasturlariga qo‘yiladigan barcha davlat talablariga javob beradi.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2017-yil 24-avgustdagi 603-son buyrug‘i 2-ilovasi bilan tasdiqlangan “Bioinformatika” fani bo‘yicha dastur 2018-2020 yillar dasturlarida tasdiqlangan.
Fan bo`yicha dasturga muvofiq bioinformatika darsligi kirish va 9 bo`limdan iborat bo`lib, unda 9 ta mavzu har tomonlama ko`rib chiqilib, laboratoriya ishlarini bajarish uchun uslubiy tavsiyalar berilgan. Kirish qismida mazkur “Axborot texnologiyalari” fanining o‘qitilishi asosida huquqiy hujjatlar keltirilgan.
Muallif darslikni tuzishda qimmatli maslahatlari uchun Novosibirsk Milliy universiteti, Rossiya Fanlar akademiyasining Sibir filiali Matematika instituti professori Andrey Leonidovich Karchevskiyga va ingliz tili fakulteti 3 kurs talabasi Amir Ildarovich Sirazetdinovga minnatdorchilik bildiradi. va Xorijiy filologiya fakulteti Adabiyot bo‘limiga ingliz tilida ma’lumot to‘plashdagi faol ishtiroki uchun