L. N. Xalikova, U. R. Mavlonova

Ikkinchi boskichda
 
urta va yirik yengil sanoat mashinasozlik, kurilish 
materiallari ishlab chikarish soxasidagi 50 mingdan ortik korxonalar ochik turdagi 
aksiyadorlik jamiyatlariga (mexnat jamoasi — 25%, davlat — 26%, erkin sotuvda — 
30%, aralash korxonalarga — 10%, harijiy investorlarga ~ 10%) aylantirildi. Bozor 
infratuzilmasi rivojlandi (birja, bank, xususiy sugurta kompaniyalari). 
Uchinchi boskichda
 
esa eng yirik aksiya nazorat paketi davlat ixtiyorila boltan 
korxonalar (jami 3/46 ta) isloxati boshlan-di. Xususiylashtirilmaydiganlarning 
tarkibiy ruyxati Oliy Majlis va Vazirlar Maxkyamasi tomonidan belgilab berildi 
suvdan foydalanish ob’ektlari, miliyorativ tarmoklap, muzeylar, san epidemiya 
stansiyalari, strategik va harbiy ahamiyatga ega bulgan byudjetdan tashkari fondlar 
shular jumlasidandir. 
Turtinchi boskichga
 
kelib xususiylashtirilgan ob’ektlardan byujdetga mablar 
tushurish, xususiylashtirilgan ob’ektlarga xorijiy investitsiyalarni jalb kilish, yangi 
mulkchilik munosabatlarining tulik faoliyati uchun sharoit yaratish hamda boshkaruv 
samaradorligini oshirish choralariga e’tibor ku-chaytirildi. 
Bu 
boskichda 
xususiylashtirishni 
guruxdashtirish 
soxasidagi 
vazifalar 
aniklashtirildi: 
- xususiylashtirishning mikdoriy kursatkichlaridan tarmokdarni chukur 
restrukturizatsiyalash hamda korxonalarni xususiylashtirishdan sung kuvvatlash; 
- tarmok va xududlardagi xususiyatlarni tulik hisobga olish uchun 
xususiylashtirish usullarini kengaytirish; 

---

 
80 
- xususiylashtiriladigan mulkni baxrlashning tender aso-sida sotish uchun 
takomillashtirish; 
- tadbirkorlikni faol kuvvatlash, sanatsiya va restrukturizatsiyalash 
protseduralarini amalga oshirish, zararga ishlayotgan korxonalarga barham berish. 
Mulkdorlar sinfini shakllantirish va tadbirkorlikni rivojlantirish bilan boglik, 
institutsional isloxatlar ham 4 boskichda tasniflanadi. 
Bunda ham tayyorlov bosqichiga aloxida e’tibor beriladi, ya’ni 1990-1991 
yillarda mulkchilik hamda tadbirkorlik turrisidagi va boshka qonunlarning kabul 
kilinishi kayd etiladi. 
1- boskich 
(1992-1994 yillar)da O'zbekistan Respublikasi Kon-stitutsiyasining 
kabul kilinishi, «Xususiy mulkchilik ximoyasini ta’minlash, tadbirkorlikni 
rivojlantirish» turrisidagi (yanvar 1994 yil), «Davlat mulkini boshkarish va 
tadbirkorlikni kullab-kuvvatlash davlat kumitasini tashkil etish to'g'risida»gi 
Prezident farmonlari muxim hujjat buldi. 
2- 
boskich 
(1995-1996 yy.) Respublika Prezidentining xususiy tadbirkorlikni 
ragbatlantirish to'g'risidagi farmoni bilan boshlandi. Sobik. sovet respublikalari ichida 
birinchi marta xususiylashtirishdan tushgan mablagning 50%i kichik va urta biznesni 
rarbatlantirishga karatildi. Bu boskichda «Kichik va xususiy tadbirkorlikni 
rivojlintirish turrisida»gi (dekabr 1995 yil), «Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlik 
huquqdarini ximoya kdlish turrisida»gi (aprel, 1996 yil) krnunlar kabul kilindi. Eng 
muximi haqikiy kup ukladli iktisodiyot shakillanishiga erishildi, nodavlat sektori 
mustaxkamlandi. Nodavlat sektorning ulushi milliy daromadda 69%ga yetdi. Salkam 
6 
mln. 
axrlida mulkdorlik hissasi vujudga keldi. 
3- 
boskich 
(1997-1999) 
chet 
el 
sarmoyalarini 
jalb 
etish 
asosida 
xususiylashtirishning 
chukurlashtirilishi 
bilan 
tavsiflanadi. 
E’tibor kuprok 
xususiylashtirishning samaradorligiga karatildi. Kishlok xujaligida paychilik 
asosidagi shirkatlarga utish boshlandi. 
Mayda, kichik va urta biznesni kuvvatlashning kup boskichli tizimi shakllandi. 
Bular: 
1. Davlat mulkini bshkarish va tadbirkorlikni kullab-kuvvatlash kumitasi va 
uning xududiy bulinmalari. 
2. Tadbirkorlikning jamoat tashkilotlari (tovar ishlab chikaruvchilar va 
tadbirkorlar palatasi, dexkon va fermer xujaliklari assotsiatsiyasi, tadbirkor ayollar 
uyushmasi). 
3. Moliya-kredit institutlari (Biznes fond, Dexkon va fermer xujaliklarini 
kuvvatlash fondi, Tadbirkorbank). 
4. Sururta ta’minoti («Madad») va tadbirkor kadrlarni tayyorlash va axborot-
maslaxat bilan kuvvatlash institutlari (biznes-inkubator va biznes-maktablar). 
5. Xom ashyo va materiallar ta’minoti, shuningdek, tayyor mahsulot sotish 
infratuzilmalari (Uzulgurji birja savdo, Agrosanoat birja, Uzsavdomarkaz, 
mintakaviy va ixtisoslashgan bozorlar). Natijada jami huquqiy shaxslarning 89%i ki-
chik va urta korxonalar (160 
ming) 
egasiga aylandi. Kichik va urta korxonalar 
SOLIRI 
kishlok xujaligida — 27%, sanoatda — 12% ga yetdi. 
IV 
boskich 
(2000 
yildan) 
iktisodiyotni 
erkinlashtiruv 
isloxatlarini 
chukurlashtirishdan keyin boshlandi. Tekshirishlarni ruyxatga olish kitobi joriy etildi. 

---

 
81 
180 mingdan ortik kichik va urta biznes sub’ektlari 2000 yil oxiriga kelib ruyxatdan 
utdi. Shundan 139,7 mingtasi mikrofirmalardan iborat. 
Shuni aytish mumkinki, milliy iktisodiyotimizning nazariy-ilmiy, o'quv-amaliy 
manbalari tobora kengaymokda. Bu esa, pirovardida yoshlarning malakali mutaxassis 
va tadbirkor bulib yetishishiga puxta zamin yaratadi. Chunki XXI asrdagi iktisodiyot 
tarakdiyoti va xalq farovonligining asosiy manbai har tomonlama kamol topgan 
shaxslar hisoblanadi. Bu Konfutsiyning «Eng katta sevinch ilm olishda va uni 
xayotga tatbik etishda», degan ukiti yangi asrda yanada tularok uz isbotini topmokda.