Laboratoriya ishi - 3
Mavzu: Termoelektron emissiya xodisasini o‘rganish
Ishdan maqsad:
Ikki elektrodli lampaning ishlash prinsipini o’rganish
Kerakli asbob va uskunalar:
1. Doimiy tok voltmetri
15 V
2. Doimiy tok milliampermetri
50 mA
3. Lampa
6X2P
Nazariy ma’lumotlar
Ikki elektrodli elektron lampa diod -ikkita metall elektrodi bo’lgan
metall
keramik yoki shisha ballondan iborat. Ballonda vakuum hosil qilinadi. Lampaning
elektr o’tkazuvchanligini ta'minlaydigan elektronlar katoddan uni yoqori
temperaturagacha qizdirilganda ajralib chiqadi. Qizigan
metalldan elektronlarning
chiqish prosessi termoelektron emissiya deb ataladi. Bundan tashqari intensiv
elektr maydoni bilan ham katoddan elektronlar chiqarish mumkin.
Metalldan
elektronlarni urib chiqarishga qodir bo’lgan maydonning kuchlanganligi
1 sm.kv
ga bir necha mln.Voltdan to’gri keladi. Biroq maydon
kuchlanganligi nisbatan
kichik bo’lganda ham
avtoelektron emissiya
bo’ladi. Emissiyaning barcha turlari
turli elektron asboblarda qo’llaniladi. Biroq boshqarilishi eng qulay bo’lgan
termoelektron emissiyadan keng foydalaniladi. Lampa katodini tok manbaining
manfiy qutbiga, anodini esa musbat qutbiga ulab y’ani ,
lampaga anod
kuchlanishini berib lampa elektrodlari orasida elektr maydon hosil qilish mumkin.
Bu maydon tasirida elektronlar katoddan anodga qarab yo’naladi va anod toki hosil
qiladi. Bu tokning yo’nalishi o’tkazgichlardagi singari elektronlarning harakat
yo’nalishiga qarama-qarshi bo’ladi.
Katod yaqinida joylashgan elektronlarda anod
kuchlanishi hosil qilgan
maydon kuchlaridan tashqari anod yaqinida turgan elektrod hosil qilgan qarama –
qarshi yo’nalishdagi kuchlar ham ta’sir qiladi. Natijada katod yaqinida elektronlar
tormozlanadi va ular elektronlarning katoddan uchib chiqishiga va anodga qarab
harakatlanishiga qarshilik qiluvchi kattagina (-) zaryad hosil qiladi.Diodning
normal ishlashini ta’minlash uchun cho’g’lanish tolasini
qizdirish va anodga
lampaning katodigagina nisbatan (+) kuchlanish berish kerak. Cho’g’lanish tolasini
qizdirish maqsadida alohida ta’minlash manbaidan;
