Laboratoriya ishi mavzulari

Qurilmaning tavsifi va o‘lchash usuli

Qurilma - Atvud mashinasi (1-rasm) vertikal holatda o‘rna­tilgan A sterjendan iborat bo‘lib bu sterjenda santi­metr­lar­ga bo‘lingan shkala mavjud Sterjenning yuqori qismiga kam ishqalanish bilan aylana oladigan yengil В blok mahkamlangan Blok orqali uchlariga bir xil massali С va С^I yuk osilgan ingichka ip o‘tkazib qo‘yilgan С^I yukni M elektromagnit ushlab tura oladi С yuk bemalol o‘tishi uchun halqasimon Р platforma va pastki D platforma A sterjenga o‘rnatiladi Ishni bajarishda bir-biridan farq qiluvchi m₁ va m₂ massali yukchalar va sekundomer kerak bo‘ladi Agar С yuk ustiga og‘ir yukchani С^I yuk ustiga yengil yukchani qo‘yib elektromagnit bilan ushlab turib keyin qo‘yib yuborilsa ta’sir etuvchi kuchlar o‘zgarmas bo‘lgani uchun sistema tekis tezlanuvchan harakat qiladi Tekis harakatni kuzatish uchun yukchalarni faqat С yuk ustiga qo‘yish ke­rak Shunda yukchalarni halqasimon Р plat­for­ma ushlab qolib, D platformaga urilguncha sistema tekis harakat qiladi Agar yengil yukcha С^I yuk ustiga qo‘yilsa С yuk ustidagi yukchani halqasimon Р platforma ushlab qoladi va harakat tekis sekinlanuvchan bo‘ladi

M

A
Nyutonning ikkinchi qonuniga asosan moddiy nuqtaning tezlanishi barcha ta’sir etuvchi kuchlarning vektor yig‘indisiga to‘g‘ri pro­por­sional, mas­sa­ga esa teskari proporsio­naldir Yukchalar ilgarilanma harakat qilgani uchun ularni moddiy nuqta deb hisob­lash mumkin Agar B blok vaznsiz ho­lat­da deb faraz qilinsa ipning tarang­li­gi o‘ng va chap tomonda bir xil bo‘ladi
I shni bajarish tartibi
1-vazifa. Jism tinch holatdan boshlab tekis tezlanuvchan harakat qilgandagi yo‘l qonunini tekshirish
1. C yukning ustiga m₁ massali yukcha qo‘yilib M elektromagnit zanjiri tok manbaiga ulanadi va С^I yukni pastga tushirib M magnitga tortiladi D platforma C yukning pastki qismidan biron masofada joylashtiriladi Halqasimon platformani yukdan balandroqda o‘rnatiladi
2. Elektromagnit toki o‘chirilib, shu ondayoq sekundomer ishga tushiriladi C yuk D platformaga urilganda sekundomer to‘xtatiladi Tajriba 5 marta bajariladi. o‘lchash natijalari 1-jadvalga yozilib o‘rtacha vaqt hisoblanadi
3. D platforma 10-20 sm ga suriladi va platformadan C yukning pastki qismigacha bo‘lgan masofa o‘lchanadi. Yuqoridagi tajriba o‘sha yukchalar bilan 5 marta bajariladi va o‘rtacha vaqt hisoblanadi
Tajriba uch xil S₁ , S₂ , S₃ masofalar uchun bajariladi

1-jadval

N	S1=			S2=			S3=				
	t1i	1>	1>	t2i	2>	2>	t3i	3>	3>
1
2
3
4
5

4Tajriba bir xil yukchalar bilan o‘tkazilganda tizimning tezlanishi ham (deyarli) bir xil bo‘ladi

5.Tekis tezlanuvchan harakatda yo‘l qonunini tekshirish aniqligini baholash uchun har xil o‘tilgan yo‘llarda tezlanishni topishdagi nisbiy xatolikni hisoblash kerak
,
_bu yerda