LəNKƏran döVLƏt universiteti

Şəkil 5. İki molekul üçün açar və kilid mexanizmi: (S) substrat zülal və (E)

ferment zülal. Substrata təsir edən qüvvə onu fermentə tərəf çəkir. Bu

qüvvənin F_SE qiyməti fermentə təsir edən F_SE qüvvənin qiymətinə

bərabər olub əks tərəfə yönəlmişdir.

11
Şəkil 5.də açar-kilid kimi bir-birinə uyğun gələn iki zülalın sxemi verilmişdir. Zülallar arasında əmələ gələn qüvvələr hidrogen rabitə qüvvələri, Van-der-Vals qüvvələri, elektrostatik və hidrofob qarşılıqlı təsir qüvvələri təbiətli ola bilər. Molekulların səth formaları uyğun gəldiyindən onlar güclü cazibə qüvvəsinə məruz qalırlar. Digər tərəfdən əgər onların səth formaları uyğun gəlmirsə onda bu zülallar bir-biri ilə birləşə bilməzlər. Bu cür selektiv qarşılıqlı cazibə açar-kilid mexanizmi adlandırılmışdır. İndi çox güclü kompyüterlərdə proqram təminatının köməyi ilə zülallar arasındakı kontakt qüvvələrini hesablamaq olar. Bu hesablamalardan aydın olur ki, A zülalın B zülalına təsir qüvvəsinin qiyməti, B zülalının A zülalına təsir qüvvəsinə bərabər olur. Bu isə Nyutonun üçüncü qanununda deyildiiyi kimi təsir əks təsirə bərabər olur.

9.