Neft yağlarının əsas fiziki kimyəvi xassələri.
Neft yağları yerin tərkindən çıxdığı fiziki duruma görə emala görə təmizlənməüsuluna görə fərqlənir. Yağların əsas fiziki xassələri aşağıdakılardır.
Sıxlıq
Alovlanma temperaturu
Alışma temperaturu
Donma temperaturu
Tərkibində turşu və qələvilərin olması
Tərkibində su və mexaniki qatışıqların olması
Termiki stabillik
Kokslaşma
Praktikada əsasən yağın sıxlığı dedikdə 200C-də 1m3 yanğın kütləsinin 40C-də 1m3 suyun kütləsinə olan nisbəti kimi nəzərdə tutulur. Neft yağlarının sıxlığı suyun sıxlığından azdır. Yağların sıxlığı ya hidrostatik çökmə metodu ilə və ya aerometr və yaxud da piknometr vasitəsilə təyin edilir.
Özlülük yağın əsas xarateristikalarından biridir.. Özlülük sürtünmə düyünlərinin soyutma sistemlərinin və həmin sistemərdə yağın nəqlini ifadə edir. Yağın yüksək özlülüyü sürtünmə zamanı itkiləri artırır və istilik mübadiləsini pisləşdirir, aşağıözlülüklü yağlarda isə sürtünəni artırır və beləliklə sürtünən detallar sıradan çıxır. Bundan başqa kipsizliklərdən yağ axır. Yağların və neft məhsullarının özülüyü kimi kinematik özüllükdən istifadə olunur, v, m2/san . Yağları müqayisə etmək üçün şərti özlülükdən istifadə olunur. Yağın özlülüyü onun kimyəvi tərkibindən, karbohidrat hissəsnin qurluşunda və istismar şəraitindən aslıdır. Temperatur artıqca özlülük azalır, azaldıqca isə artır. Sintetik yağların özlülüyü neftdən təxminən 20-25% çoxdur. Yağın temperaturdan aslılığını proqnozlaşdırmaq üçün yarımemprik düsturlardan istifadə olunur.
Yağların alışma temperaturu.
Yağların buxarı havanın tərkibində elə konsentrasiyada olur ki, bu zaman alov yaxınlaşdıqda baş verir. Bu hala uyğun temperatut alışma temperaturu adlanır. Alışma temperaturunda yağın üst qatında yanması 5 saniyə az olmayaraq davam edərsə, bu temperatur alovlanma temperaturu adlanır. Adətən alovlanma temperaturu alışma temperaturundan 50-7% yüksək olur. Alışma temperaturunu da alovlanma temperaturu kimi yağın kimyəvi tərkibindən və karbohidrat quruluşundan aslıdır. Alışma temperaturu yağın tərkibində tez qaynayan fraksiyaların olmasını məlum edir ki bu da onun təhlükəlilik dərəcəsini xarakterizə edir. Sintetik yağların alışma temperaturu, neftlərin alışma temperaturundan yüksək dir. Yağların alışma və alovlanma temperaturu ağır yağlar üçün açıq tsikldə yüngül yağlar üçün isə (Mortons-Pens) təyin edilir. Yüksək yüksək təhlükəsizlik şəraitində işləyən yağların digər xassəsi öz-özünə alışma temperaturu mövcuddur. Bu elə temperaturdur ki, yağı o həddə qədər qızdırmaq lazımdır ki, xarici alov olmadan yağöz-özünə alışsın. Təcrübədə bu temperatur üzərinə yağ düşən metalın temperaturuna uyğun gəlir.
Dostları ilə paylaş: |