13.2. Gigieynik reglamentatsiyalash va standartlashtirish Professional zaharlanishlarga, ayniqsa surunkali zaharlanishlarga qarshi
kurashdagi muhim chora-tadbirlardan biri ishchi zona havosida zaharli moddalar
(gazlar, bug‘lar, ayerozollar) miqdorlarini gigiyenik reklamentatsiyalashdir.
Zaharli moddalarning yo‘l qo‘yiladigan yuqori miqdorlari yoki ruxsat etilgan
konsentratsiya (REK) sanitariya nazorat organlari (O‘zR Bosh davlat sanitariya
vrachi) tomonidan tasdiqlangandan keyin ular Davlat standartiga kiritiladi va
mamlakatdagi barcha korxonalar uchun majburiydir.
REKlar roli quyidagilardan iborat:
- zaharli moddalarning havoda bexatar miqdorda bo‘lishini ta’minlash;
- sanitariya nazorat organlari tomonidan havo muhiti ahvolini muntazam nazorat
qilinishi;
- korxonalarning o‘zlari tomonidan havo muhitini nazorat qilinishi, texnologiyalar,
asbob-uskunalar va h.k.larda nosozliklarni aniqlash.
Zaharli moddalar organizmga ta’sir darajasiga qarab to‘rtta xavflilik guruhiga
bo‘linadi.
1 – o‘ta xavfli –REK 0,1 mg/m
3
dan kam;
2 – yuqori xavfli –REK 0,1-1,0 mg/m
3
;
3 – maromida xavfli –REK 1,1-10,0 mg/m
3
;
4 – xavfliligi kam – REK 10,0 mg/m
3
dan yuqori.
Havoda REK talablariga rioya etilishini sanitariya kimyosi mutaxassislari amalga
oshiradi, bunda ular nazoratning eng ta’sirchan usullaridan foydalanadilar.
Gigienik standartlashtirish. Sintetik smolalar, plastmassa va h.k.larni ishlab
chiqarishda ular tarkibida o‘ta zaharli aralashmalar bo‘ladiki, ular sog‘liq uchun xavf
84
tug‘diradi. Gigiyenik standartlashtirish bunday zaharli aralashmalarning yo‘l
qo‘yiladigan miqdorini belgilaydi, davlat standartlariga cheklovlar kiritish yo‘li bilan
ularning miqdorini nazorat qiladi.
