Lizing-agror sohada ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni takomillashtirish uslubi
Yüklə 0,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.3.2-jadval.
Lizing munosabatlari bilan yollash munosabatlarining eng muhim tafovutlari Manba: Fozibekov D.F. va bosh. Lizing munosabatlari nazariyasi va amaliyoti. – T.: Fan va texnologiya, 2004. Baholash ko’rsatkichlari Munosabat turlari Yollash Lizing Ishlab chiqarish vo- sitalariga munosabat Foydalanish Foydalanish, egalik qilish, qisman tasarruf etish Yollash obyekga Xodim Mol-mulk Resurslar uchun javobgarlik Ma’naviy va qisman moddiy To’liq mulkiy Asosiy fe’l-atvor motivlari va stimullari Avvalo fiziologik ehtiyojlarni qondirish Shaxsiy imkoniyatni yuzaga chiqarish, sosial va intellektual ehtiyojlarni qondirish Ishlab chiqarilgan mahsulot va daromadga bo’lgan huquq Mahsulot va daromad korxona egasining mulkidir Lizing oluvchi foydalanuvchiga tegishlidir Tovar ishlab chiqaruvchining holati Yollanma xodim Tadbirkor-mulkdor Bajaradigan funk-siyalari Ijrochilik Ijrochilik, boshqaruvchilik, ya’ni ijodiy vazifalar Boshqaruv usullari Asosan ma’muriy boshqaruv Qarzni o’zi boshqarish va boshqaruvning iqtisodiy usullari Huquqiy tartibga solish Mehnat munosabati Moliyaviy, mulkiy, kredit, ijara, tijorat huquq munosabatlari, mulkchilik munosaballari Mehnatga haq to’lash darajasi Mehiat shartnomasiga binoan Lizing oluvchining qoldiq daromadi bilan belgilanadi Menejerlar bilan munosabatlar Tabaqaviy (iyerarxiya-viy) Shartnomaga binoan, sherikchilik Tashkiliy shakl Yollanma mehnat Mustaqil tadbirkorlik faoliyati 89 Lizing haqida qaror qabul qilganda avvalo, lizing loyihasiga alohida e’tibor berish, lizing obyektini yetkazib berish va qabul qilish shartlari, uni ishlatish, texnikaviy xizmat va boshqa shartlarni sinchiklab asoslash lozim. Aniq loyihaga investisiya sarflashning muqobil usullarini taqqoslashda lizing mol-mulkini xarid qilish yoki qaytarish sharoitlarini, soliq solinishini (ko’riladigan manfaat yoki zararni) sug’urta, to’lov usullarini, tovar bilan kreditlash shartlarini va umuman lizingning moliyaviy vazifalarini har tomonlama asoslash kerak bo’ladi. Lizing foydasiga investisiya qarorlari qabul qilishda risklar xavfini baholash katta ahamiyatga egadir. O’zbekiston Respublikasining "Lizing to’g’risida"gi Qonuni 18 va 19- moddalariga binoan lizing obyekti bilan bog’liq barcha risklar lizing oluvchi zimmasiga yuklatiladi, bu esa lizing oluvchi faoliyatini og’irlashtiradi. Masalan, lizing obyektini sug’urtalash uchun javobgarlik lizing shartnomasida ko’rsatilmagan bo’lsa, buning uchun lizing oluvchi javobgar bo’ladi. Lizing obyekti bilan bog’liq bo’lgan barcha risklar, shu jumladan, uning tasodifan yo’qolishi yoki nobud bo’lishi, yoki o’g’irlanishi, barvaqt eskirishi, shikastlanish risklari lizing shartnomasida nazarda tutilgan tartibda lizing oluvchiga o’tadi. Risklar lizing oluvchiga o’tgan paytdan e’tiboran lizing oluvchi lizing obyekti harkanday yo’qotilishi yoki shikastlanishi uchun lizing shartnomasi amal qiladigan muddat davomida javobgar bo’ladi. Qonunda ko’zda tutilishi bo’yicha, agar risklar lizing beruvchidan lizing oluvchiga o’tadigan vaqt lizing shart-nomasida belgilangan bo’lmasa, risklar lizing oluvchiga u lizing obyektini olgan paytdan e’tiboran o’tadi. Sotuvchining nochorligi yoki lizing obyektining undan foydalanish maqsadlariga nomuvofiqligi risklari lizing oluvchining zimmasida bo’ladi, lizing beruvchining sotuvchini yoki lizing obyektini tanlash yohud lizing beruvchi lizing oluvchini muayyan sotuvchini yoki lizing obyektini tanlashga g’ayri qonuniy tarzda majburlash holari bundan mustasnodir. U yoki bu loyihalarni amalga oshirish yuzasidan qarorlar qabul qilish jarayonida lizing obyektini tadbirkorning o’zi vujudga kelayotgan ishlab chiqarish ehtiyojlari va mavjud imkoniyatlar holatiga qarab tanlaydi. Har bir aniq loyiha barcha shart- 90 sharoit va cheklashlarni hisobga olib alohida ko’rib chiqilishi kerak, chunki lizing investisiyalarni moliyalashtirish usullaridan biri ekanligi sababli, eng manfaatli bo’lgan taqdirdagina undan foydalanish lozim. Shunday qilib, tadqiqotlarning ko’rsatishcha, lizing munosabatlarining kredit munosabatlaridan afzalligi shundan iboratki, traktor narxi, muddati, shartnoma bo’yicha jami summa, lizing (kredit) muddati mobaynida to’lanadigan foiz summasidadir. Lizing uchun 10 yil mobaynida to’lanadigan foiz summasi 11928989 so’m, kredit uchun 3 yil mobaynida 11962840 so’mni tashkil etadi. Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|