Lokal kompyuter tarmoqlari va ularning bazaviy texnologiyasi

Tarmoqdagi qurilmalarining o’zaro aloqasini boshqarish 
Axborot tizimlari koyuppter tarmoqlari bazasida yaratilgach, u quyidagi vazifalar 
yechimini xal etadi: ma’lumotlarni saqlash, qayta ishlash, foydalanuvchilarni ularga 
kirishini ta’minlash va ma’lumotlarni qayta ishlash natijasini uzatish. Markazlashgan 

---

qayta ishlash tizimida bu vazifalarni markaziy EXM (Mainframe,H’st)
bajaradi.Komppter tarmoqlari ma’lumotlarni qayta taqsimlab qayta ishlashni amalga 
oshiradi.Bu xolatda ma’lumotlarni qayta ishlash ikkita obyekt:Mijoz va server 
o’rtasida taqsimlanadi. 
Mijoz(Kliyent) - vazifa, ishchi stansiya yoki kompyuter tarmog’idan foydalanuvchi.
Mijoz ma’lumotlarni qayta ishlash jarayonida qiyin ishlarni bajarishi, faylni o’qishi, 
ma’lumotlar bazasidan axborot ishlash uchun serverga so’rov jo’natishi mumkin. 
Ilgaritdan belgilangan server mijozdan tushgan so’rovini bajaradi. Server hamma 
foydalaniladigan ma’lumotlarni saqlaydi, ushbu ma’lumotlarga kirishni tash kil etadi va 
mijozga ma’lumotlarni beradi. Mijoz olingan ma’lu motlarni qayta ishlaydi va kayata 
ishlangan natijalarni foydala nuvchiga kulay ko’rinishda takdim etadi. Bunday tizimlar
uchun mi joz - server yoki mijoz - server arxitekturasi atamasi qabul kilingan. Mijoz - 
server arxityokiurasidan bir darajali lokal xi soblash tarmog’ida, shunindek ajratilgan 
serverli tarmoqda foydala nish mumkin. 
Bir darajali tarmoq. Bunday tarmoqda ishchi stansiyalar o’zaro ta’sirini 
boshqarishning yagona markazi yuk va ma’lumotlarni sak lash uchun yagona qurilma 
mavjud emas. Taromk aperasion tizimi bar cha ishchi stansiyalar bo’yicha tarqalgan.Har 
bir tarmoq stansiyasi ham mijoz, ham server vazifasini bajarishi mumkin.U boshqa 
ishchi stansiyalaridan olingan so’rovlarga xizmat ko’rsatishi va o’z so’rovlarini 
tarmoqqa jo’natishi mumkin. 
Bir darajali tarmoq afzalligi: narxi arzon va o’ta ishonchli bir darajali tarmoq 
kamchiligi:
1 tarmoq ish samaradorligining stansiyalar soniga bog’likligi; 
2 tarmoqni boshqarish murakkabligi ; 
3 stansiyalar dasturiy ta’minotini yangilash va o’zgartirishning kiyinligi. Bu 
xildagi tarmoqlar LAN tastic, NetWare Lite tarmoq operasion tizim bazasida keng
qo’llanadi. 
Ajratilgan serverli tarmoq. Ajratilgan serverli tarmoqda Kompyuterlardan biri 
barcha ishchi stansiyalar uchun mo’ljallangan ma’lumotlarni saqlash, ishchi
stansiyalar o’rtasidagio’zaro aloqani boshqarish va boshqa bir katoro vazifalarni 

---

bajaradi. Bunday Kompyuter Kompyuter lokal tarmoqlari uch xil usulda tashkil 
etilishi mumkin.
Aylanma lokal tarmoq - bu tarmoqda Kompyuterlar bir biriga nisbatan aylanada 
yotadilar. Bu tizimda markaziy uzel bo’lmaydi. 
Shinali lokal tarmoq - bu usulda Kompyuterlar bitta umumiy shina orqali aloqa 
tashkil kiladi. Kompyuterlar koaksial kabel orqali ulanib, informasiya bir biriga 
uzatilganda faqat ko’rsatilgan stansiyaga yetib boradi. 
Yulduz simon lokal tarmoq - bu usulda barcha Kompyuterlar markaziy uzelga 
yulduz kabi ulanadi. har bir Kompyuter markaziy Kompyuterga birxil satxda joylashadi.
Xulosa 
Lokal kompyuter tarmoqlarida ishlashni afzalligi juda ham ko’p. Bizga bu juda katta 
qulaylik tug’diradi. Sanab o’tish kerak: Ko’p marta foydalaniladigan rejimda dasturli
modem, printerlar tarmog’idagi disklarning umumiy resurslardan va hamma kirishi
mumkin bo’lgan diskda saqlanuvchi ma’lumotlardan foydalanish, shuningdek, bir 
Kompyuterdan boshqasiga axborot uzatish imkoniyati. Shaxsiy umumiy foydalanuvchi 
ma’lumotlarni faylli - serverda saqlash imkoniyatining mavjudligi. Shu bois umumiy
foydalaniladigan ma’lumotlar ustida bir vaqtda bir necha foydalanuvchi ishlay oladi 
(Matnlar, elektron jadval va ma’lumotlar bazasini ko’rib chiqish, o’qish), Net Ware 
vositasida fayl va kataloglar darajasidagi ma’lumotlar ko’p tomonlama ximoya qilinadi; 
umumiy ma’lumotlarning Excel, Access kabi tarmoqli amaliy dasturlangan maxsulotlar 
bilan yaratiladi. Ayni paytda dasturda belgilangan kirish uchun chegara tarmoq 
operatsion tizimi orqali o’rnatilgan chegara doirasida bo’ladi. Ko’pgina 
foydalanuvchilar uchun zarur bo’ladigan dasturli vositani doimiy saqlash imkoniyatini 
beradi.