Lotin tili va tobbiy terminologiya fanidan farmatsiya yo`nalishi uchun 1 mavzudan mashg`ulot materiallari

Lotin alifbosi


Lotin alifbosida 25ta harf mavjud.

Yozilishi	Nomlanishi	Talaffuz qilinishi	Yozilishi	Nomlanishi	Talaffuz qilinishi
Aa	a	Ȃ	Nn	en	n
Bb	be	B	Oo	o	o
Cc	tse	ts yoki k	PP	pe	p
Dd	de	D	Qq	Ku	k
Ee	e	E	Rr	Er	r
Ff	ef	F	Ss	Es	S yoki z
Gg	ge	Ǵ	Tt	Te	t
Hh	ga	g yoki h	Uu	Ȗ	u
Ii	ɪ	ɪ	Vv	Ve	v
Jj	yot	Y	Xx	Iks	ks
Kk	ka	K	Yy	ipsilon	i
Ll	el	L	Zz	Zeta	z
Mm	em	M

Lotin tilida 6 ta unli: a,e,ɪ,o,u ,y
va 19 undosh: b,c,d,f,g,h,j,k,l,m,n,p,q,r,s,t,v.z.x


10
Unlilarning talaffuzi

Unlilar ―а‖, ―о‖, ―и‖ ruscha so’zlar kabi talaffuz qilinadi [а], [о], [y]: ala (alya), fossa (fossa), tuber(tuber).

unli "е" [e] tovushini beradi vertebra (vertebra) - umurtqa, bene (bene) - yaxshi
Unli "i" [i] kabi o’qiladi vita (vita) –hayot minor (minor) - kichik
i [y] kabi, so’z boshi va o’rtasida unli bilan kelsa iugum (iugum) - tepalik
maior (mayor) – katta
Diftonglarni talaffuzi


Ikki unli xarflarning bitta tovush bo‘lib talaffuz qilinishiga-diftonglar deyiladi.
Lotin tilida 4 ta diftong bor: ае, ое, аu, eu.

Diftong ae ruscha tovush [e] kabi talaffuz qilinadi, oe - [e], vertebrae – (vertebre), diaeta


(dieta), oedema (edema).
ae, oe lar diftong hisoblanmaydi, va ―e‖ustidan ikki nukta qo‘yiladi al[ae], ol [oe]. aѐr – (aer) dyspnoѐ (dispnoe)Дифтонг аu русча [ау] каби талаффуз қилинади, - auris (аурис); еu - [эу], pneumonia (пнэумония)
Undoshlarning talaffuzi.
Undosh "s" [s]kabi kuyidagilar oldidan talaffuz qilinadi ye, ae, oe, i, u, va. harflar oldidan esa [e] i [i], va [k] kabi boshqa hollarda.
cito (sito) - tez, corpus (korpus) - tana, cerebrum (serebrum) –bosh miya, caecum (sekum) – ko‘r ichak, caput (kaput) -bosh, cystis (sistis) – siydik pufagi, cranium (kranium) – kalla suyagi, coelia (selia) – qorin bo‘shlig‘i,
dis! (dik)- gapir!
Undosh " l" yumshok talaffuz qilinadi - [l'] pulmo (pul'mo) -o‘pka;
lamina (lyamina) -plastinka
Undosh "s" ikki xil o‘qiladi [s] va [z] unlilar orasida va "sm, ns" lar oldidan basis (bazis) - asos; organismus (organizmus) – organizm, dorsum (dorsum) - orqa; fossa (fossa) - chuqurlik; mensis (menzis) – oy.
Undosh "x" ikki xil tovush hosil kiladi [ks] apex (apeks) -choki; xego (ksero) – kuruk. Undosh "z"- lotin xarfi emas. Grek so‘zlarda qo‘llaniladi va [z] kabi talaffuz qilinadi:
zygoma (zigoma) – yanoq. Grekcha bo‘lmagan so‘zlarda [s] kabi o‘qiladi Zincum (sinkum) – sink.
Lotin xarf birikmalari.
1. Ngu xarf birikmasi ikki xil o‘qiladi: unlilar oldidan [ngv], undoshlar oldidan - [ngu]. Lingua(lingva), sanguis(cangvis) Lingula(lingulya), angulus(angylyuc)
2. Qq xarfi "u" bilan birgalikda keladi va [kv] ko‘rinishida o‘qiladi:
squama (skvama) aqua (akva) quinque (kvinkve)
3. ti birikmasi unlilardan oldin [si] o‘qiladi:
eminentia (eminensiya), rotation (rotasio)
Ammo undoshlardan oldin s ѐki x bilan ti [ti] ko‘rinishda o‘qiladi:
ostim (ostium) mixtio(mikstio
Grek harf birikmalarining o‘qilishi (digraflar).
Grek so‘zlaridan kelib chikkan digraflar, rimliklar tomonidan lotin tiliga grek so‘zlari kiritilgan. Har bir digraf bir tovush sifatida talaffuz qilinadi.
Grek tilidan hosil bo‘lgan so‘zlarda to‘rtta digraf bor, ch, ph, rh, th. Xar bir digraf rus tiliga mos xolda o`qiladi:
ch - [x] - chirurgus (xirurg‘us)
ph - [f] - pharmacon (farmakon)
rh - [p] - rhinitis (rinitis)
th - [T] - thorax (toraks)