Loyiha ishi bajardi: 615-21 Abdujalilov Javlonbek Tekshirdi: mavzu: Kasalxona mijozlar qabuli xisobini yuritish

Dastur tuzilmasi
C++ dasturlash tilida dastur quyidagi tarkibda tashkil topadi: Direktivalar – funksiyalar kutubxonasini chaqirish. Ular maxsus includekatalogida joylashgan va .h kengaytmali fayllar bo’ladi. С++ tilida masalaning qo’yilishiga qarab kerakli kutubxonalar chaqiriladi. Bus esa dasturning xotirada egallaydigan joyini minimallashtiradi.
Masalan, ma’lumotlarni kiritish-chiqarish proseduralari uchun:
#include tizimdan chaqirish
#include “stdio.h” joriy katalogdan chaqirish.
C++ dasturlash tili bilan ishlovchi eng sodda dasturlar Dev C++ va
CodeBlocks dasturlaridir. Ularning tarkibida 300 dan ortiq kutubxonalar
mavjud. Eng ko’p ishlatiladigan kutubxonalar quyidagilar:
#include,
#include
#include
#include
#include va boshqalar.


II. LOYIHA QISM.
2.1. Loyihani yaratish uchun Embarcadero RAD Studio XE2 muhitini o’rnatish.
Embarcadero RAD Studio EX2 dasturini o’rnatish uchun DAEMON Tools dasturidan foydalanamiz. Chunki biz kompyuterda virtual disk paydo qilib olishimiz zarur:

Buning uchun quyidagi ishlarni amalga oshoramiz: Unda ni bosib, ni tanlaymiz:

Tugmasini

tugmasini bosamiz. Shunda quyidagi oyna ochiladi:

Shundan so’ng “Мой компютерь” ga kirib, ni ishga tushiramiz:

Kompyuter oynasida quyidagi oyna hosil bo’ladi:

Sichqoncha turgan joyni bosamiz. Shundan so’ng dastur o’rnatilishi boshlanadi. Keyin tilni tanlaymiz:

Tilni tanlash uchun “OK” tugmasini bosamiz. Keyingi jarayonlarda “Next” tugmasini bosamiz. Keyingi oynada paydo bo’ladi :

Bu oynada dastur o’rnatish bo’yicha shartlarga rozi ekanligimazni bildirib, “I accept the license agreement” (ya’ni userga qo’yilgan shartlarga rozi bo’lganlik) turgan joyga belgi qo’yib, “Next”ni bosamiz. Keyin esa pastdagi oyna paydo bo’ladi.

Bu oynaga seriya nomerini kiritishimiz lozim. Buning uchun u yerga dastur papkasidagi faylini ochib kalitni kiritamiz:

Keyingi oynadan esa ni tanlab “Next” ni bosamiz.

Keyingi jarayonlarda ham “Next” ni bosib davom etiramiz. Foydalanuvchilar haqidagi oynaga “All users”ni belgilasak, barcha bu dasturdan foydalana oladi:

Dastur o’rnamoqda:

Dastur o’rnab bo’lgach esa “Finish ” ni bosamiz. Dasturning birinchi qismi o’rnab bo’ldi. Keyin esa yana dastur qismlari o’rnay boshlaydi:

Bunda

Bunda esa “Continue” ni bosamiz. Dastur o’rnab bo’lgach “Finish” tugmasini bosamiz. Shu tartibda davom etamiz:

Bu dastur qismini o’rnatib, keyingi jarayonlarda ham “Next”ni boshishda davom etamiz.

Yuqoridagi dastur o’rnab b’lgach, dastur o’rnatish bo’yicha yakuniy oyna hosil bo’ladi:

“Finish” ni bosib dastur o’rnatilishini yakunlaymiz. Ammo ishimiz to’liq tugagani yo’q. Endi dasturni registratsiyadan o’tkazamiz. Buning uchun C diskdagi "Embarcadero\RAD Studio\9.0\bin\bds.exe" ni ishga tushiramiz. Keyin esa dastur papkasidagi ni ishga tushiramiz. Ekranda quyidagi oyna hosil bo’ladi. Sichqoncha turgan tugmani bosamiz.

Undan so’ng

oyna hosil bo’ladi. Uni yopmagan holda dastur papkasidan ni ishga tushiramiz.

U yerdan “Generate Serial” ni, keyin esa “Generate Activation File” ni bosamiz. Keyin esa bizga aktivlashtirish faylini beradi.

Uni saqlab qo’yamiz.
Yuqoridagi oyna “bds.exe” ni bosganimizda paydo bo’lgandi. U yerdan ni tanlab, bo’sh joyga aktivlashtirish fayli turgan joyni kiritamiz. Buning uchun tugmasini bosamiz. Keyin esa tugmasini bosib uni faollashtiramiz. Embarcadero RAD Studio EX2 dasturini ishga tushirishimiz ham mumkin. Ushbu dasturni ishga tushirishda eng avvalo “Win” tapshigini bosish orqali dasturni topib ishga tushiramiz.

Dastur ishga tushish jarayoni quyidagicha:

Embarcadero Rad Studio XE2 dasturi ishga tushgach quyidagicha oyna hosil bo’ladi.
Bu oyna boshlang’ich oyna deb yuritiladi. Bu holatdan siz yangi proyekt yaratishingiz, yaratilgan proyektlarni ochishingiz va shunga o’xshash ishlarni amalga oshirishingiz mumkin bo’ladi.

Embarcadero Rad Studio XE2 dasturining Borland C++Builder 6 dasturidan farqi juda ko’p jumladan Embarcadero Rad Studio XE2 dasturida asosiy oynalari soni 7 tani tashkil etadi


2.2.

Ushbu loyiha ishida talabalarning jadvalini Rad studio dsturi yordamida MS ACCES dasturiga bog`lagan holda yaratamiz.

Avvaliga Rad sutio dasturiga kiramiz va asosiy menyuni yaratamiz.
Uning nomi Formn1 bo`lib unga label kompanentasini va Speedbutton tugmachasini joylimiz. Label tugmachasiga “Abituryentlar ma`lumotlar bazasi deb nomlaymiz. So`ngra speed buttoning caption hususiyatiga abituryentlar ro`yxati deb nomlaymiz va uning onclick hodisasiga Form2-> Showmodal(); deb yozib qo`yamiz bu ko`d ikkinchi fo`rmani ochib beradi undan oldin file menyusda fo`rmani use unit qilib forma 2 ni qo`shib qo`yamiz. Timage kompanentasidan tashlaymiz. Uning align hususiyatini clientga olib qoyamiz va pictures menyusidan rasmni tashlaymiz.

Endi 2 chi fo`rmaga o`taiz va abituryentlar jadvalini yaratamiz. Avvaliga MS Acces dastur yordamida jadval hosil qilib olamiz. Buning uchun pusk menyusida MS Acces dasturiga kiramiz.

So`ngra Yangi fay ochish menyusiga kiramiz va fayl nomini berib saqlaymiz. Saqlayotgan vaqtda Ms acces dasturini fay tipidan 2002-2003 yilgi baza holatida saqlaymiz.
Fayl ochilgandan keyin uning kanstrukr menyusiga o`tib nom beramiz va bizga kere bo`lgan katoaloglarni joylaymiz. So`ngra unga ma`lumotlarni joylaymiz.
Yaratilgan malumotlar bazasini saqlaymiz va Rad studio dasturini ishga tushuramiz.
Y angi C++ dasturlash tilidan yangi fo`rma ochamiz va unga kerak bo`ladigon kompanentalarni joylaymiz. Malumotlar bazasi bilan ishlash uchun bizga Data controls bo`limida TDBGRID kompanentasi Dbgo o`limidan esa Tadoconnection komponentasi bu kampanenta Ms acces dasturi yordamida yaratilgan faylni Rad studio dasturiga bo`glab beradi va Data Acces bo`limidan Tdatasourse va Tadotable kompanentalaridan foydalanamiz.

B irinchi qiladigon ishimiz malumotlar bazasida yaratilgan faylni dasturga bo`g`lash. Buning uchun esa Adiconnection kampanentasiga kiramiz va build tugmasini bosamiz.

Buil tugmasi bosilgach menyu ochiladi. U yerdan biz 1 raqamda faylni belgilash bo`limini tanlaymiz va faylni manzilini kiritamiz. Ulanish togri ekanini tekshirish uchun esa ulanishni tekshirish tugmasini bosamiz va ok tugma bilan buyrug`ni tugatamiz.Ado connection kompanentasing Propertion hususiyatidan Login Prompt menyusini folse qiymatga olib qo`yamiz

Keyingi qadamimizda esa Adotable kompanentasining properties hususiyatidan Vonnection bo`limida Adoconnection kompanentasini ko`rsatamiz. Tabl name menyusidan esa Ms acces dasturi yordamida tayyorlagan jadval nomini kiritamiz.
So`ngra Activ hususiyatini truga olib o`tib qo`yamiz.

Datasource kompanentasining Dataset menyusiga esa Adotableni ko`rasatib qoyamiz va Dbgrid kompanentasining Propertise hususiyatiga o`tamiz va undan align menyusini client holatga olib o`tib qo`yamiz va Datasourse ga Datasours ni ko`rsatib qoyamiz.

Bu holatda Jadvalimiz dasturda ko`rinadi lekin uni tahrirlay olmaymiz buning uchun esa biz qo`shimcha panellar qo`shamiz va malumotlarni tahlil qilamiz. Buning uchun bizga Tdbedit kampanentasi va Speed battan kompanentasi, Panel kompanentasi kerak bo`ladi. Tdb edit kompanentasidan 3 ta qo`yamiz va speed botton kompanentasidan 4 ta olamiz uning caption hususiyatiga Qo`shish, O`chirish, Saqlash va Taxrirlash deb yozamiz. Ularning ishlashi uchun click holatiga birin ketin ko`dlarni yozamiz.

Qo`shish buyrug`iga

ADOTable1->Insert();
O`chirish buyrug`iga
switch (MessageDlg("Malulotni o'chirmoqchimisiz ", mtInformation,mbYesNoCancel ,0)) case mrYes: ADOTable1->Delete();
Saqlash buyrug`iga
ADOTable1->Post();
Va Taxrirlash buyrug`iga
ADOTable1->Edit(); ko`dlani kiritamiz.
Tdbedit kompanentaning Propertin hususiyatidan Datasourse menyusiga DataSourse1 ni ko`rsatamiz va Datafiled menyusida qaysi oynani ochuishini ko`rsatib qo`yamiz.
VA NIHOYAT Form2 miz ham tayyor. Endi Project menysida option bo`limini tanlaymiz.Appearance bo`limidan bizga kerekli temani tanlaymiz va dasturni ishga tushuramiz.

Xulosa.
Yuqorida yaratilgan dastur ham foydalanuvchiga turli qulayliklar yaratadi. Men dastur tuzish davomida C++ dasturlash tilida keng imkoniyatlar yaratilganligini tushundim. Men bu loyiha ishini bajarish davomida C++ Builder dasturi yordamida dasturda turli interfeyslarni yaratishni, formalar ustida amallar bajarishni o‘rgandim. Dastur tuzish davomida C++ Builderda ma‘lumotlar bazalari bilan ishlashni o‘rgandim. Ma‘lumotlar bazalarini dasturga bog‘lash, ma‘lumotlar bazalaridagi jadvallar bilan ishlash, ya‘ni ma‘lumotlarni qo‘shish, qo‘shilgan ma‘lumotlarni o‘zgartirish, o‘chirish, tahrirlash kabi amallarni bajarishni o‘rganib oldim va amalga oshirdim. C++ Builderda mavjud bo‘lgan ko‘plab komponentalar haqida ma‘lumotga ega bo‘ldim. O‘z dasturimni tayyorlash jarayonida shunga amin bo‘ldimki, har bir dasturchi, o‘z dasturini tuzar ekan, avvalambor uning foydalanuvchiga tushunarli, boshqarishga oson, hamma qismlari puxta hisob-kitob qilingan, dasturda yuz berishi mumkin bo‘lgan xatoliklarni oldi olingan, dasturning yashash sikli hisbga olingan bo‘lishi lozim ekan. Shundagina yaratilgan dastur foydalanuvchiga uzoq muddat, samarali hizmat qilishi mumkin.