M agistrlik dissertatsiya

1.2. Masofaviy ta’lim platoformalari uchun ta’lim resurslari

Vazirlar Mahkamasining 03.10.2022 yildagi 559-son qarori bilan Oliy ta’lim tashkilotlarida masofaviy ta’limni tashkil etish tartibi to’g’risidagi nizom tasdiqlandi.
Nizomda masofaviy ta’lim shakli orqali oliy ta’lim tashkilotlarida bakalavriat va magistratura bosqichlarida kadrlarni tayyorlash faoliyatini tashkil etish tartibi nazarda tutilgan. Buning uchun ta’lim tashkilotida quyidagilar bo’lishi kerak:

• 
  masofaviy ta’limni boshqarish bo’yicha «Learning Management System» platformasi;
  
• 
  internetga ulanish va undan foydalanish uchun axborot-kommunikatsiya infratuzilmasi;
  
• 
  o’quv yili uchun mo’ljallangan o’quv kontenti;
  
• 
  o’quv kontentini qamrab oladigan elektron o’quv-metodik majmualar, shuningdek ilmiy va o’quv adabiyotlarining elektron bazasi;
  
• 
  kompyuter texnikasi bilan jihozlangan alohida bino yoki auditoriyalar;
  
• 
  texnik va dasturiy komponentlar ishlashini ta’minlaydigan muhandis-texnik xodimlar;
  
• 
  ta’lim tashkilotiga tegishli bo’lgan, mamlakat hududida joylashgan server qurilmasi;
  
• 
  ta’lim tashkiloti to’g’risidagi barcha axborot joylashtirilgan rasmiy veb-sahifa².
  

So’nggi paytlarda kuzatilgan iqtisodiy, ijtimoiy va ta’limdagi muammolar O’zbekistonning axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) sohasida barqaror rivojlanishining yangi strategiyasiga o’tish zarurligini taqozo etmoqda.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 03.10.2022 yildagi 559-sonli “Oliy ta’lim tashkilotlarida masofaviy ta’lim shaklini joriy etish chora-tadbirlari to’g’risida” qarorida ta’kidlanishcha:

• 
  masofaviy ta’lim texnologiyasi — talabalarga o’quv materiallarining asosiy hajmini etkazishni, talaba va professor-o’qituvchining o’zaro interfaol harakatini ta’minlab beruvchi, o’quv materialini o’zlashtirish bo’yicha mustaqil ishlashi uchun talabaga imkoniyat taqdim etuvchi axborot-kommunikatsiya va o’qitish texnologiyalari;
  
• 
  sinxron rejim — o’quv jarayoni ishtirokchilarining Internet jahon axborot tarmog’ida real vaqtdagi o’zaro aloqa rejimi;
  
• 
  o’quv kontenti — o’quv jarayonida talabalarning foydalanishi uchun mo’ljallangan, masofaviy ta’limni boshqarish axborot tizimiga joylashtirilgan o’quv metodik materiallar (o’quv rejalari, o’quv dasturlari, ma’ruza matnlari, videodarslar, taqdimotlar, topshiriqlar, imtihon materiallari, o’quv adabiyotlari).
  

Ushbu qarorni ijrosini ta’minlash maqsadida ta’lim platformalarini milliy tilimizda tayyorlangan multimediyali o’quv materiallarga masofaviy ta’lim tizimlariga joylanmoqda. Bu esa shu sohada faoliyat yuritayotgan pedagog kadrlarga ko’plab vazifa va ma’suliyatni yuklaydi. O’zbekistonda AKT sohasida uzluksiz ta’lim tizimlari va ommaviy ta’lim tizimlari yaratilishi kerak. Bu ikki vazifa shunchaki yaqin emas, ular quyidagi bir xil sharoitlarda hal qilinadi:
a) Internetda onlayn rejimda ishlaydigan ko’plab interaktiv multimediyali elektron ta’lim resurslarining (ETR) mavjudligi
b) O’zbekistonning geografik ko’lamini hisobga olgan holda, ta’limning ommaviy xarakteri faqat masofaviy ta’lim (MT) texnologiyalari asosida ta’minlanishi mumkin;
c) oliy, o’rta va qo’shimcha kasbiy ta’lim dasturlari (OKT-oliy kasbiy ta’lim, O’TT-o’rta ta’lim tizimi va QKT-qo’shimcha kasbiy ta’lim) uchun zamonaviy elektron ta’lim resurslarini yaratish uchun instrumental kompyuter muhiti (IKM) bo’lishi kerak.
Elektron ta’lim resurslari (ETR)
ETR xususiyatlariga umumiy yondashuvlar
O’zbekistonda axborot jamiyatini rivojlantirish strategiyasini amalga oshirish, asosan, ibtidoiy gipermatnlar emas, balki xalqaro standartlar va me’yorlarga javob beradigan multimedia ETR larning yo’qligi tufayli jiddiy to’sqinlik qilmoqda. Zamonaviy tendentsiyalarni va xalqaro standartlarga muvofiqligini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan ETR ga aniq talablarni shakllantirish kerak.
Ta’limdagi zamonaviy AKTning uchta kiti - e-Learning:

• 
  axborot oqimining kengligi va ta’lim axborotini idrok etish samaradorligini ta’minlovchi multimedia;
  
• 
  interaktiv, o’quv va faol faoliyatni individuallashtirishni ta’minlaydi;
  
• 
  Vaqt va makonda moslashuvchanlik va foydalanish imkoniyatini ta’minlaydigan Internet (masofaviy ta’lim texnologiyalari-MTT).
  

Zamonaviy ETR quyidagi asosiy xususiyatlarga ega bo’lishi kerak:

• 
  100% multimedia - ovozli video va slayd filmlar va animatsiya;
  
• 
  boy interaktivlik, shu jumladan jarayonlar va hodisalar modellari;
  
• 
  nazorat va test topshiriqlarining xilma-xilligi;
  
• 
  multimedia tufayli katta hajmdagi o’quv materiallari oson hazm bo’lishi;
  
• 
  Internetda onlayn ishlash qobiliyati;
  
• 
  LMS da ishlash uchun ETRning SCORM xalqaro standartlariga muvofiqligi.