M. E. Mamarajabov, R. N. To’rayev zamonaviy dasturlash tillari

if-elif-else
ketma-ketligidan foydalanamiz. elif - 
else 
va if so'zalrining 
jamlanmasi bo'lib, 
"aks holda, agar"
deb tarjima qilinadi. Bunday if bilan boshlangan 
ketma-ketlik bir nechta elif lardan iborat bo'lishi mumkin.
Python avval if shartini tekshiradi, shart bajarilmasa elif ga o'tadi, birinchi elif 
sharti bajarilmasa keyingi elif ga o'tadi va hokazo davom etaveradi. 
2 topshiriq 
(xuddi shu manba). P bahoni chiqarish dasturini tuzing. Agar P=5 
bo’lsa, “Ofarin!”, P=4 bo’lsa, “Yaxshi!” va P≤3 bo’lsa, “Ish yoqmas!” matnlari 
chiqarsin.
Masalani qo’yilishi: P natural son berilgan bo’lsin va 5 dan oshmaydigan 
qiymat berilgan holda qiymatga qarab, P shartda ko'rsatilgan qoidalarga 
muvofiq s satrni hosil qilishingiz kerak. P qiymatni ketma-ket ikki marta tekshirish 
kerak.
Dasturning matni: 
kiritish P 
agar (P = 5) bo'lsa 
s = 'Ofarin! » 
aks holda agar (P = 4) 
s = 'Yaxshi!' 
aks holda 
s = 'Ish yoqmas!' 
agar tamom 
chiqish s 

---

72 
Python dasturi: 
P=int(input(‘Sizning bahoingiz? ’)) 
if P==5: 
s= ‘Ofarin!’ 
elif P==4: 
s= ‘Yaxshi!’ 
else: 
s= ‘Ish yoqmas!’ 
print(s) 
Sizning bahoingiz? 4 
Yaxshi ! 
Yuqorida aytganimizdek, if-elif-else zanjirida shartlarning biri bajarilishi bilan, 
Python qolgan shartlarni tekshirmaydi va ularni bajarmaydi. Lekin ba'zida biz 2 yoki 
undan ko'p shartlarni tekshirishni talab qilishimiz mumkin, buing uchun AND va OR 
operatorlaridan foydalanamiz. 
OR operatori 
OR ingliz tilidan "yoki" deb tarjima qilinadi, va ikki va undan ko'p shartlardan 
biri
bajarilishini tekshirishda ishlatiladi.
3 topshiriq
. Hafta kuni berilgan bo’lsin, agar shanba yoki yakshanba bo’lsa 
bugun dam olish kuni, aks holda ish kuni degan xabarni chiqarsin. 
Masalani qo’yilishi. Ixtiyoril hafta o’zgaruvchisini tekshirsin, agar shanba yoki 
yakshanba bo’lsa dam olish kuni yozuvini chiqasin aks holda ish kuni. 
Python dasturi: 
hafta=input(‘Hafta kunini kiriting:’) 
if hafta== ‘shanba’ or ‘yakshanba’: 
natija= ‘Dam olish kuni!’ 
else: 
natija= ‘Ish kuni!’ 
print(natija) 
Hafta kunini kiriting: yakshanba 
Dam olish kuni!

---

73