M əsləhətçi: C. Q. Nuriyev. Elm V ə Təhsil Mərkəzi «Təfəkkür»

Rusiya 
Federasiyası 
Türkiyə 
Fransa 
İxrac 
İdxal 
Saldo 
İxrac 
İdxal 
Saldo 
İxrac 
İdxal 
Saldo 
İxrac 
İdxal 
Saldo 
164 

---

Ticar
ət əlaqələrində yüksək xüsusi çəkiyə malik olan 
İtaliya, Rusiya, Türkiyədən, Fransadan sonra ardıcıllıqla növbəti 
yerl
əri İsveçrə (ixracda 2,61%, idxalda 4,64%), ABŞ (0,46%, 
8,97%), Almaniya (0,45%, 5,80%), İran (0,44%, 5,04%), Böyük 
Britaniya (1,06%, 5,03%), Qazaxıstan (0,37%, 4,91%), 
Gürcüstan (ixracda 4,53%, idxalda 1,29%) və İsrail (7,71%, 
0,52%) tuturlar. 
Bu dövrdə qeyd etmək lazımdır ki, xarici iqtisadi 
əlaqələrlə 7466 hüquqi və fiziki şəxs məşğul olmuşdur. 
Bunlardan 2789-
u dövlət və özəl müəssisə, 4677-i isə fiziki 
şəxslərdir. 
Ümumi təhlil göstərir ki, respublikanın xarici ticarət-iq- 
tisadi 
əlaqələrində ixracda xam neft və neft məhsulları, idxalda 
is
ə xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturası üzrə 84-cü və 
85-
ci mal qruplarına aid olan maşın, mexanizmlər, elektrik 
avadanlığı, onların ləvazimatı, ehtiyat hissələri və aksesuarları 
dominantlıq etmişdir. 
2001- ci il 
ərzində respublikanın rezident və qeyri-rezi- 
dentl
əri tərəfindən aparılmış ticarət əməliyyatlarının həcmi 
3751910,2 
min ABŞ dolları olmuşdur. Bu müddət ərzində 
2318213,9 
min ABŞ dolları dəyərində mal ixrac, 1433696,3 min 
ABŞ dolları dəyərində mal isə idxal olunmuş, ixrac-idxal 
əməliyyatları üzrə ticarət balansında müsbət saldo 884517,6 min 
ABŞ dolları təşkil etmişdir. 
Göstərilənlərdən 
elektrik 
enerjisinin 
Rusiya 
Federasiyasına və Gürcüstan Respublikasına qarşılıqlı 
ötürülməsi ilə ixracı 
4463,6 
min ABŞ dolları və idxalı isə 5586,6 min ABŞ dolları 
t
əşkil etmişdir. Bu dövrdə isə respublikaya 50217,8 min ABŞ 
dolları dəyərində 26595,5 ton humanitar yük daxil olmuşdur. 
16.5 

---

ümumilikdə 
2001-
ci 
ilin 
dekabr 
ayında 
idxal 
əməliyyatlarının həcmi 131054,0 min ABŞ dolları olmuşdur ki, bu 
da 2000-
ci ilin dekabr ayı ilə müqayisədə 3,20% və ya 4036,4 
min ABŞ dolları tərtibində artım olduğunu göstərir. 
Əmlak şəklində ölkəmizə 58049,1 min ABŞ dolları 
d
əyərində mal idxal olunmuş, 21825,3 min ABŞ dolları dəyərində 
is
ə mal ixrac edilmişdir. 
2001- 
ci ild
ə 126253 ədəd nəqliyyat vasitəsindən istifadə 
edilm
əklə 14402,7 min ton yük daşınmışdır. Bunlardan 11984,8 
min tonu (45600 
ədəd nəqliyyat vasitəsi) ixrac əməliyyatlarının, 
2417,9 min tonu (80653 
ədəd nəqliyyat vasitəsi) isə idxal 
əməliyyatlarının payına düşür. Əsasən daşınmalar dəmir yolu 
(63870 
ədəd vaqon) və avtomobil yolu nəqliyyatından (43599 
ədəd) istifadə edilməklə həyata keçirilmişdir. Xam neftin 
daşınmasında stasionar nəqletmə vasitəsindən ^ boru kəməri 
x
əttindən istifadə edilmişdir. 
Tranzit rejimind
ə Azərbaycan Respublikası ərazisindən 
6946806,3 
ton yük keçirilmişdir. Tranzit yüklər əsasən Gürcüstan 
(6126051,8 t), Türkmənistan (123194,3 t), Tacikistan (196154,4 
t), 
Özbəkistan 
(178578,91), 
Türkiyə 
Respublikalarına 
(36054,81), Rusiya Federasiyasına (168705,2 t), İsveçrəyə 
(39826,5 t) v
ə İran İslam Respublikasına (43623,21) 
göndərilmişdir. 
2000- ci il
ə nisbətən 2001-ci ildə ixrac və idxal 
əməliyyatlarının,həcmi müvafiq olaraq 32,28% (565746,8 min 
ABŞ dolları) və 22,40% (262382,1 min ABŞ dolları) artmışdır. 
2001- ci ild
ə ixrac - idxal əməliyyatlarının həcminin aylar 
üzrə ilk və son hədlər daxilində dəyişməsi aşağıdakı kimi 
xarakteriz
ə olunmuşdur; 
166 

---

- ixrac 
əməliyyatlarının həcminin yüksək həddi oktyabr 
ayında (381840,9 min ABŞ dolları), aşağı həddi isə may ayında 
(73031,7 min ABŞ dolları) müşahidə olunmuşdur: 
- idxal 
əməliyyatlarının həcminin yüksək həddi oktyabr 
ayında 262062,4 min ABŞ dolları), aşağı həddi isə fevral ayında 
(82575,5 min ABŞ dolları) təvafüq edir; 
- 
dekabr ayında ixrac əməliyyatlarının həcmi noyabr 
ayına nisbətən 231300,6 min ABŞ dolları həcmində artmışdır; 
■ 
- 
dekabr ayında idxal əməliyyatlarının həcmi isə noyabr 
ayına nisbətən 20415,1 min ABŞ dolları həcmində artmışdır; 
- 
ixracda orta aylıq azalma 3232,6 min ABŞ dolları, 
idxalda is
ə orta aylıq artım 3629,5 min ABŞ dolları təşkil etmişdir. 
İdxal-ixrac əməliyyatlarının sövdələşmənin növləri üzrə 
t
əhlili göstərir ki, 2001-ci il ərzində 21,23, 41, 51 və 78 koduna 
malik sövdələşmə xüsusiyyəti növlərinə üstünlük verilmişdir.